Της Δήμητρας – Χριστίνας Καραουλάνη,
Οι χολόλιθοι είναι σκληρυμένες εναποθέσεις πεπτικού υγρού, που μπορεί να σχηματιστούν στη χοληδόχο κύστη. Μπορούν να είναι τόσο μικροί όσο ένας κόκκος άμμου ή τόσο μεγάλοι όσο μια μπάλα του πινγκ πονγκ. Οι περισσότεροι δεν προκαλούν κανένα πρόβλημα, αλλά μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα, εάν χαλαρώσουν και ταξιδέψουν στους χοληφόρους πόρους, δημιουργώντας απόφραξη. Αυτό θα προκαλέσει πόνο και φλεγμονή στα όργανα. Η χοληδόχος κύστη είναι ένα μικρό όργανο, που βρίσκεται ακριβώς κάτω από το ήπαρ. Η χολή περνά μέσω των χοληφόρων πόρων από το ήπαρ στη χοληδόχο κύστη και από τη χοληδόχο κύστη στο λεπτό έντερο. Το πάγκρεας χρησιμοποιεί τους εκφορητικούς του πόρους, για να παρέχει το παγκρεατικό υγρό του.
Η χολολιθίαση, συνήθως, προκύπτει από μια χημική ανισορροπία στο περιεχόμενο της χοληδόχου κύστης, όπου η αποθηκευμένη χολή περιέχει πάρα πολλή χοληστερόλη ή χολερυθρίνη. Οι δύο πιο συνηθισμένοι τύποι χολόλιθων είναι οι χοληστερολικοί λίθοι και οι λίθοι με χρωστικές ουσίες. Οι λίθοι χοληστερόλης είναι ο πιο κοινός τύπος και μπορεί να αναπτυχθούν, όταν η ποσότητα της χοληστερόλης που εκκρίνεται από το ήπαρ υπερβαίνει αυτή που μπορεί να διαλύσει η χολή, οδηγώντας στην εναπόθεση περίσσειας χοληστερόλης σε κίτρινες πέτρες.
Πρόσθετοι παράγοντες κινδύνου, που σχετίζονται με την ανάπτυξη λίθων από χοληστερόλη, περιλαμβάνουν τον σακχαρώδη διαβήτη, τις δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά και χαμηλή σε φυτικές ίνες, την παχυσαρκία, την εγκυμοσύνη, την καθιστική ζωή, τη γρήγορη απώλεια βάρους, τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη μείωση της χοληστερόλης, όπως οι στατίνες, καθώς και τα φάρμακα που αυξάνουν τα επίπεδα οιστρογόνων στο σώμα, όπως για παράδειγμα τα από του στόματος αντισυλληπτικά.
Οι λίθοι χρωστικών ουσιών, από την άλλη πλευρά, αποτελούν σκούρες καφέ ή μαύρες πέτρες χρωστικής ουσίας, που προκύπτουν από αυξημένο φορτίο χολερυθρίνης. Η χολερυθρίνη είναι μια χημική ουσία που παράγεται όταν το σώμα διασπά τα ερυθρά αιμοσφαίρια και απεκκρίνεται μέσω του ήπατος. Αυξημένη χολερυθρίνη μπορεί να προκύψει από ορισμένες καταστάσεις, όπως κίρρωση του ήπατος, λοιμώξεις της χοληφόρου οδού, κυστική ίνωση, διαταραχές του αίματος, για παράδειγμα η δρεπανοκυτταρική αναιμία, η λευχαιμία, καθώς και γαστρεντερικές παθήσεις που σχετίζονται με μειωμένη επαναρρόφηση της χολής, όπως η νόσος του Crohn. Η ανάπτυξη χολόλιθων μπορεί, επίσης, να προκληθεί από συμπυκνωμένη χολή, η οποία μπορεί να εμφανιστεί όταν η χοληδόχος κύστη δεν αδειάζει σωστά, ή –αρκετά συχνά– όταν υπάρχει χαμηλή κινητικότητα της κύστης.
Η χολολιθίαση τυπικά δε χαρακτηρίζεται από σημεία ή συμπτώματα, εκτός εάν υπάρχει απόφραξη του κυστικού πόρου, των χοληφόρων αγωγών, ή και των δύο. Επιπλέον, τα σημεία και τα συμπτώματα της χολολιθίασης μπορεί να ποικίλλουν ανάλογα με το μέγεθος και τη θέση της χολόλιθου. Οι μικροί χολόλιθοι είναι πιο πιθανό να εξέλθουν από τη χοληδόχο κύστη και να φράξουν τους κυστικούς ή χοληφόρους πόρους, ενώ οι μεγάλοι χολόλιθοι είναι πιο πιθανό να παραμείνουν στη χοληδόχο κύστη και να μην προκαλούν συμπτώματα. Το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι ένας τύπος κοιλιακού πόνου στο δεξιό άνω τεταρτημόριο της κοιλιάς, που ονομάζεται κολικός των χοληφόρων. Εμφανίζεται με επεισόδια που διαρκούν από μία έως αρκετές ώρες, συνήθως μετά από ένα μεγάλο ή πλούσιο γεύμα. Τότε είναι που η χοληδόχος κύστη συστέλλεται, για να στείλει τη χολή στο λεπτό έντερο για πέψη.
