Της Ζαφειρίας Πολυχρονιάδου,
“It Takes Courage To Change People’s Hearts”
Το Πράσινο Βιβλίο. Πρόκειται για την αυτοβιογραφική ταινία, που κυκλοφόρησε το 2018 και αναπαριστά στην κινηματογραφική οθόνη την πραγματική φιλία ανάμεσα στον Αφροαμερικανό πιανίστα Ντον Σίρλεϊ και στον πορτιέρη/μπράβο Φρανκ Τόνυ «Λιπ» Βαλελόνγκα.
Το πρωταγωνιστικό δίδυμο ενσάρκωσαν οι ηθοποιοί Βίγκο Μορτένσεν στον ρόλο του Τόνυ και Μαρχεσάλα Άλι στον ρόλο του Ντον, καθώς επίσης στην ταινία συμμετείχαν, μεταξύ άλλων και η Λίντα Καρντελίνι και ο κωμικός Σεμπάστιαν Μανισκάλκο. Τη σκηνοθεσία ανέλαβε ο Πίτερ Φαρέλι, όπως και το σενάριο της ταινίας, με τη βοήθεια του ηθοποιού Μπρίαν Χέις Κάρι, αλλά και του γιού του Τόνυ, Νικ Βαλελόνγκα. Τέλος, η μουσική σύνθεση της ταινίας ανατέθηκε στον συνθέτη Κρίστοφερ Μπάουερς, ο οποίος και εξοικείωσε τον ηθοποιό Μαρχεσάλα Άλι, σχετικά με την κινησιολογία ενός πιανίστα, αλλά και με μερικά κομμάτια των συνθέσεων, που έπαιζε ο ίδιος ο Ντον.
Η ταινία μάς εισάγει στη δεκαετία του 1960, και συγκεκριμένα, στο έτος 1962. Ο Τόνυ, ο οποίος εργάζεται ως μπράβος σε ένα νυχτερινό μαγαζί, ζει με την οικογένειά του στην πόλη Μπρονξ. Αφού το μαγαζί στο οποίο εργαζόταν έκλεισε λόγω ανακαινίσεων, ο Τόνυ άρχισε να αναζητά καινούρια δουλειά, όταν θα δεχθεί να εργαστεί ως οδηγός και μπράβος του δημοφιλούς πιανίστα Ντον σε μια περιοδεία, που θα πραγματοποιήσει στις Νότιες Πολιτείες των Η.Π.Α., γνωστές για τα ακραία περιστατικά ρατσιστικών συμπεριφορών προς Αφροαμερικανούς. Σε αυτό, λοιπόν, το ταξίδι ο Τόνυ θα χρειαστεί το «Πράσινο Βιβλίο», ένα εγχειρίδιο που εμπεριείχε όλα τα ξενοδοχεία και μαγαζιά των διαφόρων πολιτειών της χώρας, που ήταν φιλόξενα προς τους Αφροαμερικανούς. Κατά τη διάρκεια της περιοδείας, παρατηρούμε πως η απλή συνύπαρξη ανάμεσα στους δύο πρωταγωνιστές εξελίσσεται σε αμοιβαίο σεβασμό μέχρι που θα μετουσιωθεί σε μια δυνατή και πολύχρονη φιλία. Οι δύο πρωταγωνιστές, καθώς θα διασχίζουν τον αφιλόξενο Νότο, θα έρθουν αντιμέτωποι με βίαιες και επιθετικές συμπεριφορές και θα κινδυνεύσουν να συλληφθούν.
