Της Μαρίας Ιορδανίδου,
Η Ιστορία είναι γεμάτη παραδείγματα γεγονότων, που ποτέ δεν είναι αυτό που φαίνονται· οι επικρατούσες δυνάμεις διαμορφώνουν την έκβαση κάθε ιστορικής στιγμής, χάρη στο προνόμιο της νικητήριας θέσης τους. Έτσι και η Αντάντ, ειδικότερα μετά την είσοδο της Αμερικής στον πόλεμο και το Διάγγελμα των δεκατεσσάρων σημείων του Wilson, θα αναγκάσει σε συνθηκολόγηση την ηττημένη Γερμανία υπό το πρόσχημα της ανακωχής, προετοιμάζοντας το έδαφος για διάφορες συνθήκες, μία εκ των οποίων ήταν η διάσημη Συνθήκη των Βερσαλλιών.
Οι Η.Π.Α., παρά την αρχική ουδετερότητα, συνέβαλε σημαντικά λόγω οικονομικών συμφερόντων στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι Η.Π.Α., βέβαια, έπλεαν ακόμα σε μια λογική έντονου απομονωτισμού από τα δρώμενα της Ευρώπης και με το ξέσπασμα του πολέμου δίσταζαν στην ιδέα της συμμετοχής. Αυτό, όμως, δεν την εμπόδιζε από το να εμπλακεί από την αρχή έμμεσα στα του πολέμου. Εφοδίαζε την εμπόλεμη Ευρώπη με τρόφιμα και οπλισμό σε όλη σχεδόν την διάρκειά του. Δεν είναι τυχαίο που, μετά τον πόλεμο, οι κάποτε μεγάλες και τρανές ευρωπαϊκές δυνάμεις θα βγουν καταχρεωμένες στα χέρια της νέας αμερικανικής παγκόσμιας υπερδύναμης. Εξάλλου, το τέλος του πολέμου θα σημάνει και τον τερματισμό του παλιού ευρωπαϊκού αυτοκρατορικού κόσμου, έναντι της αμερικανικής κυριαρχίας.
Την πορεία του πολέμου θα αλλάξει ο υποβρυχιακός πόλεμος μεταξύ Γερμανίας και Αγγλίας με τη βύθιση του βρετανικού υπερωκεάνιου «Λουζιτάνια», ένα πλοίο θαυμαστό σε όλο τον ναυπηγικό κόσμο, στις 7 Μαΐου 1915. Το πλοίο είχε ξεκινήσει για να πραγματοποιήσει τη γνωστή του διαδρομή από τη Νέα Υόρκη προς το Λίβερπουλ, όταν ένα γερμανικό υποβρύχιο τύπου U-20 του επιτέθηκε με αποτέλεσμα τη βύθισή του. Τα νέα δεν άργησαν να ταξιδέψουν, ενώ το γεγονός ότι από τους 1.198 επιβάτες, οι 114 ήταν Αμερικανοί πολίτες εξόργισε την αμερικανική κοινωνία. Η υποβρυχιακή αυτή σύγκρουση αποτέλεσε μία από τις αφορμές που χρειαζόταν ο Αμερικανός Πρόεδρος Wilson, αλλά και η Αγγλία για να εισέλθουν οι Η.Π.Α. επισήμως στον πόλεμο.
Με την είσοδο των Η.Π.Α. στις ένοπλες συγκρούσεις τον Απρίλιο του 1917, οι Σύμμαχοι θα ενισχυθούν στρατιωτικά και οικονομικά έναντι των Κεντρικών Δυνάμεων, με αποτέλεσμα μία σειρά νέων συνεχόμενων επιθέσεων. Τελικά, τον Σεπτέμβριο του 1918 θα πραγματοποιηθεί η τελική επίθεση των Συμμάχων κατά των Γερμανών, η οποία θα αποδειχθεί καθοριστική για την τύχη των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων. Η επίθεση της Μεζ-Αργκόν, στα πλαίσια του συμμαχικού σχεδίου επίθεσης των εκατό ημερών, αποτελεί την τελευταία μάχη του Μεγάλου Πολέμου, η οποία κράτησε μέχρι την 11η Νοεμβρίου και το τέλος της παγκόσμιας σύρραξης. Στη συγκεκριμένη μάχη έλαβαν μέρος περίπου 1.200.000 Αμερικανοί στρατιώτες, που σε συνεργασία με τις συμμαχικές στρατιές της Αντάντ, απώθησαν τις γερμανικές δυνάμεις.
