Του Στάθη Αποστόλου,
Το ημερολόγιο της Ιστορίας έγραφε 3 Σεπτεμβρίου 1974, όταν στην Ελλάδα, μόλις λίγους μήνες μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, ορισμένοι Έλληνες δημοκράτες με ρηξικέλευθες ιδέες, παλαιοί πολιτικοί και άνθρωποι κύρους, με πρωτεργάτη τον πρώην βουλευτή, καθηγητή οικονομικών και υιό ενός ανθρώπου–σύμβολο για τη Δημοκρατία, έθεταν τις βάσεις για ένα κίνημα, το οποίο έμελλε να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στα δημόσια πράγματα. Πρόδρομο του ΠΑ.ΣΟ.Κ αποτέλεσε το Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα (ΠΑΚ), το οποίο ιδρύθηκε –κι αυτό– από τον Ανδρέα Παπανδρέου τον Φεβρουάριο του 1968 στη Σουηδία, με σκοπό την πίεση και ευαισθητοποίηση της διεθνούς κοινότητας στην τότε επικρατούσα κατάσταση στην Ελλάδα (Χούντα των Συνταγματαρχών).
Στα 49 χρόνια αδιάκοπης παρουσίας του ΠΑ.ΣΟ.Κ. στον δημόσιο βίο οφείλουμε εύλογα να θυμηθούμε τρεις σημαντικούς σταθμούς στην ιστορία του. Πρώτον, το διθυραμβικό 48% στις εκλογές του Οκτωβρίου του 1981, με σύνθημα το Εδώ και τώρα Αλλαγή και η Ελλάδα στους Έλληνες. Δεύτερον, στις εκλογές του 1993, όπου και κέρδισε το ΠΑ.ΣΟ.Κ., σε μια πραγματικά μεγαλειώδη συγκέντρωση στη νύμφη του Θερμαϊκού, τη Θεσσαλονίκη, ο Ανδρέας Παπανδρέου έθετε την εθνική κόκκινη γραμμή στα Σκόπια, υπογραμμίζοντας πως το όνομά μας είναι η ψυχή μας και δεν το ξεπουλάμε. Τρίτον, το κύκνειο άσμα του ιδρυτή του ΠΑ.ΣΟ.Κ. πως το κίνημα «δεν γεννήθηκε για να αποτελέσει διάττοντα αστέρα, το ΠΑ.ΣΟ.Κ. δεν χαρίζεται, δεν κληρονομείται και ούτε τεμαχίζεται σε τιμάρια».
Αδιαμφισβήτητα, λοιπόν, το ΠΑ.ΣΟ.Κ. υπό την αιγίδα του ιδρυτή και προσωπικοτήτων που αποτέλεσαν –για πολλά χρόνια– είδωλα προάσπισης της εθνικής ενότητας και Αναγέννησης προχώρησε σε σημαντικές μεταρρυθμιστικές τομές:
α) Καταστράφηκαν οι φάκελοι φρονημάτων της Αστυνομίας, που ξεχώριζαν τους ανθρώπους ανάλογα με την πολιτική τους ιδεολογία, συμβάλλοντας καταλυτικά στην εξαφάνιση των πολιτικών παθών και στην ενότητα της Ελλάδας.
β) Ιδρύθηκε ένα ανεξάρτητο εύρωστο σύστημα δημόσιας υγείας, που σκοπό θα είχε την έγκαιρη, σωστή και παραγωγική μέριμνα για τους Έλληνες.
γ) Η κυβέρνηση Παπανδρέου παρέλαβε τον Οκτώβριο του 1981 πληθωρισμό της τάξεως του 24.2% και μέσα σε οχτώ χρόνια –το 1989– παρέδωσε 13.1%. Με μαύρη κηλίδα το γεγονός πως εξαιτίας των μαζικών εθνικοποιήσεων διογκώθηκε ο δημόσιος τομέας και η ανεργία υπερδιπλασιάστηκε την εποχή εκείνη στο 6.6%.
δ) Στα εθνικά θέματα η κυβέρνηση Παπανδρέου υπερασπίστηκε στο ακέραιο την Εθνική ανεξαρτησία και την εδαφική ακεραιότητα της χώρας (ελληνοτουρκική κρίση 1987) και ανέλαβε πληθώρα πρωτοβουλιών εντός και εκτός της τότε ΕΟΚ. Βαρυσήμαντη η δήλωση της σιδηράς κυρίας Margaret Thatcher, «Δεν τον συμπάθησα, αλλά ποτέ δεν έφυγε από Διάσκεψη Κορυφής της ΕΟΚ, χωρίς να πάρει κάτι για τη χώρα του».
Ε) Το μεγάλο λάθος, όμως, ήταν η πρωθυπουργικού τύπου διακυβέρνηση της χώρας, που επέφερε η αναθεώρηση του συντάγματος του 1986, προχωρώντας στη μεταφορά σημαντικών εξουσιών από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στον Πρωθυπουργό.
