Του Χαράλαμπου Νικολαΐδη,
Ο ψυχολογικός τρόμος κατά γενική ομολογία αποτελεί τον πιο δυνατό τρόμο από όλους τους άλλους. Είναι αυτός που μπορεί να μην σε φοβίσει κατά τη θέαση της ταινίας, αλλά σίγουρα θα μείνει μέσα σου και θα γίνει φοβία. Όλοι έχουμε φοβίες μέσα μας που προέρχονται από ταινίες. Ειδικά από ταινίες στις οποίες ο τρόμος δεν είναι ο αποκλειστικός σκοπός, αλλά αποτελεί το μέσο. Δηλαδή, ο τρόμος είναι αυτός που θα οδηγήσει τον θεατή να ταυτιστεί και να ακολουθεί τα πρωταγωνιστικά πρόσωπα στο ταξίδι τους. Αλλά τι γίνεται όταν ο τρόμος ξεπερνάει αυτές τις διαστάσεις και εκμεταλλεύεται αθώες εικόνες, μπολιάζοντάς τις με ασφυκτικό και σατανικό περιεχόμενο; Σίγουρα ένα αποτέλεσμα που θα το χαρακτηρίζαμε φρικιαστικό με την καλή έννοια. Μια τέτοια ταινία που εγγράφεται και αποτελεί τις απαρχές του νέου κύματος του Hollywood είναι Το μωρό της Ρόζμαρι.
H ταινία έκανε πρεμιέρα το 1968, όμως διαδραματίζεται το 1967: η νεαρή Ρόζμαρι μετακομίζει μαζί με τον σύζυγό της Γκάι σε ένα ευρύχωρο διαμέρισμα στη Νέα Υόρκη. Μοναδικοί στόχοι του ανδρόγυνου είναι να αποκτήσουν ένα παιδί, αλλά και έναν πρωταγωνιστικό ρόλο για τον σύζυγο της Ρόζμαρι που επαγγέλλεται ηθοποιός. Η άφιξη ενός ηλικιωμένου και αδιάκριτου ζευγαριού στη ζωή της Ρόζμαρι συνοδεύεται με την πολυπόθητη εγκυμοσύνη της, αλλά και με τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Γκάι. Όμως, μέσα σε αυτό το ασφυκτικό περιβάλλον, η Ρόζμαρι αρχίζει και αντιλαμβάνεται ότι νέος ο κύκλος της αποτελείται από ανθρώπους που ζητούν κάτι παραπάνω από αυτήν. Κάτι πιο διαβολικό.
Η ταινία εγγράφεται στο νέο κύμα του Hollywood· ένα κίνημα το οποίο άρχιζε να εμφανίζεται στα μέσα της δεκαετίας του ’60. Πολλοί νέοι (τότε) σκηνοθέτες, σεναριογράφοι και κινηματογραφιστές άρχισαν να συνεργάζονται με μεγάλες εταιρείες παραγωγής, φέρνοντας μια καινούρια πνοή στον αμερικανικό κινηματογράφο. Επηρεασμένοι από τα άλλα ρεύματα που μεσουρανούσαν στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο, από τις αρχές ήδη του 20ού αιώνα, πήραν τα κλασικά θέματα των χολιγουντιανών ταινιών, όπως τα αστυνομικά θρίλερ ή τα νουάρ ρομάντζα κ.ά., δίνοντάς τους μία πρωτοποριακή χροιά με θέματα που σχεδόν δεν αγγίζονταν μέχρι τότε. Ήταν μια γενιά εξοργισμένη και κουρασμένη από τον πόλεμο του Βιετνάμ, που ήθελε να σπάσει τον πουριτανισμό του αμερικανικού κινηματογράφου. Ένας από αυτούς ήταν και ο Ρόμαν Πολάνσκι, ο νέος τότε Πολωνός σκηνοθέτης, που έδειξε τον ερειστικό και παράτολμο χαρακτήρα του μέσα από Το μωρό της Ρόζμαρι.
Το Μωρό της Ρόζμαρι αποτελεί μια ταινία που ασχολείται με θέματα τα οποία φαίνονται μέχρι και τις μέρες μας πολύ ευαίσθητα. Θέματα όπως ο Χριστιανισμός, ιδιαίτερα ο Καθολικισμός, αλλά και ο αποκρυφισμός. Όμως, ο Πολάνσκι, ως ένας Ευρωπαίος σκηνοθέτης, αναπτύσσει θέματα στην ταινία του που φαίνεται ότι δεν απασχολούσαν καθόλου τους άλλους δημιουργούς γύρω του εκείνη την εποχή. Η ταινία κάνει σαφέστατους υπαινιγμούς για τα δικαιώματα της γυναίκας, αλλά και για τη θέση της. Βλέπουμε την πιεσμένη και ταλαιπωρημένη Ρόζμαρι να προσπαθεί έστω και λίγο να ξεφύγει από τους παρανοϊκούς ακολούθους της, προσπαθώντας να πετύχει το αυτονόητο. Δηλαδή, τα δικαιώματά της πάνω στο ίδιο της το σώμα. Με αυτόν τον τρόπο, η Ρόζμαρι μάς παίρνει μαζί της στο ταξίδι της, με τους φόβους της, την αγωνία της και τα δικαιώματά της να επωμίζονται από το κοινό.
Πρέπει σε αυτό το σημείο να σημειώσουμε την απεικόνιση των ονείρων από τον Πολάνσκι. Δεν πρέπει να υπάρχει πιο καλλιτεχνική, ποιητική αλλά και τρομακτική απόδοση των ονείρων που βλέπει η Ρόζμαρι. Το στοιχείο της παράνοιας αλλά και της σύμπτυξης αποτελούν στοιχεία τα οποία ο Πολάνσκι εφαρμόζει σε αυτές τις σκηνές με τόσο αρμονικό τρόπο, που όμοιός του δεν πρέπει να υπάρχει. Το αποτέλεσμα είναι σαν να βγήκαν αυτά τα όνειρα από τους δικούς μας εφιάλτες, νιώθοντας ταυτόχρονα να έχουμε κάτι κοινό με αυτήν την ταινία· ένα κοινό το οποίο πολλές φορές έχει έναν παιδικό χαρακτήρα. Τα βασικά θέματα της ταινίας, όπως ο σατανισμός, η μαγεία και ο αποκρυφισμός καλύπτονται με ένα παραμυθένιο αίσθημα. Ο τρόμος της ταινίας θυμίζει ένα παλιό σκοτεινό παραμύθι.
Η εξέλιξη της ταινίας είναι μοιραία για τη ζωή της Ρόζμαρι. Η αποδοχή μιας στιγμής είναι ένα μέσο που θα αλλάξει τη ζωή της. Με το τέλος της, στο μυαλό του θεατή γεννιούνται πολλά άλυτα ερωτήματα για τη μοίρα της πρωταγωνίστριας. Άθελά μας υιοθετούμε τα διλήμματά της. Μάλλον αυτό ήθελε να καταφέρει ο Πολάνσκι.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Το Μωρό της Ρόζμαρι – FLIX, διαθέσιμο εδώ
- ΤΟ ΜΩΡΟ ΤΗΣ ΡΟΖΜΑΡΙ / LEVIN IRA – politeianet, διαθέσιμο εδώ
- Rosemary’s Baby (1968) – IMDb, διαθέσιμο εδώ
