Του Νίκου Αστυρακάκη,
Πολλοί, ίσως, να ξέχασαν ότι ο Guillermo del Toro, σκηνοθέτης ταινιών όπως Ο Λαβύρινθος του Πάνα, Pacific Rim και Η Μορφή του Νερού, ανακοίνωσε το 2008 ότι ως επόμενή του ταινία θα επιχειρούσε τη δική του μεταφορά του μυθιστορήματος Οι Περιπέτειες του Πινόκιο του Carlo Collodi. Φυσικά και θα το ξεχάσατε, διότι η ταινία αυτή τελικά δεν κυκλοφόρησε ποτέ. Ωστόσο, ο del Toro δεν τα παράτησε εκεί, αντιθέτως για τα επόμενα 14 χρόνια συνέχισε να προσπαθεί να υλοποιήσει αυτήν την ταινία, με το τελικό αποτέλεσμα να κυκλοφορεί επιτέλους στο Netflix λίγο πριν την άφιξη του νέου έτους, στις 9 Δεκεμβρίου 2022.
Νομίζω, σχεδόν όλοι ξέρουμε την ιστορία του Πινόκιο, και ακόμα περισσότεροι ίσως να απορούν τι θα μπορούσε να κάνει αυτήν την ταινία διαφορετική από τις άπειρες άλλες μεταφορές μέσα στα χρόνια, συμπεριλαμβανόμενης της κλασικής πλέον ταινίας της Disney και του φετινού της «ριμέικ». Λοιπόν, μια από τις μεγαλύτερες αλλαγές που κάνει ο del Toro στην ιστορία –ούτε η πρώτη, ούτε η τελευταία– είναι η τοποθέτησή της στην Ιταλία την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με τον φασισμό του Μουσολίνι να πρωτοστατεί σε σχεδόν όλη την υπόσταση της ταινίας. Ο del Toro δεν φοβάται να εξερευνήσει αυτήν την σκοτεινή περίοδο της χώρας, δένοντάς την άμεσα με τη δημιουργία του Πινόκιο, τον οποίο ο Τζεπέτο έφτιαξε στη μέθη του, θρηνώντας τον χαμένο από βομβαρδισμούς δεκάχρονο γιο του. Όλα αυτά μόλις στα πρώτα 10 λεπτά της ταινίας μάς προϊδεάζουν για το τι πρόκειται να ακολουθήσει.
Η ιστορία που ακολουθεί είναι μια ιστορία σκοτεινή, ρεαλιστική και με τη χαρακτηριστική γοτθική πινελιά του Ντελ Τόρο. Ο Πινόκιο παρουσιάζεται ως μια ξύλινη, ημιτελής μαριονέττα. Από το σχέδιό του, στον τρόπο που κινείται και αντιμετωπίζει τον κόσμο και τα πιο σκοτεινά σημεία του, όπως τον θάνατο, τον πόλεμο και τον φασισμό με τα μάτια ενός νεογέννητου σε έναν ολοκαίνουριο κόσμο, όπως θα τα αντιμετώπιζε όντως ένα ον που υπήρξε για πρώτη φορά, γεννάει φόβο και οργή στους περισσότερους ανθρώπους που αντιμετωπίζει, καθώς πρόκειται απλώς για μια μαριονέττα με συνείδηση, κάτι ξένο στο ιταλικό συντηρητικό χωριό που διαμένει, ακόμα και στον ίδιο τον Τζεπέτο στην αρχή. Ωστόσο, η αθώα του ματιά βοηθάει να καλύψει την απαίσια κατάσταση στην οποία γεννιέται. Αν και βρίσκεται σε έναν εχθρικό κόσμο, ο ίδιος δεν είναι πάντα υπόδειγμα συμπεριφοράς, με μια σταθερά οπτιμιστική ματιά, σταδιακά καταλαβαίνει περισσότερα και ωριμάζει με έναν απόλυτα φυσικό τρόπο, κάνοντας εύκολο να ακολουθήσουμε την πρόοδό του στο να γίνει ένα πραγματικό αγόρι που, χωρίς να πω πολλά, δεν έχει καμία σχέση με το «αληθινό» της κανονικής ιστορίας.
