Της Κυριακής Γκουργκούλη,
Όλοι γνωρίζουμε, λίγο πολύ, ποια είναι η θεά Αθηνά. Θεά της σοφίας, των τεχνών και του πολέμου, κόρη της Μήτιδας και του Δία, μάλιστα, γεννήθηκε μέσα από το κεφάλι του. Η θεά έχει πολλές ονομασίες. Γλαύκα (το ιερό της ζώο είναι η κουκουβάγια) και Μινέρβα, όνομα που της προσδίδουν οι Ρωμαίοι αργότερα. Και, ίσως, το πιο γνωστό, Παλλάδα. Γιατί, όμως, ονομάστηκε έτσι; Ο μύθος έρχεται να δώσει πολλές ερμηνείες στο προσωνύμιο αυτό.
Η πρώτη βασίζεται καθαρά στην ετυμολογία της λέξης, πράγμα που δεν μειώνει, βέβαια, τη σημασία της –ο Αριστοτέλης μιλά, άλλωστε, για το πόσα μας φανερώνουν οι συνδέσεις μεταξύ των λέξεων. Παλλάδα, λοιπόν, μια λέξη που προκύπτει από το ρήμα «πάλλομαι», από την έκφραση «πάλλειν το δόρυ», το κατεξοχήν όπλο της θεάς σε συνδυασμό με την τρομερή ασπίδα της.
Άλλη ερμηνεία συνδέει τη λέξη με τον όρο «νεαρή κοπέλα», από την οποία προκύπτει και η ονομασία «παλλακίδα». Μια άλλη εκδοχή θέλει τη θεά Αθηνά να αποκτά το προσωνύμιό της αυτό κατά τη Γιγαντομαχία. Συγκεκριμένα, στη θρυλική μάχη λαμβάνει χώρα, μεταξύ άλλων, η σύγκρουση της θεάς με τον γίγαντα Πάλλαντα, τον οποίο και, τελικά, σκότωσε, αποκτώντας, έτσι, το όνομα Παλλάδα.
Τέλος, ο πιο διαδομένος μύθος και, ταυτόχρονα, όχι και τόσο γνωστός είναι εκείνος της Παλλάδας, της φίλης ή/και συντρόφου της θεάς –μύθος που μας έρχεται από τον Απολλόδωρο. Η Παλλάδα ήταν νύμφη, κόρη του θαλάσσιου θεού και της Τριτωνίδας, θεάς της λίμνης Τριτωνίδας, στη Λιβύη της Β. Αφρικής. Εκείνη και η θεά περνούσαν τον χρόνο τους, διεξάγοντας ψεύτικες μονομαχίες και πολεμικά παιχνίδια με δόρατα. Μια μέρα, όμως, οι δύο γυναίκες καβγάδισαν στ’ αλήθεια και η Παλλάδα ήταν έτοιμη να διαπεράσει με το δόρυ της την καρδιά της Αθηνάς. Ο Δίας, βλέποντας την κόρη του σε θανάσιμο κίνδυνο, τοποθέτησε μπροστά της την ασπίδα του για να την προστατέψει, μπερδεύοντας την Παλλάδα. Την στιγμή αυτή εκμεταλλεύτηκε η θεά, η οποία και σκότωσε τη σύντροφό της.
Συνειδητοποιώντας τι είχε κάνει πάνω στην οργή της, η Αθηνά έκλαψε με λυγμούς πάνω από το σώμα της νεκρής νύμφης. Στη συνέχεια, αποφάσισε να την τιμήσει φτιάχνοντας ένα ξύλινο ομοίωμα της, που κρατούσε δόρυ και μία ρόκα. Το άγαλμα αυτό, στην αρχή, το έδεσε πάνω στην ασπίδα της και, στη συνέχεια, το τοποθέτησε δίπλα στον θρόνο του Δία (ή δίπλα στο άγαλμά του, σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή του μύθου). Εδώ η ιστορία αποκτά δύο διαφορετικές κατευθύνσεις.
Στην πρώτη περίπτωση, λέγεται ότι η Ηλέκτρα αναζήτησε καταφύγιο στο ομοίωμα, αλλά ο Δίας το μετέφερε στην Τροία. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, ο φόνος της Παλλάδας αναπαρίστατο κάθε χρόνο από τους λαούς της περιοχής. Η δεύτερη εκδοχή αναφέρεται στο άγαλμα ως προσφορά του Δία στον Δάρδανο, βασιλιά της Τροίας. Υπήρχε, μάλιστα, χρησμός που αποκάλυπτε ότι όποιος κατάφερνε να κλέψει το ομοίωμα θα μπορούσε να καταλάβει και την πόλη.
Παλλάδα, λοιπόν. Ένα όνομα του μύθου, ένα όνομα που κρύβει πίσω του τόσες ερμηνείες. Το όνομα μιας θεάς πολεμίστριας, το όνομα μιας νεαρής κοπέλας. Το όνομα της νικήτριας επί των γιγάντων και, ταυτόχρονα, μιας πληγωμένης φίλης και συντρόφου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- theacropolismuseum.gr, Λήμμα Θεάς Αθηνάς, Διαθέσιμο εδώ
- ellas2.wordpress.com, Παλλάδα Αθηνά, Διαθέσιμο εδώ
