Της Καρολίνας Σόμπτσυκ,
Μια από τις πιο διαδεδομένες ιστορίες της ελληνικής μυθολογίας, είναι εκείνη της αρπαγής και της εναέριας περιφοράς της Ευρώπης από το Δία, μεταμορφωμένο σε λευκό ταύρο. Σύμφωνα με το μύθο, ο Δίας και η Ευρώπη έλαβαν ως γαμήλιο δώρο το χάλκινο γίγαντα και φύλακα της Κρήτης, Τάλω, κατασκευής του Ήφαιστου, και έπειτα απέκτησαν τρεις γιους: τον Μίνωα, τον Σαρπηδόνα και τον Ραδάμανθυ. Αυτός ο μύθος έχει μείνει γνωστός τόσο για την πρωτοτυπία του, όσο και για το ιστορικό του αντίκρισμα. Συγκεκριμένα, η μεν Ευρώπη έδωσε το όνομά της στη γηραιά ήπειρο. Ο δε Μίνως αναδείχτηκε στον πλέον ξακουστό βασιλιά της Κρήτης, επέκτεινε την κυριαρχία του βασιλείου του, και οδήγησε τους ιστορικούς στο να ονομάσουν ως «μινωικό», προς τιμήν του τεράστιου έργου του, τον πολιτισμό που τοποθετείται στον τόπο και χρόνο της βασιλείας του. Έτσι, αφού στο βασιλιά Μίνωα αποδίδεται με βάση ιστορικούς και αρχαιολόγους, όπως ο σερ Άρθουρ Έβανς, αξιοσημείωτη συνολική δραστηριότητα, γεννάται το εύλογο ερώτημα, μήπως εν τέλει το όνομα του Μίνωα αντιστοιχεί σε τίτλο βασιλέως, και όχι σε ορισμένο φυσικό/μυθικό πρόσωπο, όπως λόγου χάρη ο «Φαραώ» ή ο «Καίσαρ» -άποψη που γενικώς έχει απορριφθεί.
Σύμφωνα, λοιπόν, με τη μυθολογική παράδοση, μετά την αποχώρηση του Δία από την Κρήτη, ο τότε βασιλιάς του νησιού Αστερίων παντρεύτηκε την Ευρώπη, και υιοθέτησε και ανέθρεψε τους γιους της, σαν δικά του παιδιά. Ο Μίνως αναφέρεται ως σύγχρονος, είτε του Ομήρου, είτε του Ηρακλή και του Περσέα. Σύζυγός του ήταν η Πασιφάη και παιδιά τους η Φαίδρα, η Αριάδνη, η Ακακαλλίς, ο Κατρέας, ο Δευκαλίων, ο Ανδρόγεως και ο Γλαύκος. Ο Δίας έτρεφε ιδιαίτερη αγάπη για το μεγαλύτερο γιο του, γι’ αυτό ανέλαβε προσωπικά τη μόρφωσή του, γεγονός που τον ανέδειξε σε έναν πραγματικά φωτισμένο ηγέτη. Ως βασιλιάς, απένειμε αφενός στον αδερφό του Ραδάμανθυ την εξουσία να δικάζει τις υποθέσεις μέσα στα τείχη της Κνωσού, αφετέρου στον Τάλω την αντίστοιχη για υποθέσεις στην επαρχία.
Εισήγαγε, επίσης, πολλές νέες νομοθετικές ρυθμίσεις, τις οποίες κατά τη μυθολογία τις παρελάμβανε από τον ίδιο τον Δία, κάθε εννέα χρόνια στο Ιδαίο Άντρο. Στη συνέχεια, αφού οργάνωσε και ένωσε τους κατοίκους του νησιού, κατόρθωσε σταδιακά να διώξει τους βαρβάρους, και να κυριαρχήσει απόλυτα στη Μεγαλόνησο. Κατόπιν επινόησε και κατασκεύασε έναν νέο τύπο πλοίων, την επακτηρίδα, με τα οποία κατάφερε να επικρατήσει των ξένων λαών και των πειρατών, σε νησιά του Αιγαίου και σε περιοχές της Μ. Ασίας. Έχτισε πόλεις και εμπορικούς σταθμούς, δημιούργησε αποικίες σε πολλά μέρη της Μεσογείου, και αναγνωρίστηκε επίσημα η θαλασσοκρατία του βασιλείου του. Αυτή η δράση του είχε ως φυσική συνέπεια την οικονομική και πολιτισμική άνθιση και την ειρηνική διαβίωση σε όλη τη μινωική επικράτεια.
Η άνθιση αυτή, οδήγησε τον σπουδαίο εφευρέτη Δαίδαλο, ο οποίος ήταν εξόριστος από την Αθήνα, στην Κρήτη. Αναπτύχθηκε ισχυρή φιλία ανάμεσα σε αυτόν και τον Μίνωα, και ο εφευρέτης είχε όλη τη στήριξη από το βασιλιά, για να επιδοθεί σε νέα επιστημονικά επιτεύγματα και καλλιτεχνικές δημιουργίες. Ένα από αυτά ήταν ο περιβόητος Λαβύρινθος, ένα σύνθετο οικοδόμημα στο υπόγειο του παλατιού της Κνωσού, του οποίου το σχέδιο είχε εφαρμόσει ο ίδιος, ήδη και στην Αίγυπτο.