Την ίδια στιγμή οι Κεντρικές Αυτοκρατορίες είχαν ήδη αρχίσει να αυτοδιαλύονται, αφήνοντας τη Γερμανία απροστάτευτη. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν από τις πρώτες που συμφώνησαν σε ανακωχή με την Αντάντ, υπογράφοντας τη Συνθήκη του Μούδρου στις 30 Οκτωβρίου του 1918, ακολουθώντας το παράδειγμα της Βουλγαρίας, η οποία συνθηκολόγησε στις 29 Σεπτεμβρίου. Η συγκεκριμένη συνθηκολόγηση εδραίωσε την πολιτική κυριαρχία της Αγγλίας στην Ανατολή, ενώ λόγω των αμείλικτων όρων της, ενίσχυσε τη χαοτική κατάσταση στο εσωτερικό της οθωμανικής κοινωνίας. Αμέσως μετά θα ακολουθήσει η συνθηκολόγηση της Αυστροουγγαρίας με την Ανακωχή της Βίλλα Τζούστι, που υπεγράφη στις 3 Νοεμβρίου του ίδιου έτους. Μια ανακωχή η οποία στηρίχθηκε στα δεκατέσσερα σημεία του Wilson και όριζε την τύχη των κρατών που θα προέκυπταν με την πτώση της Αυστροουγγαρίας. Συγκεκριμένα, ανακηρύσσεται η δημιουργία της Δημοκρατίας της Γερμανικής Αυστρίας, η οποία τον Σεπτέμβριο του 1919 θα εξελιχθεί στην Δημοκρατία της Αυστρίας που γνωρίζουμε σήμερα.
Η ώρα της Γερμανίας πλησίαζε, με την ηττημένη πλέον θέση των Κεντρικών Δυνάμεων να είναι ολοφάνερη. Ο Καγκελάριος Μαξιμιλιανός, ερχόμενος σε επαφή με τον Αμερικανό Πρόεδρο Wilson, συμφώνησαν σε ανακωχή υπό όρους που βασίζονταν, όπως όλες οι προηγούμενες, στα δεκατέσσερα σημεία. Αυτό που έμενε μόνο να γίνει, ήταν να συμφωνήσει και η Αντάντ, η οποία, διψασμένη για εκδίκηση, ζητούσε πολεμικές αποζημιώσεις από τη Γερμανία, θέτοντας αδιανόητους όρους. Οι Η.Π.Α. θα διατελούσαν έναν ρόλο μεσολαβητή μεταξύ των δύο πλευρών, που θα αποτελέσει την αρχή της επεμβατικής συμπεριφοράς της Αμερικής στα παγκόσμια δρώμενα.
Η ανακωχή που έμελλε να λήξει τον Μεγάλο Πόλεμο, έγινε στην Κομπιένη της Γαλλίας στις 11 Νοεμβρίου του 1918, από την οποία πήρε και το όνομά της. Η συνάντηση έλαβε χώρα σε ένα σιδηροδρομικό βαγόνι, μέσα σε ένα δάσος κοντά στην Κομπιένη. Πρωταγωνιστές της συνθήκης ήταν, από τη μεριά της Αντάντ, ο στρατηγός Ferdinand Foch και, από τη γερμανική πλευρά, ο πολιτικός Matthias Erzberger, ο οποίος και στιγματίστηκε με την ευθύνη της ανακωχής από τη γερμανική κοινωνία. Η συγκεκριμένη ανακωχή, βέβαια, απέπνεε περισσότερο την ιδέα της άνευ όρων παράδοσης και συνθηκολόγησης της Γερμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία θα άνοιγε τον δρόμο για την κακομεταχείριση των ηττημένων στη Συνθήκη των Βερσαλλιών τον επόμενο χρόνο.
Μετά το τέλος του Α’ Παγκόσμιου Πόλεμου, υπήρξε μια περίοδος αμέτρητων ανακωχών και συνθηκολογήσεων, οι οποίες θα άλλαζαν για πάντα την ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Μεγάλες ευρωπαϊκές Αυτοκρατορίες θα εκλείψουν, δίνοντας πνοή στα σύγχρονα κράτη του σήμερα, ενώ οι Η.Π.Α. θα βγουν ολοκληρωτικά από την απομόνωση και θα ξεχυθούν σε όλη τη υφήλιο. Ο πόλεμος θα αφήσει πίσω του περίπου 56,5 εκατομμύρια νεκρούς συνολικά και μια τραυματισμένη Ευρώπη, η οποία έμελλε να ζήσει ακόμα χειρότερες καταστάσεις μετά από 20 χρόνια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Στυλιανίδης Γεώργιος, ΗΠΑ, ηγεμονία και διεθνής επιρροή: από τον απομονωτισμό στην διεθνή σκηνή, 1898- 1945, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Διαθέσιμο εδώ
- Oxford Public International Law, 11.11.11: The End of the First World War on the Western Front, Διαθέσιμο εδώ
- mixanitouxronou.gr, Το “χαμένο τάγμα” των Αμερικανών που εγκλωβίστηκε στο δάσος της Αργκόν και έδωσε την τελευταία μάχη του Α΄ Παγκοσμίου. Το τέλος του διοικητή μετά τον πόλεμο, Διαθέσιμο εδώ
- tovima.gr, H ΔΙΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΩΝ – Συνδιάσκεψη ειρήνης των Παρισίων 1919-1920, Διαθέσιμο εδώ