Αν και η ταινία έχει αρκετά σκοτεινά στοιχεία, ο τόνος της παραμένει ανάλαφρος και ιδανικός για όλη την οικογένεια. Λίγο το φιλτράρισμα του Πινόκιο, λίγο ο παραμυθένιος τόνος της ιστορίας, λίγο ο Ewan McGregor ως ο αφηγητής Sebastian J. Cricket –που προσφέρει πολύ από το χιούμορ της ταινίας– και λίγο τα μουσικά σημεία, θα μπορούσαν άνετα να αντικαταστήσουν τα κλασικά πλέον νούμερα της Disney. Αυτή η ισορροπία μεταξύ φωτός και σκοταδιού είναι που δίνει τη μοναδικότητά της στην ταινία. Μπορεί, για παράδειγμα, ο Πινόκιο να χλευάζει στα μούτρα του τον ίδιο τον Μουσολίνι, ένα υπαρκτό τέρας, αλλά ταυτόχρονα, να το κάνει την πιο αστεία σκηνή της ταινίας.
Οι χαρακτήρες της ταινίας είναι καλογραμμένοι και με μια ρεαλιστική υπόσταση. Εκτός του προαναφερθέντος Πινόκιο, ξεχωρίζουν και ο Τζεπέτο, ο οποίος σκιαγραφείται ως ένας γκρίζος χαρακτήρας αυτήν τη φορά, βαθιά επηρεασμένος από τον χαμό του γιου του, και ο Φυτιλάκης, ο φίλος του Πινόκιο στην κανονική ιστορία, ο οποίος τώρα είναι ο γιος του φασιστικού κυβερνήτη του χωριού και μέρος της φασιστικής νεολαίας, αλλά στο βάθος είναι απλά ένα παιδί που θέλει να το αναγνωρίσει ο πατέρας του. Οι κακοί, όπως ο κυβερνήτης και ο ιδιοκτήτης του Τσίρκου Κόμης Βόλπε, επίσης, σκιαγραφούνται με ρεαλιστικά κίνητρα (το «συμφέρον της πατρίδας», απληστία) κάνοντάς τους να θυμίζουν άμεσα άτομα από την πραγματική ζωή.
Βέβαια, σαν παραμύθι, δεν αμελεί να μας δείξει και πιο εξωπραγματικά πράγματα. Αν και βρίσκεται σε έναν ρεαλιστικό χώρο, η ταινία προσθέτει μικρές δόσεις υπερρεαλισμού και τη χαρακτηριστική γοτθική ματιά του Ντελ Τόρο. Η χρήση stop motion και τα άκρως στιλιζαρισμένα σχέδια των χαρακτήρων, με μια βάση στην πραγματικότητα. Οι πιο φανταστικοί χαρακτήρες έχουν, επίσης, την ίδια φιλοσοφία πίσω στον σχεδιασμό τους, με τη Νεράιδα του Δάσους που δίνει ζωή στον Πινόκο και την αδερφή της, τον Θάνατο, να αποτελούν ίσως τους καλύτερους και πιο μοναδικούς χαρακτήρες μετά τον Πινόκιο, όσον αφορά το σχέδιο. Το αποτέλεσμα είναι μια μαγικά ρεαλιστική ταινία, με ένα ύφος τόσο αξέχαστο, όσο και η ιστορία της.
Συμπέρασμα, η ταινία αυτή αποτελεί μια άξια προσθήκη στη φιλμογραφία του Guillermo del Toro και μια από τις πιο μοναδικές προσθήκες στη μεγάλη ιστορία του Πινόκιο. Θα ενθάρρυνα τον οποιονδήποτε να τη δει όποτε μπορεί, καθώς είναι σίγουρα μια από τις καλύτερες ταινίες του 2022.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Guillermo del Toro’s Pinocchio, www.imdb.com, διαθέσιμο εδώ
- Guillermo del Toro’s Pinocchio Carves a New Path: An Exclusive First Look, www.vanityfair.com, διαθέσιμο εδώ
