Της Αντωνίας Πετρολέκα,
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υποστήριξε την περασμένη Δευτέρα, 16 Ιανουαρίου, ένα σχέδιο δράσης για την επιβολή αυστηρότερων κανόνων, αναφορικά με την εξαγωγή απορριμμάτων εκτός της Ένωσης και την πάταξη του εγκλήματος που σχετίζεται με τα απόβλητα. Οι προτεινόμενοι κανόνες αποτελούν μέρος του σχεδίου των Βρυξελλών για μείωση της ρύπανσης και διασφάλιση ότι υλικά όπως το πλαστικό επαναχρησιμοποιούνται και ανακυκλώνονται. Η έκθεση του Κοινοβουλίου σχετικά με τον κανονισμό της Ε.Ε. για τη μεταφορά αποβλήτων εγκρίθηκε με ισχυρή πλειοψηφία (594 ψήφους υπέρ, 5 κατά και 43 αποχές), ενώ αναμένεται ότι θα ενισχύσει την κυκλική οικονομία της Ε.Ε., την αποδοτικότητα των πόρων και τους στόχους μηδενικής ρύπανσης.
Η νομοθεσία της Ε.Ε. για τη διαχείριση των αποβλήτων αναλύεται σε μεγάλο βαθμό στην Οδηγία 2008/98/ΕΚ. Περιληπτικά, η οδηγία θεσπίζει την πρόληψη, την προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση, την άλλου τύπου ανάκτηση (π.χ. ανάκτηση ενέργειας) και τη διάθεση. Η οδηγία, μάλιστα, φαίνεται να επιβεβαιώνει την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», σύμφωνα με την οποία ο αρχικός παραγωγός αποβλήτων πρέπει να επιβαρύνεται με το κόστος της διαχείρισης των αποβλήτων, ενώ το 2018 στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων για την κυκλική οικονομία η οδηγία (Ε.Ε.) 2018/851 τροποποιεί την παραπάνω οδηγία.
«Η φιλόδοξη θέση μας στις επερχόμενες διαπραγματεύσεις με τα κράτη-μέλη μόλις εγκρίθηκε από μια ευρεία πλειοψηφία στην ολομέλεια», ανέφερε σε δήλωσή της η Ευρωβουλευτής Pernille Weiss. «Πρέπει να μετατρέψουμε τα απόβλητα σε πόρους στην κοινή αγορά και έτσι να φροντίσουμε καλύτερα το περιβάλλον και την ανταγωνιστικότητά μας». Επίσης, πρόσθεσε ότι: «Με την απαγόρευση των εξαγωγών πλαστικών απορριμμάτων που προτείνουμε, πιέζουμε για μια πολύ πιο καινοτόμα και κυκλική οικονομία. Αυτή είναι μια πραγματική νίκη για τις επόμενες γενιές».
Σύμφωνα με την πρόταση, η εξαγωγή όλων των αποβλήτων από κράτη-μέλη της Ε.Ε. θα απαγορευτεί εκτός από περιορισμένες και καλά αιτιολογημένες περιπτώσεις. Επί του παρόντος, 67 εκατομμύρια τόνοι αποβλήτων αποστέλλονται μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. κάθε χρόνο, εγκυμονώντας κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον, ιδίως λόγω της έλλειψης επαρκών ελέγχων.
Όπως αναφέρεται στο εγκριθέν κείμενο, η Επιτροπή θα αναπτύξει ενιαία κριτήρια για την ταξινόμηση των αποβλήτων, με στόχο να διασφαλίσει ότι οι κανόνες δεν καταστρατηγούνται με σαφή διάκριση, για παράδειγμα, μεταξύ χρησιμοποιημένων αγαθών και αποβλήτων. Ο σχεδιαζόμενος κανονισμός θα περιορίσει, επίσης, τις εξαγωγές απορριμμάτων σε χώρες εκτός του Ο.Ο.Σ.Α., με τις εξαγωγές να επιτρέπονται μόνο εάν τρίτες χώρες «δώσουν τη συγκατάθεσή τους και αποδείξουν την ικανότητά τους να χειρίζονται αυτά τα απόβλητα με βιώσιμο τρόπο», ανέφερε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε σχετική δήλωση.
Τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. απέστειλαν περισσότερους από 33 εκατομμύρια τόνους σε άλλες χώρες για ανακύκλωση το 2021, που αντιπροσωπεύει περίπου το 16% του παγκόσμιου εμπορίου αποβλήτων. Περισσότερα από τα μισά από αυτά τα απόβλητα στάλθηκαν στην Τουρκία, η οποία έχει ασθενέστερους κανόνες διαχείρισης αποβλήτων από τα κράτη-μέλη της Ένωσης.
Οι νέοι κανόνες θα διευκολύνουν, επίσης, την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης που σχετίζεται με τα απόβλητα εντός και εκτός της Ε.Ε. Επί του παρόντος, η παράνομη διακίνηση αντιπροσωπεύει μεταξύ του 15% και 30% των αποστολών απορριμμάτων στην Ευρώπη και ανέρχεται σε € 9,5 δις ετησίως.
Σύμφωνα με τις νέες προτάσεις, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) θα εξουσιοδοτηθεί, ώστε να υποστηρίζει τις διεθνικές έρευνες από κράτη-μέλη της Ε.Ε. σχετικά με τη διακίνηση απορριμμάτων και θα εισαχθεί αυστηρότερο καθεστώς κυρώσεων για τους παραβάτες. Παράλληλα, η πλήρης ψηφιοποίηση όλων των διαδικασιών που διέπουν τη διακίνηση αποβλήτων μεταξύ κρατών-μελών της Ε.Ε. θα εφαρμοστεί για να διασφαλιστεί η καλύτερη παρακολούθηση των επικίνδυνων αποβλήτων και να αποφευχθούν πιθανές ψευδείς δηλώσεις.
Αυτή η ανακοίνωση ακολουθεί τα πρόσφατα νέα σχετικά με τις προτεινόμενες αναθεωρήσεις της Οδηγίας της Ε.Ε. για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας. Αυτά ήρθαν με τη μορφή σχεδίων για την εισαγωγή νέων στόχων, με σκοπό τη μείωση των απορριμμάτων, την εφαρμογή συστημάτων επαναχρησιμοποίησης και την ενίσχυση της χρήσης ανακυκλωμένου υλικού σε όλες τις μορφές συσκευασίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ‘This is a true victory for the next generations’: EU takes step towards limiting export of waste», Euronews, διαθέσιμο εδώ
- European Parliament proposes ban on plastic waste exports to developing countries, Packaging Europe, διαθέσιμο εδώ
- Νομοθεσία της ΕΕ για τη διαχείριση των αποβλήτων, EUR-Lex, διαθέσιμο εδώ
- Η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» και η περιβαλλοντική ευθύνη, EUR-Lex, διαθέσιμο εδώ
