Toυ Χρήστου Παπαγεωργίου,
Εισερχόμενοι στο έτος 2023, δεν μπορούμε παρά να είμαστε δυσαρεστημένοι από το πέρας της προηγούμενης χρονιάς και αυτό, διότι σταθήκαμε θεατές σε διαφόρων ειδών «έργα» και μεταξύ άλλων όχι απλά στην παραβίαση της εδαφικής κυριαρχίας ενός κράτους, αλλά και στην κατακόρυφη αύξηση των απειλών από τη γείτονα χώρα. Βέβαια, δεν θα πρέπει να αγνοούμε το γεγονός ότι το έτος το οποίο επρόκειτο να διανύσουμε είναι έτος εκλογών και για τους δυο αποκαλούμενους «συμμάχους» που συγκροτούν τη νοτιοδυτική πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Δεν μπορεί να μας εγγυηθεί κανείς ότι τα αποτελέσματα των εκλογών θα οδηγήσουν νομοτελειακά στην αλλαγή της πολιτικής ατζέντας, είτε αυτή αφορά τα εσωτερικά είτε τα εξωτερικά ζητήματα.
Οι εκλογές, φυσικά, που φαίνεται να αφορούν τον περισσότερο κόσμο, όπως, άλλωστε, αυτό αποτυπώνεται και στην κοινή γνώμη, είναι αυτές που επρόκειτο να λάβουν χώρα στην Τουρκία. Δεσπόζουσα θέση στις κεφαλίδες των άρθρων και των ειδησεογραφικών μέσων γενικότερα, κατέχουν οι φόβοι για την επανεκλογή του Τούρκου Προέδρου Recep Tayyip Erdoğan, και τα διάφορα σενάρια αναφορικά με τις κινήσεις του σε περίπτωση που αυτό επιτευχθεί.
Οι πιθανότητες για την εκλογή του Προέδρου Erdoğan στο αξίωμα είναι, εν τέλει, με το μέρος του; Ελέγχοντας τις ενδείξεις του Νοέμβρη, ο καλπάζων τουρκικός πληθωρισμός είχε φτάσει σε πρωτοφανή επίπεδα και αναμφίβολα απειλούσε έμμεσα και άμεσα την κυβέρνηση του AKP (Τουρκικά: Adalet ve Kalkınma Partisi, Ελληνικά: Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης). Ο πληθωρισμός που τον περασμένο μήνα άγγιζε το υψηλότατο ποσοστό της τάξεως του 84.4%, έχει πλέον πέσει, όπως αναφέρουν στοιχεία για τον Δεκέμβρη του 2022 στο 64.3%, σύμφωνα με τον διαδικτυακό ιστότοπο Trading Economics. Η απότομη αυτή πτώση ίσως δώσει κάποιο προβάδισμα στον Τούρκο Πρόεδρο, όμως κατά πάσα πιθανότητα θα χρειαστεί κάτι παραπάνω από γραπτά στοιχεία, προκειμένου να πεισθούν οι ψηφοφόροι του και να μη στραφούν στους υπόλοιπους υποψηφίους.
Όσον αφορά τα υπόλοιπα τουρκικά κόμματα, τα δυο κυρίαρχα της γειτονικής πολιτικής ζωής εξακολουθούν να είναι το ΑΚΡ και το παλαιότερο κόμμα της Τουρκίας, το CHP (Τουρκικά: Cumhuriyet Halk Partisi, Ελληνικά: Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα), με τη διαφορά μεταξύ τους, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, να μην βρίσκεται στα ύψη, κάτι το οποίο δεν είναι διόλου θετικό για τον Erdoğan. Όπως αναφέρει το PolitPro, το AKP βρίσκεται στις 32.3 μονάδες, ενώ το CHP στις 26.1 μονάδες. Η τουρκική κοινωνία, όμως, φαίνεται να μην πρόσκειται θετικά προς τον Πρόεδρο του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε μεταξύ 15 και 20 Νοεμβρίου του περασμένου έτους, με τα αποτελέσματα να δημοσιεύονται στις 24 Δεκεμβρίου. Στην εν λόγω έρευνα, στην ερώτηση «Θα ψηφίζατε τον Kemal Kılıçdaroğlu εάν διενεργούνταν εκλογές σήμερα;», ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό (56.7%) απάντησε «Όχι», ενώ ένα μικρότερο ποσοστό 38.1% απάντησε «Ναι».
Και ενώ o Kılıçdaroğlu για τον συνασπισμό της «Τράπεζας των Έξι», μιας ομάδας αποτελούμενης από έξι αρχηγούς αντιπολιτευόμενων τουρκικών κομμάτων ήταν και, κατά τα φαινόμενα, εξακολουθεί να είναι το φαβορί για τη διαδοχή στην Προεδρία, ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης βρίσκεται αντιμέτωπος με έναν αδίστακτο αντίπαλο, ο οποίος δεν δείχνει κανένα σημάδι υποχώρησης. Έτσι, ο Kılıçdaroğlu θα πρέπει να εκμεταλλευθεί σωστά τις συνθήκες ανασφάλειας που έχουν δημιουργηθεί από τον Τούρκο Πρόεδρο, προκειμένου να εξασφαλίσει την πολυπόθητη διαδοχή και τον εξίσου πολυπόθητο Προεδρικό θώκο.