“You don’t win violence, Tony, you win when you maintain your dignity. Dignity always prevails”
Ο Τόνυ, ένας Ιταλό-Αμερικάνος μεροκαματιάρης, κατοικεί μαζί με την οικογένειά του στις φτωχογειτονιές του Μπρονξ. Από την αρχή της ταινίας διαφαίνεται ένα είδος απέχθειας προς τους Αφοραμερικανούς υδραυλικούς, που βρίσκονται σπίτι του, στοιχείο που ανατρέπεται μέχρι το τέλος της ταινίας. Αρχικά, παρακολουθεί με θαυμασμό τον Ντον να παίζει πιάνο στην κάθε δεξίωση που παρίστανται και, ταυτόχρονα, δυσανασχετεί με την υποτιμητική στάση των υπευθύνων και του κοινού, όταν ο Ντον δεν βρίσκεται επί σκηνής. Από την άλλη, ο Ντον, ένας μορφωμένος, καλλιεργημένος πιανίστας που διαθέτει πολλαπλές διακρίσεις και βραβεία. Αρκετά μοναχικός και αποκομμένος από την οικογένειά του.
Το ταλέντο του στη μουσική καταφέρνει να «απομακρύνει» τη χρωματική απόχρωση του δέρματός του από την οπτική των λευκών ακροατών του, αλλά μόλις κατεβαίνει από την σκηνή αυτόματα ισοσταθμίζεται με τον οποιοδήποτε Αφροαμερικανό εργάτη τους. Στην αρχή, δυσφορεί με την έλλειψη λεπτότητας που διακρίνει τον Τόνυ, όμως, σταδιακά θα εκτιμήσει την ακεραιότητα και τη ζωντάνια του χαρακτήρα του. Παρατηρούμε ότι στην ταινία οι δύο αυτοί χαρακτήρες, μέσα από την αλληλεπίδρασή τους, αλλά και από τα βιώματα τους στην περιοδεία, αλλάζουν και βελτιώνουν ορισμένες πτυχές του εαυτού τους και, ενώ αρχικά έμοιαζαν εντελώς αταίριαστοι και ασυμβίβαστοι, κατάφεραν να χτίσουν τα θεμέλια μιας γερής σχέσης και φιλίας.
“People love what you do! Anyone can sound like Beethoven or Joe Pan or the other guys you said. But your music, what you do? Only you can do that!”
Η ιστορία, όπως εξελίσσεται στην ταινία, βασίζεται σε ένα παρόμοιο αληθινό περιστατικό, που ανάγεται, επίσης, στη δεκαετία του 1960, καθώς και ο τίτλος της ταινίας αντλήθηκε από το Πράσινο Βιβλίο, που έγραψε ο Βίκτορ Χιούγκο Γκριν. Αντίστοιχα, όπως και στην ταινία, ο Ντον Σίρλεϊ ήταν μια μουσική ιδιοφυία. Γεννήθηκε το 1927 σε μια εύπορη οικογένεια στη Φλόριντα και στα πρώτα του βήματα πραγματοποίησε συνεργασίες με τη Συμφωνική του Σικάγου, αλλά και τη Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης. Αρκετά χρόνια αργότερα, το 1962, ο Ντον θα γνωρίσει τον Τόνυ, ως οδηγό του, στην περιοδεία που ετοίμαζε, ταξιδεύοντας για ενάμιση χρόνο μαζί. Είκοσι χρόνια αργότερα, τη δεκαετία του 1980, ο γιος του Ντον, Νικ Βαλελόνγκα, προσέγγισε τον πατέρα του και τον Ντον Σίρλεϊ, ώστε να γυριστεί μια ταινία σχετικά με τη φιλία τους, με τον Ντον Σίρλεϊ να ήταν αρκετά διστακτικός στην αρχή. Το έτος 2013 απεβίωσαν οι δύο αυτές προσωπικότητες, με διαφορά μηνών, τότε ήταν που ο Νικ Βαλελόνγκα προσέγγισε τον σκηνοθέτη Πίτερ Φαρέλι και τον σεναριογράφο/ηθοποιό Μπρίαν Χέις Κάρι, σχετικά με την επιθυμία του να «απαθανατίσει» την φιλία του πατέρα του με τον Ντον στην κινηματογραφική οθόνη.
