Της Κατερίνας Κωνσταντοπούλου,
«O πατέρας φορούσε συνήθως έναν κατιφέ στο πέτο, κι η μητέρα
Μια ρόμπα με ζωγραφιστά αρχαία ειδύλλια
Κι όταν παίζαμε στην αυλή πατούσαμε μόνο στις άσπρες πλάκες:
Έτσι δε βγήκαμε ποτέ απ’ τ’ όνειρο
Η μικρή Άρκτος ερωτοτροπούσε με τον Σεπτέμβριο
Ω παιδικότητα: αιωνιότητα αμετάφραστη
Κι ο Θεός που απ’ τις δακρυσμένες προσευχές των παιδιών που
Φοβούνται τη νύχτα
Φτιάχνει τις πρώτες γαλάζιες γραμμές της μέρας που στέλνουν
Την ελπίδα στους ναυαγούς.»
— Τάσος Λειβαδίτης, Ξημέρωμα (Ποίηση, Tόμος Tρίτος 1979-1987, Kέδρος 1991)
Όλοι μας είμαστε έκπτωτοι ενός χαμένου και μακρινού Παραδείσου. Των παιδικών μας χρόνων. Αλησμόνητα χρόνια, τυλιγμένα στην αίγλη της αθωότητας και της ανεμελιάς. Μπερδεμένα με γέλια, τραγούδια κι όνειρα. Ανυποψίαστα για τη σκληρότητα του κόσμου. Με ψυχές αχαράκωτες και ελαφριές, με πρωινά γλυκά και ανέφελα. Η μόνη περίοδος της ζωής μας κατά την οποία είμαστε αθάνατοι, εφόσον δεν υποψιαζόμαστε και δεν κατανοούμε τον θάνατο. Κοιτάμε με το θάρρος της άγνοιας, σχεδόν με αυθάδεια, τον θάνατο στα μάτια. Και ούτε το παρελθόν μπορεί να κηλιδώσει τις παιδικές ψυχές μας, γιατί οι Ερινύες δεν έχουν προλάβει να μας καταλογίσουν τίποτα. Και έτσι, μόνο όταν είμαστε παιδιά, είμαστε πραγματικά ελεύθεροι.
Η αληθινή ευτυχία κρύβεται μέσα σε ένα μυστικό: να αντικρίζεις κάθε μέρα τον κόσμο με παιδικά μάτια. Με ένα παρθενικό, μαγεμένο βλέμμα. Κάθε θαύμα της φύσης να γεννιέται μπροστά σου για πρώτη φορά. Να στέκεσαι ενεός μπροστά στο ηλιοβασίλεμα, σαν να το βλέπεις για πρώτη φορά, να ανοίγεις τα μάτια σου διάπλατα να χωρέσουν όλη τη θάλασσα, σαν να μην έχεις ξαναδει τόσο γαλάζιο να σκεπάζει τον κόσμο. Να ξυπνάς κάθε πρωί σαν είναι η πρώτη σου μέρα στη γη και να ανυπομονείς να ανακαλύψεις τη ζωή.
Είναι αλήθεια ότι η σύγχρονη πραγματικότητα «πολεμάει» το παιδί σαν να είναι ο χειρότερος εχθρός του. Ο μεγαλύτερος αγώνας για την ανθρώπινη ψυχή σήμερα είναι να μην κηλιδωθεί από την καχυποψία, το μίσος, τον κυνισμό. Να παραμείνει όσο το δυνατόν αγνή, να συνεχίσει να ονειρεύεται και να ερωτεύεται τη φύση, τη ζωή, τους ανθρώπους. Γιατί, όπως έγραψε ο Καζαντζάκης, «όσο υπάρχουνε στον κόσμο παιδιά, ζώα και λουλούδια, μη φοβάστε. Όλα θα πάνε καλά». Οι παιδικές ψυχές – και δεν εννοώ μόνο τις ψυχές των παιδιών, αλλά και τις ανόθευτες ψυχές των ενηλίκων – μπορούν να σώσουν τον κόσμο.
«Θα ‘δινα ένα βασίλειο για μια παιδική νύχτα», έγραψε ο Λειβαδίτης. Τι είναι αυτό που μας λείπει περισσότερο από τα παιδικά μας χρόνια; Ο τρόπος με τον οποίο βλέπαμε τον κόσμο; Τα πρόσωπα που μας περιτριγύριζαν –γονείς και παππούδες– που ίσως έχουμε χάσει ή ίσως έχει αλλάξει η σχέση μας μαζί τους; Το παιχνίδι, η ξεγνοιασιά, η «τρέλα», τα παραμύθια; Τα καλοκαίρια, οι παιδικές φιλίες; Οι παιδικοί έρωτες; Τι είναι αυτό που έχει φύγει ανεπιστρεπτί, αλλά παραμένει φυλαγμένο στη μνήμη μας σαν ένα μακρινό όνειρο που ζήσαμε κάποτε;
Κι έπειτα προσφεύγουμε στο τελευταίο μας καταφύγιο. Τις παλιές φωτογραφίες. Και κοιτάζουμε τον παλιό μας εαυτό σαν να είναι κάποιος ξένος που έχει πεθάνει πριν καιρό. Και δε συνειδητοποιούμε ότι είναι ο ίδιος άνθρωπος, τα ίδια μάτια, απλώς λίγο πιο συννεφιασμένα, η ίδια ψυχή, απλώς λίγο πιο πληγωμένη…
Ο ποιητής που θρήνησε όσο κανένας άλλος τον χαμό της παιδικής ηλικίας είναι ο Λειβαδίτης. «Όποια πόρτα κι αν ανοίξω, βρίσκομαι στα παιδικά μου χρόνια», έγραψε. Κατά τον Λειβαδίτη, για να είναι κανείς ποιητής, πρέπει να έχει καθηλωθεί στην παιδική του ηλικία. «Και μέσα στο σπίτι υπήρχε το άλλο εκείνο σπίτι – εκεί που η μητέρα ήταν ακόμα νέα και ένα φλάουτο ακουγόταν το βράδυ, όπως όταν οδηγούν έναν τυφλό. Σ’ αυτό το σπίτι είχαμε μείνει και εμείς για πάντα, ενώ καθώς ανάβαμε τη λάμπα, το φως της έριχνε μόνο τις σκιές μας στο πάτωμα εδώ».
Ας θυμηθούμε, λοιπόν, τα ξεχασμένα παιδικά όνειρά μας, αυτά που συντρίψαμε στις μυλόπετρες της ρουτίνας και του συμβιβασμού. Ας ρίξουμε μια άδολη ματιά στον κόσμο. Και ίσως τότε όλα μοιάσουν πιο όμορφα. Ίσως τότε όλα βγάλουν νόημα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Λειβαδίτης, Τ. (1991), Ποίηση (Τρίτος Τόμος 1979-1987), Εκδόσεις Κέδρος.
- Λειβαδίτης, Τ. (2016), Μικρό βιβλίο για μεγάλα όνειρα, Εκδόσεις Μετρονόμος.