Μια άλλη ιστορία της κρητικής παράδοσης, σχετίζεται με την προέλευση του Μινώταυρου. Όταν ανέλαβε το θρόνο, ο Μίνως ζήτησε την αναγνώριση και αποδοχή των θεών και έλαβε από τον Ποσειδώνα ως δώρο έναν πανέμορφο ταύρο, που θα έπρεπε στη συνέχεια να θυσιαστεί προς τιμήν του. Ο Μίνως, ωστόσο, θαύμασε το ζώο και δεν προχώρησε στη θυσία του. Οπότε ο θεός οργισμένος έκανε την Πασιφάη να ερωτευτεί τον ταύρο, αυτή απελπισμένη ζήτησε τη βοήθεια του Δαίδαλου, εκείνος κατασκεύασε ένα κούφιο ξύλινο ομοίωμα αγελάδας με εξωτερική επένδυση αληθινού δέρματος, η βασίλισσα κρύφτηκε στο εσωτερικό του, και έτσι συνευρέθηκε ερωτικά με τον όμορφο ταύρο. Καρπός της παράδοξης αυτής συνεύρεσης ήταν ο Μινώταυρος, ένα τερατόμορφο, γιγαντόσωμο πλάσμα με κεφάλι ταύρου και σώμα ανθρώπου. Ο Μίνως κατόπιν αποφάσισε να κλείσει στο Λαβύρινθο τον Μινώταυρο, καθώς επίσης και να φυλακίζει μέσα σε αυτόν, τους εχθρούς του, που είτε χάνονταν και πέθαιναν, είτε τους έτρωγε ο Μινώταυρος.
Η επεκτατική της κυριαρχίας του δράση, τον έφερε μέχρι και την αρχαία Αθήνα, την οποία λέγεται ότι πολιόρκησε ως εκδίκηση για το θάνατο του γιου του Ανδρόγεου, που είτε σκοτώθηκε από τον καταστροφικό ταύρο-δώρο του Ποσειδώνα (που στο μεταξύ ο Ηρακλής είχε μεταφέρει και παραδώσει στο βασιλιά Ευρυσθέα), είτε τον δολοφόνησαν οι Αθηναίοι από φθόνο, ή ως απάντηση στις επεκτατικές τάσεις του πατέρα του. Αναχωρώντας από την Αθήνα και αδυνατώντας να τη λεηλατήσει, ο Μίνως ζήτησε ως χάρη από τον πατέρα του, να τιμωρηθούν έστω με άλλον τρόπο οι Αθηναίοι. Ο Δίας τότε έστειλε λοιμό στην Αθήνα και οι κάτοικοι για να σωθούν, ζήτησαν χρησμό και εν τέλει συμφώνησαν να πληρώνουν φόρο αίματος, με την αποστολή επτά αγοριών και επτά κοριτσιών στην Κρήτη κάθε χρόνο ή κάθε εννέα χρόνια, ως τροφή για το Μινώταυρο. Στο φόρο αυτόν έδωσε τέλος ο Θησέας, όταν ερχόμενος με την τελευταία αποστολή των δεκατεσσάρων, σκότωσε το Μινώταυρο και με τη βοήθεια της Αριάδνης και εμμέσως του Δαίδαλου, βγήκε ξανά σώος από το Λαβύρινθο και νικητής επέστρεψε στην Αθήνα.
Η άκρως περιπετειώδης ζωή του Μίνωα, σύμφωνα πάντα με το μύθο, έφτασε στο τέλος της στη Σικελία. Αυτός κατεδίωξε το Δαίδαλο, που διέφυγε από το φόβο της τιμωρίας του, για τη βοήθεια που προσέφερε είτε στην Πασιφάη, είτε στο Θησέα και την Αριάδνη. Φτάνοντας στη Σικελία, τον εφευρέτη φιλοξένησε ο βασιλιάς Κώκαλος. Ο Κρης βασιλιάς, όμως, το έμαθε και ο Κώκαλος με πονηριά υποσχέθηκε δήθεν την παράδοση του Δαίδαλου, ωστόσο έβαλε τις κόρες του να κάψουν μέχρι θανάτου τον Μίνωα στο λουτρό του. Έπειτα, η σορός παραδόθηκε στο μινωικό στόλο, όμως τάφηκε επιτόπου αντί να επιστρέψει στην Κρήτη. Αργότερα όταν ξεκίνησε να χτίζεται ο Ναός του Ολύμπιου Δία στη νότια Σικελία, βρέθηκαν τα οστά του και αναγνωρίστηκαν, οπότε επέστρεψαν στην πατρίδα που γέννησε τον παντοδύναμο άρχοντα. Στο δε Κάτω Κόσμο, η δικαιοσύνη και ο ανθρωπισμός που τον χαρακτήριζαν επί της γης του χάρισαν τη θέση του κριτή των ψυχών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Συλλογικό έργο (1999), Εγκυκλοπέδεια ΝΕΑ ΔΟΜΗ, τμ. 12, Αθήνα: Εκδόσεις Δομή.
- Συλλογικό έργο (1986), Ελληνική Μυθολογία, Οι Ήρωες, τμ. 3, Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών.
- heancientwebgreece.wordpress.com, Κρητική Μυθολογία – Α’ Μέρος (Ευρώπη, Τάλως, Μίνωας), Διαθέσιμο εδώ
