Του Βασίλη Μυρλίδη,
Η Ευρωπαϊκή Κοινή Αγροτική Πολιτική –που άρχισε το 1962– αποτελεί μία από τις πρώτες κοινές πολιτικές της ενωμένης Ευρώπης. Κύριος σκοπός της είναι η παραγωγή ασφαλών και ποιοτικών προϊόντων, η στήριξη των παραγωγών και η διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος. Ανά τα χρόνια, οι στόχοι και οι πολιτικές εμπλουτίζονταν εκ νέου. Με στόχους επισιτιστικής ασφάλειας για όλους τους ευρωπαίους πολίτες, αντιμετώπισης της αστάθειας των τιμών, διατήρησης και ανάπτυξης των αγροτικών περιοχών, καλύτερης χρήσης των φυσικών πόρων –με πιο βιώσιμο τρόπο– και φυσικά συμβολής στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής να προστίθενται σε κάθε αναθεώρηση.
Η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (2023-2027), συνολικού προϋπολογισμού €13,4 δις, ως κύριο σκοπό έχει την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική αειφορία, με όλες τις αλλαγές που φέρνει να είναι προς αυτήν την κατεύθυνση. Οι κύριοι τομείς παρέμβασης (οι οποίοι στη χώρα μας ενσωματώθηκαν στο Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο) αφορούν τη στήριξη των γεωργών και των παραγωγών (επιδοτήσεις, συνδεδεμένες, αναδιανεμητική, νέοι γεωργοί, επενδύσεις), την ψηφιοποίηση, την εκπαίδευση, την κατάρτιση και τη συμβουλευτική υποστήριξη των γεωργών, τη συνέργεια των παραγωγών (ώστε να ισχυροποιηθούν στην αλυσίδα αξίας), στη στήριξη της επιχειρηματικότητας και των επενδύσεων (ιδίως από τους νέους γεωργούς) και στη διατήρηση των αγροτικών περιοχών.
Όπως είναι φυσικό, η νέα Κ.Α.Π. περιλαμβάνει και δράσεις για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας (που χρονικό ορίζοντα έχει το έτος 2050). Οι δράσεις αυτές περιλαμβάνουν προστασία της βιοποικιλότητας, ενεργειακή αυτονομία, αλλά και στρατηγικό σχεδιασμό της παραγωγής, ώστε αυτή να καθίσταται φιλική προς το περιβάλλον και το διατροφικό σύστημα. Γενικότερα, αυτό που προσπαθεί η νέα Κ.Α.Π. είναι να διαμορφώσει το έδαφος για αλλαγή του τρέχοντος παραγωγικού μοντέλου σε ένα πιο σύγχρονο. Σε ένα μοντέλο όπου κυριαρχούν νέες μέθοδοι καλλιέργειας (π.χ. γεωργία ακρίβειας) και μεταποίησης, που δίνεται βάση στην κυκλική οικονομία (ελαχιστοποίηση ρύπανσης), αλλά και στη χρήση νέων τεχνολογιών στη διανομή, προώθηση και πώληση των προϊόντων (π.χ. στρατηγική εξειδικευμένων πωλήσεων – niche strategy).
Όσων αφορά τις αισθητές αλλαγές που φέρνει η νέα Κ.Α.Π. για τους γεωργούς αυτές έγκεινται στις άμεσες ενισχύσεις και τις επενδύσεις. Η υιοθέτηση πιο «πράσινων» καλλιεργειών, η χρήση καλών πρακτικών, η προστασία της βιοποικιλότητας και της διαβίωσης των ζώων, ακόμα και η ενεργειακή εξοικονόμηση πόρων και η συνετή χρήση των φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων αποτελούν βασικούς πυλώνες της νέας Κ.Α.Π. Οι παραγωγοί θα πρέπει να συμμορφωθούν με τα νέα πρότυπα και να ακολουθήσουν το πρόγραμμα, ώστε να δικαιούνται ενισχύσεις, αλλά και επιδοτήσεις για επενδύσεις. Επίσης, το μοντέλο προσδιορισμού των άμεσων ενισχύσεων θα αλλάξει, με τα ιστορικά δικαιώματα σταδιακά να καταργούνται και τη θέση τους να παίρνουν νέοι μέθοδοι προσδιορισμού των ενισχύσεων.
Από το 2023 έως το 2026, κάθε χρόνο θα μοιράζονται σε όλους τους παραγωγούς ως βασική ενίσχυση €1,7 δις (χωρίς τις ενισχύσεις για επενδύσεις και τη συνδεδεμένη στο βαμβάκι). Το ποσό της συνολικής επιδότησης ναι μεν δεν άλλαξε από την προηγούμενη Κ.Α.Π. (θα αυξηθεί το 2027), παρόλα αυτά ο τρόπος διανομής του αλλάζει άρδην από φέτος και μετά. Με τα δικαιώματα των αγρονομικών περιφερειών (ετήσιες καλλιέργειες, μόνιμες καλλιέργειες, βοσκότοποι) να εξισορροπούνται (κατάργηση ιστορικών δικαιωμάτων) και τις ενισχύσεις να κατανέμονται πιο δίκαια. Από εκεί και πέρα οι φιλικές στο περιβάλλον πρακτικές –οικολογικά σχήματα– θα επιδοτούνται περαιτέρω. Όπως είναι φυσικό, αυτό αποτελεί ευκαιρία να αυξήσουν το εισόδημά τους οι νέοι γεωργοί και τα μικρά σχήματα. Αντίθετα, οι μεγαλο-παραγωγοί –που παραδοσιακά ασχολούνται με πιο απλές καλλιέργειες μεγάλης απόδοσης– αναμένεται να είναι και οι μεγάλοι χαμένοι της νέας Κ.Α.Π.
Έτσι, μόνο με την εφαρμογή οικολογικών σχημάτων, οι Έλληνες παραγωγοί θα έχουν πρόσβαση στο 25% των άμεσων ενισχύσεων (€426 εκατ.). Συγκεκριμένα, ενισχύσεις προβλέπονται για τη χρήση ανθεκτικών και προσαρμοσμένων ειδών και καλλιεργειών, την εφαρμογή πρακτικών φυτοκάλυψης και ενίσχυσης της βιοποικιλότητας, την εφαρμογή κυκλικής οικονομίας, τη βιολογική γεωργία, αλλά και άλλες παραμέτρους που έχουν σχέση με την προστασία του περιβάλλοντος και τις βέλτιστες πρακτικές. Η νέα Κ.Α.Π. σίγουρα θα χρειαστεί χρόνο για να κατανοηθεί και να αφομοιωθεί από τους αγρότες. Αδιαμφισβήτητα, όμως, τους δίνει το εναρκτήριο λάκτισμα για τη μετάβαση στη νέα εποχή. Μια εποχή που οι γεωργοί θα μπορούν να προσφέρουν υψηλής διατροφικής αξίας προϊόντα, προστασία της βιοποικιλότητας και του περιβάλλοντος, αλλά και να δουν το εισόδημά τους να αυξάνεται.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Περιοδικό Agricola, Ποιοι αγρότες κερδίζουν ποιοι χάνουν με την νέα ΚΑΠ, Δεκέμβριος 2022
- Όλες οι αλλαγές που φέρνει για τους αγρότες η νέα ΚΑΠ – Στα 13,4 δισ. ευρώ οι χρηματοδοτήσεις, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
