Της Μυρσίνης-Ειρήνης Ταχλιαμπούρη,
Η οξεία πυελονεφρίτιδα είναι μια σημαντική εκδήλωση ουρολοίμωξης και πρόκειται για φλεγμονή των νεφρών, η οποία οφείλεται σε βακτηριακή λοίμωξη. Περιληπτικά, όσον αφορά στην Ανατομία, οι νεφροί είναι οπισθοπεριτοναϊκά όργανα, τοποθετημένα στο οπίσθιο κοιλιακό τοίχωμα στο ύψος των Θ12 και Ο3 σπονδύλων. Η κύρια λειτουργία τους είναι η απομάκρυνση των άχρηστων ουσιών του αίματος μέσω της διήθησης αυτού, ενώ έχουν και ενδοκρινή λειτουργία, μιας και είναι υπεύθυνα για την έκλυση κρίσιμων ορμονών (ρενίνη, ερυθροποιητίνη). Αφού τα ούρα παραχθούν στους νεφρούς, διέρχονται από τους κάλυκες και τη νεφρική πύελο στους ουρητήρες, μέσω των οποίων κατέρχονται στην ουροδόχο κύστη. Εκεί αποθηκεύονται μέχρι την απομάκρυνσή τους από το σώμα με τη διαδικασία της ούρησης.
Οι κύριες οδοί με τις οποίες τα βακτήρια φτάνουν στους νεφρούς και προκαλούν οξεία πυελονεφρίτιδα είναι δύο:
1. Η ανιούσα οδός
Είναι η συχνότερη. Όπως μαρτυρά και το όνομά της, στην περίπτωση αυτή το υπεύθυνο βακτήριο ανέρχεται από το κατώτερο ουροποιητικό σύστημα (π.χ. ουροδόχος κύστη, ουρήθρα κ.λπ.) και μέσω των ουρητήρων στους νεφρούς. Πιο συγκεκριμένα, το βακτήριο αρχικά προσκολλάται σε βλεννογόνιες επιφάνειες και αποικίζει το άπω τμήμα της ουρήθρας και την είσοδο του κόλπου στις γυναίκες. Ακολούθως, η αποικία των βακτηρίων επεκτείνεται, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα την προσβολή της ουροδόχου κύστης και τελικά, μέσω των ουρητήρων, το νεφρικό παρέγχυμα. Σημαντικά βακτήρια που μπορούν να προκαλέσουν λοίμωξη μέσω αυτής της οδού είναι η Klebsiella, η Echerichia Coli, τα εντεροβακτηρίδια, ο Proteus, η Pseudomonas και η Serattia. Ένας τρόπος που μπορεί να διευκολύνει αυτή την ανιούσα πορεία είναι οι διουρηθρικοί χειρισμοί, όπως ο καθετηριασμός και η κυστεοσκόπηση.
Γενικά, οι γυναίκες βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης οξείας πυελονεφρίτιδας, λόγω του μικρού μήκους της ουρήθρας σε σχέση με τους άνδρες, λόγω της μικρής απόστασης του κόλπου από το ορθό, το οποίο φυσιολογικά αποικίζεται από πληθώρα βακτηρίων και λόγω πιθανού τραυματισμού της ουρήθρας κατά τη σεξουαλική επαφή. Ακόμα, η απόφραξη της ουροφόρου οδού αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.
Η απόφραξη μπορεί να οφείλεται σε κάποια μάζα εντός της κοιλιάς (πρόπτωση μήτρας, εγκυμοσύνη), σε υπερπλασία του προστάτη ή στον σχηματισμό κάποιου λίθου στην ουροφόρο οδό. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα είτε την παρεμπόδιση της ομαλής ροής των ούρων και τελικά την παλινδρόμησή τους ή τη στάση αυτών, ευνοώντας τελικά την ανάπτυξη των μικροοργανισμών. Αξίζει να σημειωθεί πως τα άτομα που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη είναι επιρρεπή στην ανάπτυξη της νόσου, λόγω νευρογενών διαταραχών της ουροδόχου κύστης, η οποία οδηγεί στη στάση των ούρων και λόγω της γενικότερης ευπάθειάς τους σε λοιμώξεις.