Εάν εμφανίζονται περιστασιακά επεισόδια κολικών, τότε αυτό σημαίνει ότι ένας χολόλιθος προκαλεί μερική απόφραξη, αλλά κάποιος δεν μπορεί να το νιώσει μέχρι να συσπαστεί η χοληδόχος κύστη. Όταν συναντάται αντίσταση λόγω απόφραξης, η συστολή της χοληδόχου θα επιφέρει τη δημιουργία πίεσης μέσα στα χοληφόρα. Αυτό είναι ένα προειδοποιητικό σημάδι. Όταν η απόφραξη γίνει πιο σοβαρή, θα εμφανιστεί πόνος. Τέλος, μπορεί να ανέβει ο πυρετός και οι καρδιακοί παλμοί, να εμφανιστεί ίκτερος, δηλαδή κίτρινο χρώμα στο δέρμα και τα μάτια, βυθισμένα μάτια και σκουρόχρωμα ούρα.
Επιπλοκές που μπορεί να εμφανιστούν:
- Παγκρεατίτιδα
- Λίθοι του χοληδόχου πόρου
- Οξεία χολοκυστίτιδα
- Εμπύημα χοληδόχου κύστης, νέκρωση
- Καρκίνος της χοληδόχου κύστης
- Χολοκυστοεντερικό συρίγγιο
Σε ασυμπτωματικά άτομα, η χολολιθίαση μπορεί να μην απαιτεί θεραπεία. Σε άτομα με συμπτώματα, η χολολιθίαση μπορεί να αντιμετωπιστεί με φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη διάλυση των χολόλιθων, καθώς και μέσω ορισμένων διαγνωστικών διαδικασιών ή μέσω χειρουργικής επέμβασης αφαίρεσης χοληδόχου κύστης, η οποία είναι γνωστή και ως χολοκυστεκτομή. Φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη διάλυση των χολόλιθων, όπως η ουρσοδιόλη, μπορούν να χρησιμοποιηθούν, εάν ένα άτομο δεν μπορεί να υποβληθεί σε επεμβατική διαδικασία.
Ωστόσο, αυτή η προσέγγιση είναι περιορισμένης αποτελεσματικότητας, περιλαμβάνει μεγάλες περιόδους θεραπείας και έχει υψηλό κίνδυνο επανεμφάνισης χολόλιθων, όταν το φάρμακο δε χρησιμοποιείται πλέον. Η εξωσωματική λιθοτριψία κρουστικών κυμάτων είναι μια διαδικασία που χρησιμοποιεί κρουστικά κύματα για την κονιοποίηση των χολόλιθων. Τα υπολείμματα μπορούν, στη συνέχεια, να ρέουν μέσα από τους χοληφόρους πόρους χωρίς απόφραξη.
Το ERCP (Ενδοσκοπική Παλίνδρομη Χολάγγειο–Παγκρεατογραφία) είναι μια αποτελεσματική διαδικασία, που χρησιμοποιείται για την αφαίρεση των χολόλιθων από τους χοληφόρους πόρους, υπό την προϋπόθεση ότι δε βρίσκονται μέσα στη χοληδόχο κύστη. Μια σφιγκτηροτομή, μια άλλη διαδικασία που μπορεί να ολοκληρωθεί κατά τη διάρκεια μιας ERCP, συμβαίνει όταν κόβονται σφιχτά μυϊκά δακτυλίδια γύρω από τα ανοίγματα των χοληφόρων αγωγών, για να αυξηθεί το πλάτος των χοληφόρων όταν είναι ανοιχτά, και να επιτραπεί στους χολόλιθους να περάσουν στο έντερο.
Σε περιπτώσεις που η χολοκυστεκτομή δεν είναι βιώσιμη επιλογή λόγω ασθένειας, μπορεί να πραγματοποιηθεί διαδερμική παροχέτευση, κατά την οποία ένας σωλήνας παροχέτευσης εισάγεται στη χοληδόχο κύστη μέσω της κοιλιάς, για να επιτραπεί η παροχέτευση οποιασδήποτε συλλογής μέχρι να πραγματοποιηθεί χολοκυστεκτομή. Μετά από μια χολοκυστεκτομή, ορισμένα άτομα μπορεί να χρειαστούν αντιβιοτικά, όπως η σιπροφλοξασίνη και η μετρονιδαζόλη, για την πρόληψη ή τη θεραπεία μιας υπολειπόμενης λοίμωξης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Gallstones, my.clevelandclinic.org. Διαθέσιμο εδώ
- Cholelithiasis What Is It, Causes, Treatment, and More, osmosis.org. Διαθέσιμο εδώ
- Cholelithiasis, ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