Το 1936 δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά ένα βιβλίο/εγχειρίδιο, που εμπεριείχε όσα μέρη δεν έφεραν την περιοριστική ταμπέλα «Μόνο Λευκοί» και στα οποία μπορούσαν να βρεθούν και Αφοραμερικανοί. Το βιβλίο αυτό έφερε τον τίτλο Πράσινο Βιβλίο του Νέγρου Αυτοκινητιστή και το συνέγραψε ο εκδότης Βίκτορ Χιούγκο Γκριν. Σε μια εποχή, που οι Νόμοι του Τζιμ Κρόου είχαν ενσωματώσει στην ιδεολογία και στην καθημερινότητα του αμερικανικού νότου τον φυλετικό διαχωρισμό εναντίον των Αφροαμερικανών, το Πράσινο Βιβλίο ήταν μια «πυξίδα», που οδηγούσε τους μαύρους ταξιδιώτες προς ένα πιο ασφαλές πέρασμα, ένα καταφύγιο. Πρόκειται για το ίδιο ακριβώς βιβλίο, που συστήνεται να έχει μαζί του ο Τόνυ, καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού τους στην ταινία.
“There will be a day sometime in the near future when this guide will not have to be published. That is when we as a race will have equal rights and privileges in the United States.”
Η ταινία Green Book, πέραν της τεράστιας εισπρακτικής επιτυχίας, «εγκωμιάστηκε» τόσο από το κοινό που την παρακολούθησε, που προτάθηκε για πέντε βραβεία στην 91η Απονομή Βραβείων της Ακαδημίας Κινηματογράφου (Όσκαρ), εκ των οποίων απέσπασε τα τρία, για Καλύτερη Εικόνα, Καλύτερο Πρωτότυπο Σενάριο, καθώς και Όσκαρ Β’ Ανδρικού Ρόλου για τον ηθοποιό Μαρχεσάλα Άλι. Ακόμα, η ταινία παρίστατο στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου στο Τορόντο, κερδίζοντας τα αμερικάνικα Βραβεία People’s Choice, καθώς και στην 76η τελετή απονομής Χρυσών Σφαιρών, όταν και το Green Book είχε πέντε υποψηφιότητες, ενώ, επίσης, κέρδισε τη Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Μουσικής ή Κωμικής ταινίας. Τέλος, το Green Book εντάχθηκε στη δεκάδα των καλύτερων ταινιών του 2018, τόσο από το Εθνικό Συμβούλιο Κριτικών Κινηματογράφου, όσο και από το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου.
Εν κατακλείδι, το Green Book αποτελεί μια ταινία που αγγίζει πολλά και διαχρονικά θέματα, που πάντα αγαπάμε να τα εντοπίζουμε σε έργα, όπως αυτό της φιλίας, της εμπιστοσύνης, της αποδοχής, της πίστης σε ορισμένα ιδανικά και του αγώνα για έναν καλύτερο κόσμο. Η συγκεκριμένη ταινία ανάγει τα θέματα αυτά, όχι σε ένα φανταστικό δυστοπικό σύμπαν, αλλά, στην πραγματική ζωή, στις καθημερινές συνθήκες μιας άλλης, βέβαια, εποχής. Τέλος, μνεία χρίζουν ιδιαιτέρως, τόσο οι συντελεστές του σεναρίου, της μουσικής σύνθεσης της ταινίας, καθώς και όλης της παραγωγής για αυτό το εξαιρετικό αποτέλεσμα, αλλά και οι πρωταγωνιστές, που μας καθήλωσαν και μας συγκίνησαν με τις ερμηνείες του Ντον και του Σίρλεϊ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Green Book (2018) – IMDb, διαθέσιμο εδώ
- Green Book – Official Trailer, διαθέσιμο εδώ
- The Green Book | History, Facts, & African American Travel – Britannica, διαθέσιμο εδώ