2. Η αιματογενής οδός
Η διασπορά των βακτηρίων μεσω του αίματος και η ακόλουθη προσβολή του νεφρού είναι σπάνια. Οι περιπτώσεις αυτές αφορούν σε εξασθενημένους και ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς και σε περιπτώσεις σηψαιμίας ή λοιμώδους ενδοκαρδίτιδας.
Συμπτώματα
Η έναρξη της οξείας πυελονεφρίτιδας είναι συνήθως αιφνίδια, με άλγος στην περιοχή της οσφύος και συμπτώματα συστηματικής λοίμωξης, όπως πυρετός, ρίγη, ναυτία και κακουχία. Ακόμα, παρουσιάζονται τοπικά συμπτώματα από το ουροποιητικό σύστημα, όπως δυσουρία (πόνος κατά την ούρηση), συχνουρία και έπειξη (έντονη επιθυμία) για ούρηση. Τέλος, τα ούρα μπορεί να εμφανίζονται θολά λόγω της παρουσίας πύου (πυουρία).
Θεραπεία
Η θεραπεία εξαρτάται από το είδος του βακτηρίου, τη σοβαρότητα της ασθένειας και τη γενική κατάσταση υγείας του ασθενούς. Ασθενείς οι οποίοι είναι σε καλή κατάσταση υγείας και οι μη κυοφορούσες γυναίκες δε θα χρειαστεί να νοσηλευτούν, ενώ το σχέδιο θεραπείας περιλαμβάνει τη λήψη κατάλληλης αντιβιοτικής θεραπείας, παυσιπόνων και αντιπυρετικών. Παράλληλα, θα πρέπει να λαμβάνεται ικανοποιητική λήψη υγρών, ώστε να διασφαλίζεται ικανοποιητική αποβολή ούρων, ενώ στην περίπτωση απόφραξης θα πρέπει να γίνεται απομάκρυνση του αιτίου. Στην περίπτωση εμφάνισης επιπλοκών, χρειάζεται νοσηλεία του ασθενούς και χορήγηση ενδοφλέβιων αντιβιοτικών. Ενδονοσοκομειακή θεραπεία χρειάζονται συνήθως ασθενείς μικρής ηλικίας, ηλικιωμένοι, διαβητικοί, έγκυες, ανοσοκατεσταλμένοι και ασθενείς με ανατομικές ανωμαλίες της ουροφόρου οδού.
Συμπερασματικά, ιατροί και ασθενείς θα πρέπει να είναι ευαισθητοποιημένοι ως προς τη νόσο αυτή, μιας και προδιαθεσιακοί παράγοντες, όπως ανατομικές ανωμαλίες της ουροφόρου οδού, οδηγούν σε υποτροπιάζουσα νόσο ή ακόμη και στη χρόνια μορφή της. Η χρόνια πυελονεφρίτιδα, αν και σπάνια, είναι ιδιαίτερα σοβαρή, μιας και, εξαιτίας της επαναλαμβανόμενης φλεγμονής, οδηγεί στην ουλοποίηση του νεφρικού παρεγχύματος. Αν η βλαβη αυτή είναι αμφοτερόπλευρη, μπορεί δυνητικά να οδηγήσει σε χρόνια νεφρική ανεπάρκεια. Η οξεία πυελονεφρίτιδα είναι μια νόσος που στη συντρηπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων συσχετίζεται με λοιμώξεις της κατώτερης ουροφόρου οδού, οι οποίες είναι πολύ συχνές. Στην περίπτωση που δεν εμφανιστούν επιπλοκές και το άτομο δεν ανήκει σε κάποια ευπαθή ομάδα (ανοσοκατεσταλμένος, έγκυος γυναίκα, διαβητικός κ.λπ.), χαρακτηρίζεται από πλήρη ίαση με την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- V. Kumar, A. K. Abbas, J. C. Aster, Elsevier, Βασική Παθολογική Ανατομική (10η έκδοση), Health Sciences Division, 2017.
- K. L. Moore, A.F. Dalley, A. M. R. Agur, Κλινική Ανατομία (3η έκδοση), Broken Hill Publishers LTD, 2016
- Pyelonephritis, Healthline. Διαθέσιμο εδώ
- Πυελονεφρίτιδα, Ινστιτούτο Μελέτης Ουρολογικών Παθήσεων. Διαθέσιμο εδώ
