Της Όλγας Καρύπη,
Το νησί της Ρόδου, στο Αιγαίο Πέλαγος, επονομάζεται συχνά «Νησί των Ιπποτών». Ένας προσδιορισμός που μάλλον δημιουργεί απορίες, αλλά σίγουρα κερδίζει τον θαυμασμό από τον κόσμο και αποτελεί έναν από τους λόγους για τον οποίο χιλιάδες τουρίστες επισκέπτονται το νησί, κυρίως την καλοκαιρινή περίοδο και όχι μόνο. Εκτός από τη Ρόδο, στη Μεσόγειο υπάρχει ακόμη μια μεγάλη έκταση γης που προσδιορίζεται ως ιπποτική, η νήσος Μάλτα. Ας γνωρίσουμε, όμως, τι ήταν αυτό που έκανε τη Ρόδο να σημαδευτεί με αυτόν τον χαρακτηρισμό.
Όλα άρχισαν το 1309, όταν οι Ιππότες, οι οποίοι πήραν το όνομά τους από το τάγμα που ανήκαν και ήταν αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη –και όχι από την πόλη των Ιωαννίνων–, κατέλαβαν το νησί. Η κυριαρχία των ιπποτών στο νησί τελείωσε μετά το 1500, όταν κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς του Σουλεϊμάν. Οι ημερομηνίες μιλάνε από μόνες τους. Είναι εύκολα αντιληπτό ότι το ιπποτικό καθεστώς διήρκησε δύο αιώνες στο νησί της Ρόδου και άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του στον τόπο.
Οι Ιππότες ήταν στο προσκήνιο της κοινωνικής ζωής, αλλά και της πολιτικής, από τον 11ο κιόλας αιώνα, και συνέχισαν τον 12ο, κυρίως όμως στα Ιεροσόλυμα και στη συνέχεια σε άλλες χώρες. Από τις επτά καθολικές χώρες της Δυτικής Ευρώπης δημιουργήθηκαν ιπποτικά τάγματα, τα οποία διαχώριζαν εθνικά χαρακτηριστικά, όπως η γλώσσα, και το καθένα έφερε δικό του όνομα.
Το τάγμα των Ιωαννιτών Ιπποτών αρχικά δεν θέλησε να καταλάβει με βία τη Ρόδο. Οι ιππότες είχαν σκοπό να έρθουν σε κάποιου είδους συνεννόηση με τον βυζαντινό αυτοκράτορα, καθώς το νησί της Ρόδου ήταν υπό την κατοχή του. Οπότε ζήτησαν να έχουν τη Ρόδο με μια μορφή φέουδου, να είναι δηλαδή φεουδαρχική γη που θα έμεναν, θα καλλιεργούσαν και εννοείται πως θα προστάτευαν σε κάποια ενδεχόμενη μάχη, ναυμαχία ή πειρατική επιδρομή. Ο βυζαντινός αυτοκράτορας παρόλα αυτά αρνήθηκε. Ωστόσο, λόγω της οκνηρίας του, αντιλήφθηκε νωρίς τη δύναμη του ιπποτικού τάγματος και έσπευσε να συμμαχήσει με τους Σαρακηνούς για να ζητήσει βοήθεια.
Το χρονικό αυτής της περιόδου έχει ημερομηνία έναρξης το 1307, όταν κατέβηκαν οι ιππότες στο νησί της Ρόδου για να ζητήσουν συνεννόηση. Στις 15 Αυγούστου του 1309, δηλαδή μετά από σχεδόν δύο ολόκληρα χρόνια προσπάθειας, η Ρόδος παραδόθηκε στα χέρια των ιπποτών. Ο Φουλκ ντε Βιλαρέ από τη μεριά των Λατίνων και ο τότε βυζαντινός αυτοκράτορας που πολέμησε εξ ονόματος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας προκειμένου να διατηρήσει την οικουμενικότητά της, ήταν τα δύο αντιμαχόμενα πρόσωπα, σε έναν πόλεμο της χριστιανικής Δύσης εναντίον της χριστιανικής Ανατολής. Η μέχρι τότε κραταιά βυζαντινή αυτοκρατορία, που η δύναμή της άλλοτε αυξανόταν μέρα με τη μέρα, πλέον βρέθηκε απέναντι σε έναν από τους μεγαλύτερους κινδύνους.
Ο Μεγάλος Μάγιστρος, όπως ονομάστηκε ο επικεφαλής των ιπποτών, όρος που διατηρήθηκε και στη συνέχεια (στη Ρόδο συνολικά υπήρξαν δεκαεννιά Μεγάλοι Μάγιστροι), συνέβαλε καταλυτικά στην πολιτισμική ζωή του νησιού. Στην αυλή των ιπποτών είχαν συγκεντρωθεί λόγιοι, όχι μόνο Έλληνες, καλλιτέχνες υψηλού επιπέδου και αισθητικής, αλλά και επιστήμονες και αρχιτέκτονες εκλεπτυσμένης τεχνικής κατάρτισης, όπως φαίνεται από το κάστρο της Ρόδου, που ακόμη και σήμερα διατηρεί την ιπποτική του χροιά, σαν να περιμένεις να δεις τους ιππότες να το φρουρούν.
Μέσα σε αυτούς τους δύο αιώνες, οι ιππότες προσέφεραν πολλά στο νησί της Ρόδου, καθώς και σε άλλες μικρές διπλανές περιοχές, όπως το νησί του Καστελόριζου που είχαν υπό την κατοχή τους. Ακόμα και με τους μουσουλμάνους κατοίκους κατάφεραν να έχουν μια σχετικά καλή σχέση, προφανώς με εντάσεις και μικρό επεισόδια. Ωστόσο, όλα άλλαξαν όταν ο σουλτάνος του οθωμανικού κράτους Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής θέλησε να επεκτείνει την αυτοκρατορία του επιχειρώντας να καταλάβει και το νησί της Ρόδου, το οποίο επιθυμούσε να προσθέσει στις κτήσεις του.
Οι ιππότες πλέον δε μπορούσαν να βοηθήσουν τους κατοίκους της Ρόδου όπως παλιά, να διασώσουν τη θρησκεία τους, δηλαδή τον χριστιανισμό, και έτσι μετά από μεγάλη φτώχεια, πείνα και πολιορκητική πίεση, το νησί της Ρόδου έπεσε το 1522 στα χέρια των στρατευμάτων του Οθωμανού σουλτάνου Σουλεϊμάν. Τον Ιανουάριο του 1523, οι ιππότες υπέγραψαν τη συνθήκη ειρήνης, εγκατέλειψαν το νησί και μεταφέρθηκαν στη Μάλτα. Έτσι, έκλεισε ένα κεφάλαιο-σταθμός της περιόδου της λατινοκρατίας στην Ελλάδα και στην ιστορία της Ρόδου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Μανουσάκη, Ευτυχία, Η Ιπποτική περίοδος στη Ρόδο, historical-quest.com, Διαθέσιμο εδώ
- byzantium.gr, Κατάκτηση της Ρόδου, Διαθέσιμο εδώ
