Της Μαριάνθης Τσιάρα,
Το Μπαγκλαντές, μια αναπτυσσόμενη χώρα της Νότιας Ασίας, αποτελεί την έδρα για πολλά εργοστάσια γνωστών εταιρειών της «γρήγορης μόδας» που κυριαρχούν στη διεθνή αγορά. Ο τομέας της μόδας προσδίδει στη χώρα το 85% του ετήσιου εισοδήματος εξαγωγών της, αποτελώντας με αυτόν τον τρόπο κύρια πηγή εσόδων και απασχόλησης, καθώς 12 εκατομμύρια κάτοικοι εργάζονται σε αυτόν τον τομέα. Η συνεχής εξέλιξη της «γρήγορης» μόδας και η δημιουργία χρονικά σύντομων και οικονομικών τάσεων αυξάνει τη ζήτηση των αγαθών αυτού του τομέα, πιέζοντας όλο και περισσότερο τους εργάτες για την ικανοποίηση των αναγκών του διεθνούς καταναλωτικού κοινού.
Το κύριο χαρακτηριστικό των προϊόντων των παραπάνω εταιρειών είναι η προσιτή τιμή τους. Πώς, όμως, επιτυγχάνεται η διατήρηση τόσο χαμηλών τιμών σε αγαθά, όπως τα ρούχα; Μια μέθοδος που εφαρμόζει η βιομηχανία της μόδας για αυτό τον σκοπό είναι οι κακής ποιότητας και επικίνδυνες συνθήκες εργασίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η κατάρρευση του κτιρίου Rana Plaza το 2013, που συμπεριλάμβανε εργοστάσια πασίγνωστων εταιρειών μόδας (όπως η Mango, η Benetton, η Prada, η Gucci), που ο αριθμός των θυμάτων ανερχόταν στους 1132. Η εργασία σε ακατάλληλο περιβάλλον συνοδεύεται με ανθυγιεινά προγράμματα και ωράριο εργασίας, καθώς ο μέσος απασχολούμενος στη βιομηχανία της μόδας σε αναπτυσσόμενες χώρες εργάζεται τουλάχιστον 100 ώρες εβδομαδιαίως και όλες τις ημέρες της εβδομάδος σε δωδεκάωρες βάρδιες.
Η πλειονότητα των εταιρειών της μόδας που εδρεύουν στο Μπαγκλαντές παρέχουν τον κατώτερο δυνατό μισθό, που υπολογίζεται στα 2,60 ευρώ την ήμερα, έτσι ώστε να πετυχαίνουν ένα χαμηλό κόστος παραγωγής. Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου του Aberdeen, κατά τη διάρκεια της πρόσφατης πανδημίας του covid-19, παρατηρήθηκαν ακυρώσεις παραγγελιών, καθυστερήσεις ή μέχρι και αδυναμίες πληρωμής, μείωση αμοιβών, αλλά και απολύσεις εργαζομένων. Η μείωση των μισθών όξυνε ακόμη περισσότερο το φαινόμενο της φτώχειας, διότι ένας στους πέντε προμηθευτές δυσκολευόταν να πληρώσει τον κατώτατο μισθό, μολονότι παρατηρήθηκε αύξηση των κερδών αυτών των εταιρειών. Μάλιστα, έπειτα από το lockdown, μειώθηκε το εργατικό δυναμικό του Μπαγκλαντές στον τομέα της μόδας στο 75% του προ-covid εργατικού δυναμικού, χάνοντας με αυτόν τον τρόπο 900.000 άνθρωποι την εργασία τους εξ απρόοπτου.
Το εργατικό δυναμικό στον χώρο της μόδας αποτελείται κυρίως από γυναίκες και παιδιά, καταπατώντας, έτσι, το ανθρώπινο δικαίωμα των παιδιών στη μη εργασία. Παρά την ύπαρξη νόμου που έχει θεσμοθετηθεί στο Μπαγκλαντές για την απαγόρευση της εργασίας κάτω από την ηλικία των 14 ετών, το 13,4% παιδιών ηλικίας 5 έως και 14 ετών εργάζεται, όπου το μεγαλύτερος μέρος τους απασχολείται με την κλωστοϋφαντουργία. Η παιδική εργασία αποτελεί ένα φαινόμενο που κυριαρχεί στις αγροτικές περιοχές της χώρας με ποσοστό 83%. Επομένως, για αυτά τα παιδιά η εργασία στη γρήγορη μόδα είναι η ιδανική συνθήκη εργασίας, καθώς δεν κατέχουν ιδιαίτερες ικανότητες σε τόση μικρή ηλικία και συνήθως η πρόσβαση στην εκπαίδευση είναι αδύνατη για οικονομικούς και γεωγραφικούς λόγους. Από την άλλη, η ανεργία μεταξύ των ενηλίκων είναι ιδιαίτερα αυξημένη, λόγω των ελάχιστων ευκαιριών στην ύπαιθρο και της αδυναμίας μετακίνησης ειδικευμένων και μορφωμένων ενήλικων σε αστικές περιοχές. Κατά αυτό τον τρόπο, δημιουργείται έλλειμμα εργατών στις αγροτικές περιοχές, που ωθεί τα παιδιά στην εργασία από μικρή ηλικία, ελπίζοντας σε μια σταθερή και μόνιμη θέση.
Η προστασία των ανηλίκων και των ανέργων του Μπαγκλαντές έρχεται σε αντίθεση με τα συμφέροντα των επικρατουσών καπιταλιστικών εταιρειών της «γρήγορης» μόδας. Η εν γνώσει μας αγορά προϊόντων από αυτές τις εταιρείες, αλλά και η λειτουργεία των ίδιων των βιομηχανιών αποτελεί τροχοπέδη στην προσφυγή και στην παροχή βοήθειας από ακτιβιστές, μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς και άλλες συλλογικότητες, με σκοπό την ανατροπή αυτών των συνθηκών εργασίας και ζωής για εκατομμύρια εργαζομένους και για τις οικογένειές τους. Απαραίτητη κρίνεται, ωστόσο, η ενημέρωση και η αντίδραση της διεθνούς αγοράς και των καταναλωτών, με επιλογή εταιρειών που σέβονται τους εργάτες τους, αλλιώς είναι αδύνατη η αλλαγή της πολιτικής εργασίας στα εργοστάσια στο Μπαγκλαντές και σε άλλες αναπτυσσόμενες χώρες της Ανατολής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Major high street fashion brands reportedly paying below the cost of production, University of Aberdeen, διαθέσιμο εδώ
- The Impact of Fast Fashion in Bangladesh, The Borgen Project, διαθέσιμο εδώ
- What Is The Current Scenario Of Child Labor In Bangladesh?, Ally Tutay, Rebellion Research, διαθέσιμο εδώ
- Report on Bangladesh building collapse finds, The New York Times, διαθέσιμο εδώ
