Της Δήμητρας – Αδελαΐδας Αργυρίου,
Τα Lego® αποτελούν γνωστό κατασκευαστικό παιχνίδι, το οποίο έχει αγαπηθεί από μικρούς και μεγάλους. Μέσω των κατασκευών Lego®, η φαντασία μπορεί να λάβει φυσική διάσταση, ενώ καλλιεργούνται δεξιότητες όπως η δημιουργικότητα και η επίλυση προβλήματος. Ανά τα έτη, η Lego® έχει σχεδιάσει πληθώρα θεματικών προϊόντων, που βασίζονται σε γνωστές ταινίες, σειρές, βιντεοπαιχνίδια και τα λοιπά και σίγουρα υπάρχει κάτι που μπορεί να ικανοποιήσει τα ενδιαφέροντα του κάθε παίκτη. Όπως αναφέραμε, η ενασχόληση με τα Lego® αποτελεί μία δραστηριότητα πλούσια σε ερεθίσματα προς ανάπτυξη δεξιοτήτων, με έναν ευχάριστο και δημιουργικό τρόπο.
Ο Αμερικανός ψυχολόγος Daniel LeGoff ήταν ο εισηγητής της μεθόδου παρέμβασης Lego®-Based Therapy, έπειτα από κλινικές παρατηρήσεις που έκανε σε δύο θεραπευόμενούς του στο φάσμα του Αυτισμού. Ο LeGoff παρατήρησε πως όσο οι θεραπευόμενοι βρίσκονταν στον χώρο της θεραπείας, παρουσίαζαν μειωμένη εμπλοκή σε κοινά έργα – δραστηριότητες, καθώς και μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση, εν αντιθέσει με την εικόνα που παρουσίαζαν κατά την αναμονή τους στον χώρο υποδοχής, όπου εκδήλωναν θετικές αποκρίσεις και αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους, την ώρα που έπαιζαν με τα Lego® που βρίσκονταν στον χώρο αναμονής. Έτσι, το 2004, δημιουργήθηκε η μέθοδος παρέμβασης Lego®-Based Therapy.
Η Lego®-Based Therapy είναι μία μέθοδος παρέμβασης που απευθύνεται σε παιδιά διαγνωσμένα με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος και έχει ως στόχο την ενίσχυση των κοινωνικών δεξιοτήτων και της κοινωνικής αλληλεπίδρασης των παιδιών, προάγοντας, έτσι, την κοινωνική τους συμμετοχή. Η παρέμβαση αφορά ομαδικό πρόγραμμα θεραπείας. Είναι παιδοκεντρική, τα παιδιά, δηλαδή, είναι αυτά που καθοδηγούν και κατευθύνουν το παιχνίδι, υπό την επίβλεψη εκπαιδευτικών ή / και θεραπευτών που έχουν εκπαιδευτεί στη μέθοδο Lego®-Based Therapy. Ρόλος τους είναι ο συντονισμός της ομάδας, αλλά και η ευόδωση του παιχνιδιού, όπως αυτό προκύπτει αυθόρμητα στα παιδιά. Η Lego®-Based Therapy μπορεί να ενταχθεί και να εφαρμοστεί τόσο σε θεραπευτικά πλαίσια όσο και σε εκπαιδευτικά πλαίσια.
Τα άτομα με Αυτισμό παρουσιάζουν δυσκολίες στην κοινωνική συμμετοχή, αλλά και στη δημιουργία και διατήρηση κοινωνικών σχέσεων με τα άτομα που βρίσκονται στο οικείο περιβάλλον τους (σχολείο, γειτονιά, εξωσχολικές δραστηριότητες κ.λπ.). Λόγω των παραπάνω, δυσκολεύονται να ξεκινήσουν παιχνίδια και ομαδικές δραστηριότητες με άλλα άτομα, ενώ συνήθως επιλέγουν να εμπλέκονται σε αποκλειστικά ατομικές δραστηριότητες. Ωστόσο, η επικοινωνία και οι φιλικές σχέσεις με συνομηλίκους αποτελούν σημαντικό πλαίσιο εκμάθησης και καλλιέργειας των κοινωνικών δεξιοτήτων. Μία φιλική σχέση αναπτύσσει αλλά και προϋποθέτει δεξιότητες, όπως κοινωνικές, γνωστικές αλλά και γλωσσικές, προάγοντας την αυτοπεποίθηση των ατόμων και την αίσθηση του ανήκειν. Τα παραπάνω αποτελούν τομείς στους οποίους παρατηρείται δυσκολία στα άτομα με Αυτισμό, ενώ πρόκεινται για βασικούς τομείς παρέμβασης στα διαφορετικά θεραπευτικά και εκπαιδευτικά προγράμματα όπου τα άτομα μπορεί να συμμετάσχουν.