Η άσκηση της εξουσίας, όμως, αποκαλύπτει τα πάθη και μίση τα οποία ο καθένας μας κρύβει βαθιά μέσα του. Μετά τον θανάτου του λαοφιλέστερου πολιτικού της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας, το ΠΑ.ΣΟ.Κ. ξεκίνησε να απομακρύνεται από τη βάση του με τη συμβολή των μετέπειτα αρχηγών του. Ο πατέρας του ευρώ στην Ελλάδα, Κώστας Σημίτης, ή αλλιώς ο άνθρωπος των μεγάλων έργων, ο οποίος στα 8 χρόνια της πρωθυπουργίας προσπαθούσε να αποδείξει –εις μάτην– πως μπορεί να ανταποκριθεί στη βαριά παρακαταθήκη του προκατόχου του. Βέβαια, όχι μόνο δεν τα κατάφερε, αλλά φάνηκε κατώτερος των περιστάσεων και της Ιστορίας. Δυστυχώς, όμως, δεν είναι έπαινος, όταν ένας αρχηγός κόμματος –και Πρωθυπουργός επί 8 χρόνια– έχει στην πλάτη του αρκετές μαύρες κηλίδες (Ίμια, υπόθεση Οτσαλάν, χρηματιστήριο και, φυσικά, τα σκάνδαλα με κορυφαίους Υπουργούς της κυβέρνησής του για ξέπλυμα μαύρου χρήματος).
Ο άνθρωπος που, φέροντας μόνο το όνομα, γέννησε ελπίδες ενότητας και νίκης απέναντι σε καθετί που τραυμάτισε την Ελλάδα και τους Έλληνες, ο Γιώργος Παπανδρέου, φάνηκε —και αυτός– κατώτερος της εθνικά κρίσιμης στιγμής και εγκλωβίστηκε σε μια ανώφελη πολιτική, που τον οδήγησε, τελικά, στο να είναι ο εκτελεστής του Μνημονίου στην Ελλάδα και να συνδεθεί το όνομά του με μια μαύρη σελίδα της Ιστορίας.
Ο τέταρτος άνθρωπος που ανέλαβε τα ηνία του κόμματος είναι ο Ευάγγελος Βενιζέλος. Για εκείνον οφείλουν εχθροί και φίλοι να του αναγνωρίσουν πως παρέλαβε ένα κόμμα μέσα σε έναν κυκεώνα, διαιρεμένο βαθιά. Πάλεψε, έχασε, νίκησε, αλλά προσπάθησε, και στο τέλος ίσως αδικήθηκε. Σίγουρα, πάντως, έβαλε το λιθαράκι του για την Ελλάδα και το ΠΑ.ΣΟ.Κ.. Σύντομη μπορεί να ήταν η αρχηγία της αείμνηστης Φώφης Γεννηματά ως πέμπτης Προέδρου του κινήματος. Η στάση της –ακόμα και το διάστημα της ασθένειάς της– έστρωσε τον δρόμο προς τη δημοσκοπική άνοδο του κινήματος. Αποτίναξε από πάνω της –και από το ΠΑ.ΣΟ.Κ.– όλα τα μαύρα σύννεφα του παρελθόντος, στο μέτρο που φυσικά την άφησαν οι συντεχνίες και η ασθένειά της. Παρά τον ανθρώπινο χαρακτήρα και τον επίκαιρο λόγο της, το ΠΑ.ΣΟ.Κ. δεν είχε ουσιαστικό πολιτικό λόγο.
Ο έκτος Πρόεδρος θα λάβει το βάπτισμα του πυρός, φέτος, για πρώτη φορά ως αρχηγός στις εκλογές του 2023. Μέχρι τώρα, τα δείγματα που μας έχει δείξει είναι πως είναι ένας άνθρωπος καθόλου σταθερός, που δεν προσπαθεί κιόλας να συμπλεύσει με τις δυνάμεις της σταθερότητας, αντιθέτως επιδίδεται σε ένα κακό και φθηνό θέατρο –δήθεν— υπεράσπισης των δημοκρατικών θεσμών και της σαφούς διάκρισης των εξουσιών. Εκείνο που πρέπει να λάβει υπόψη είναι πως δεν παζαρεύεις θέσεις, αλλά θέτεις κόκκινες γραμμές και γκρεμίζεις κάστρα με πίστη στην ιστορία και στο όραμα της παράταξης. Επομένως, με χρησιμοποιημένα εργαλεία δεν φτιάχνεις νέο καράβι και, μάλιστα, γνωρίζοντας πως ο δρόμος είναι μακρύς προς την Ιθάκη και –μάλλον– στενός και δύσβατος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν ο πρώτος ροκ σταρ της πολιτικής, oneman.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ανδρουλάκης στην επιτροπή PEGA: Ξεκάθαρα πολιτικοί οι λόγοι της παρακολούθησής μου, tovima.gr, διαθέσιμο εδώ