Αξίζει στο σημείο αυτό να γίνει μιας μικρής εκτάσεως αναφορά σε ένα γεγονός, αρκετά σημαντικό και κατά την προσωπική μου άποψη, ιστορικής σημασίας για την πρόσφατη τουρκική πολιτική ιστορία. Στις 28 Νοεμβρίου, ημέρα Δευτέρα, «Το τραπέζι των Έξι» προχώρησε στην ανακοίνωση ενός «πακέτου» συνταγματικών μεταρρυθμίσεων, το οποίο θα αποκαταστήσει, σύμφωνα με τα όσα δήλωσαν οι πολιτικοί αρχηγοί, «τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και το κοινοβουλευτικό σύστημα», σε περίπτωση εκλογικού θριάμβου το 2023. Είναι, φυσικά, γνωστές οι τάσεις υπερβολής και υποσχεσιολογίας εκ μέρους όλων των πολιτικών δυνάμεων, ειδικά όσων δεν κατέχουν θέση στη διαχείριση των διαδοχικών κρίσεων ειδικότερα και των κρατικών θεμάτων γενικότερα, οπότε κανένας δεν θα πρέπει να παρασύρεται από οποιαδήποτε δήλωση και δέσμευση, ιδίως όταν δεν ανταποκρίνεται σε δεδομένα αντικειμενικής πραγματικότητας.
Στο ζήτημα των συνθηκών ανασφάλειας που προαναφέρθηκε, ο Recep Tayyip Erdoğan φαίνεται να διαχειρίζεται τα συγκεκριμένα ζητήματα με μεγαλύτερη φειδώ από αυτή που μπορεί να υπόσχεται κάθε άλλος πολιτικός αρχηγός. Εκμεταλλευόμενος τον μόνο παράγοντα που του προσφέρει τη δυνατότητα να «μιλήσει στις καρδιές» του λαού του, τον εθνικισμό, προσπαθεί να συσπειρώσει τους ψηφοφόρους του γύρω του. Ευρισκόμενος σε μια θέση όχι ιδιαίτερα βολική για τον ίδιο και το κόμμα και βλέποντας ίσως τον εαυτό του ως προέκταση του «πατέρα» του έθνους του, Mustafa Kemal, κάνει προσπάθειες προκειμένου να βρει έναν κοινό εχθρό. Με τον ίδιο τρόπο, ο Ρώσος Πρόεδρος Vladimir Putin επιχειρεί να επιτύχει την εσωτερική νομιμοποίηση του πολέμου στην Ουκρανία.
Είτε ο εχθρός ονομάζεται για τον Τούρκο Πρόεδρο Ελλάδα είτε Κούρδοι, ο στόχος ήταν και θα εξακολουθήσει να είναι ένας: η εξασφάλιση μιας ακόμη θητείας στην ηγεσία της χώρας. Αναπόφευκτα, οι κινήσεις από εδώ και στο εξής, και έχοντας φτάσει πλέον επίσημα στην προεκλογική περίοδο, θα γίνουν ακόμη περισσότερο στρατηγικές. Αυτό αποδεικνύεται και από πρόσφατη έκφραση της επιθυμίας από τον Ergodan, σε ομιλία του στην Άγκυρα, για μια περίπτωση συνάντησης των Υπουργών Εξωτερικών των τριών χωρών (Τουρκίας, Ρωσίας, Συρίας), για να «επεκταθούμε περαιτέρω», όσον αφορά την εμβάθυνση των σχέσεων. Θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι η Τουρκία υποστηρίζει τη συριακή αξιωματική αντιπολίτευση, ενώ η Ρωσία την κυβέρνηση της Συρίας.
Είναι, εν τέλει, ο πόλεμος ή η απειλή χρήσης βίας ένα προπέτασμα για την επανεκλογή του Τούρκου Προέδρου; Θα τον συνέφερε μια οποιαδήποτε σύγκρουση, την ώρα που ο πληθωρισμός εξακολουθεί να είναι, παρά τις πτώσεις, σε υψηλά επίπεδα, και η τουρκική κοινή γνώμη παραμένει διχασμένη και μπερδεμένη, σχετικά με τους στόχους και τα μέσα της τωρινής κυβέρνησης; Πιθανώς όχι, και αυτό φαίνεται να το γνωρίζει τόσο ο ίδιος όσο και οι άνθρωποι που τον πλαισιώνουν. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι οι χώρες που απειλούνται από μια δύναμη μεγαλύτερη στρατιωτικά δεν θα πρέπει να διεθνοποιούν τις απειλές, με στόχο τον εκσυγχρονισμό των στρατιωτικών τους δυνατοτήτων.
Η επανεκλογή του Erdoğan δεν αποτελεί μακρινό σενάριο και αυτό διαπιστώνεται εάν κοιτάξει κανείς τις δημοσκοπήσεις. Ανησυχητικό παράγοντα αποτελεί, επίσης, η στήριξη της αξιωματικής αντιπολίτευσης στο AKP, στο ζήτημα της αποστρατιωτικοποίησης των ελληνικών νησιών. Κανένα ενδεχόμενο δεν θα πρέπει να αποκλείεται, ειδικά όταν αφορά θέματα εξωτερικής πολιτικής και ακόμη πιο ειδικά όταν παρουσιάζονται με τρόπο που φαινομενικά θίγει την εθνική ασφάλεια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Erdoğan plots war, crackdown to save his skin, Politico, διαθέσιμο εδώ
- Turkey’s inflation drops sharply in boost for Erdoğan, Politico, διαθέσιμο εδώ
- Turkey Inflation Rate, Τrading Economics, διαθέσιμο εδώ
- Majority of Turkish society say they won’t vote for CHP leader Kılıçdaroğlu, Duvarenglish, διαθέσιμο εδώ
- Turkish Opposition Unveils ‘Post-Erdogan’ Constitutional Package, Balkan Insight, διαθέσιμο εδώ