Όπως αναφέρθηκε, στόχος της παρούσας μεθόδου παρέμβασης είναι η ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων των παιδιών σχολικής ηλικίας με Αυτισμό, μέσα από το παιχνίδι με τουβλάκια Lego®. Στα πλαίσια της Lego®-Based Therapy, μέσω του συμπεριληπτικού και συνεργατικού παιχνιδιού, τα παιδιά μπορούν να ανακαλύψουν και να αναπτύξουν τα ενδιαφέροντά τους, ενισχύοντας παράλληλα το κίνητρό τους για εμπλοκή σε ομαδικές δραστηριότητες, για μάθηση και για κοινωνική συμμετοχή. Σύμφωνα με έρευνες, η κοινή εστίαση/συγκέντρωση (shared focus) αποτελεί μία πολύ αποτελεσματική τεχνική για τη μάθηση και την καλλιέργεια νέων δεξιοτήτων σε άτομα με Αυτισμό. Εδώ, η κοινή εστίαση αφορά το παιχνίδι με κοινά μέσα και υλικά, δηλαδή τα Lego®.
Το παιχνίδι με τουβλάκια Lego® αποτελεί μία δραστηριότητα προβλέψιμη και σταθερή ως προς την εκτέλεσή της. Αυτό βοηθάει πολύ στην κινητοποίηση για εμπλοκή των ατόμων με Αυτισμό, καθώς λειτουργούν καλύτερα σε πλαίσια ρουτίνας, ενώ νιώθουν μεγαλύτερη ασφάλεια και ικανοποίηση όταν εμπλέκονται σε δραστηριότητες γνώριμες και σταθερές, όπου δεν θα προκύψουν πολλές και έντονες αλλαγές τις οποίες θα πρέπει να χειριστούν.
Έτσι, λόγω της φύσης του παιχνιδιού, τα παιδιά νιώθουν ασφάλεια, αυξάνοντας, έτσι, το κίνητρό τους για συμμετοχή και επιτρέποντάς τους, παράλληλα, να αναπτύξουν τις δεξιότητες και τις ικανότητές τους αποτελεσματικότερα. Επίσης, στόχος της Lego®-Based Therapy είναι να διευκολύνει τη διαδικασία της γενίκευσης της μάθησης, να μπορούν τα παιδιά, δηλαδή, να εφαρμόζουν αυτόνομα όσα έχουν μάθει και σε άλλα διαφορετικά πλαίσια, που αυτό είναι και το ζητούμενο για κάθε θεραπευτή και εκπαιδευτικό.
Μία συνεδρία Lego®-Based Therapy έχει διάρκεια 30 λεπτών, πραγματοποιείται μία φορά την εβδομάδα και στην ομάδα συμμετέχουν τρία παιδιά κάθε φορά. Υπάρχουν τρεις βασικοί ρόλοι που μπορούν να αναλάβουν τα παιδιά: ο ρόλος του Μηχανικού, ο ρόλος του Χτίστη/Κατασκευαστή και ο ρόλος του Προμηθευτή. Μαζί, τα παιδιά συνεργάζονται, ώστε να φτιάξουν μία κατασκευή, χρησιμοποιώντας τα τουβλάκια. Στα πλαίσια της συνεργασίας, τα παιδιά καλούνται να επικοινωνήσουν, τόσο λεκτικά όσο και μη λεκτικά, να συζητήσουν πάνω στις ιδέες τους, να σκεφτούν όλοι μαζί πως μπορούν να προχωρήσουν την κατασκευή τους, αλλά και να επιλύσουν συνεργατικά τυχόν προβλήματα που μπορεί να προκύψουν κατά την κατασκευή, ενισχύοντας, έτσι, τη δημιουργικότητά τους. Παράλληλα, ενισχύεται και η ικανότητά τους για εστίαση της προσοχής τους και διατήρηση της συγκέντρωσής τους σε δραστηριότητες.
Αν και απαιτείται περαιτέρω έρευνα προς ενίσχυση των έως τώρα δεδομένων σχετικά με την αποτελεσματικότητα στην εκπαίδευση των κοινωνικών δεξιοτήτων σε παιδιά με αυτισμό μέσω της Lego®-Based Therapy, αναμφισβήτητα έχει ανοίξει ένα νέο πεδίο στην επιστημονική κοινότητα, αναφορικά με τη χρήση και την ένταξη διαδραστικών και ευχάριστων μέσων στη θεραπευτική και αποκαταστασιακή διαδικασία. Ας μην ξεχνάμε πως μία καλή και αποτελεσματική θεραπεία είναι αυτή που εστιάζει ουσιαστικά στο άτομο και τα ενδιαφέροντά του, προσδίδοντάς του κεντρικό, ενεργητικό ρόλο στην εξέλιξη και τη διεξαγωγή της θεραπευτικής διαδικασίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- A mixed methods evaluation of the acceptability of therapy using LEGO® bricks (LEGO® based therapy) in mainstream primary and secondary education, Autism Research. Διαθέσιμο εδώ
-
Could You Give Me the Blue Brick? LEGO®-Based Therapy as a Social Development Program for Children with Autism Spectrum Disorder: A Systematic Review. Διαθέσιμο εδώ
