Της Παναγιώτας Σταματογιαννοπούλου,
Και ενώ τα ημερολόγιά μας δείχνουν πια 2023, οι γυναίκες στο Αφγανιστάν χάνουν ακόμα ένα από τα δικαιώματά τους, αυτό της Πανεπιστημιακής εκπαίδευσης, όπως ανέφερε ο υπουργός Ανώτατης Εκπαίδευσης Neda Mohammad Nadim σε επιστολή του που απευθύνεται σε όλα τα δημόσια και ιδιωτικά πανεπιστήμια του Αφγανιστάν.
Το διάταγμα αυτό εκδόθηκε, ενώ την ίδια στιγμή ο κόσμος ήλπιζε στην αντιστροφή του διατάγματος του Υπουργείου Παιδείας του Μαρτίου, το οποίο απαγόρευε στα έφηβα κορίτσια να φοιτήσουν σε σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Το νέο διάταγμα έρχεται λιγότερο από τρεις μήνες αφότου χιλιάδες κορίτσια είχαν συμμετάσχει ήδη στις κατατακτήριες εξετάσεις για την είσοδο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και την φοίτησή τους στα πανεπιστήμια της χώρας σε 31 από τις 34 επαρχίες του Αφγανιστάν, παρόλο που δεν τους έχουν επιτραπεί να παρακολουθήσουν σχολείο για περισσότερο από έναν χρόνο.
Ωστόσο, στις εξετάσεις αυτές επιβλήθηκαν σαρωτικοί περιορισμοί στα μαθήματα που μπορούσαν να σπουδάσουν, μαθήματα όπως η κτηνιατρική, η μηχανική, η οικονομία και η γεωργία να απαγορεύονται και οι αιτήσεις για το μάθημα της δημοσιογραφίας να περιορίζονται αυστηρά. Μετά την κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν, τα πανεπιστήμια εισήγαγαν αίθουσες με διαχωρισμό αρρένων – θηλέων, διαχωρισμός που πέρα από τις αίθουσες εφαρμόστηκε και στις εισόδους του κτηριακού συγκροτήματος. Από την άλλην, οι φοιτήτριες επιβαλλόταν να διδάσκονται μόνο από γυναίκες καθηγήτριες ή ηλικιωμένους άνδρες.
Οι γυναίκες δεν έχουν επίσης το δικαίωμα να ταξιδεύουν μόνες, εφόσον δε συνοδεύονται από έναν άνδρα συγγενή τους και πρέπει να καλύπτονται με μπούρκα ή hijab όταν βγαίνουν από το σπίτι. Τον περασμένο Νοέμβριο, οι Ταλιμπάν τους απαγόρευσαν την είσοδό τους σε διάφορους δημόσιους χώρους, όπως πάρκα, κήπους, γυμναστήρια και δημόσια λουτρά. Μετά από την ανακοίνωση του διατάγματος, ένας καθηγητής πανεπιστημίου της Καμπούλ εμφανίζεται να σκίζει τα πανεπιστημιακά του πτυχία, ενώ ισχυρίστηκε πως αν η αδερφή του και η μητέρα του δε μπορούν να σπουδάσουν, τότε δεν αποδέχεται αυτή την εκπαίδευση.
Ορισμένες γυναίκες δε δίστασαν να διαμαρτυρηθούν στους δρόμους της Καμπούλ για την απόφαση περί αποκλεισμού τους από τις σπουδές, κάτι το οποίο αποτελεί μια επικίνδυνη πράξη στο Αφγανιστάν, δεδομένου ότι οι Ταλιμπάν συλλαμβάνουν τις διαδηλώτριες. Η τελευταία απόφαση σχετικά με την πανεπιστημιακή εκπαίδευση αφαιρεί οποιαδήποτε ελευθερία είχε απομείνει στις γυναίκες του Αφγανιστάν από τον Αύγουστο του 2021 κι έπειτα, ενώ είναι κανόνας πως ο γυναικείος πληθυσμός σε όλο το Αφγανιστάν υποφέρει από τη στιγμή που οι Ταλιμπάν κατέλαβαν την εξουσία.
Άτομα που κατέχουν πληροφορίες σχετικά με την εσωτερική πολιτική των Ταλιμπάν, αναφέρουν συχνά περιστατικά έντονης διαμάχης ανάμεσα στις διάφορες φατρίες των Ταλιμπάν. Από τη μία πλευρά, βρίσκονται οι φράξιες που ζητούν αλλαγή του status quo στη χώρα, καθώς, πλέον, είναι μη ανεκτοί οι αυταρχικοί περιορισμοί. Από την άλλη μεριά, είναι οι ομάδες που επιθυμούν να διατηρηθεί ο φονταμενταλιστικός τρόπος διακυβέρνησης του κράτους, αδιαφορώντας για την κοινωνική και οικονομική εξαθλίωση του λαού και εστιάζοντας αποκλειστικά στα «ιδεολογικά» τους συμφέροντα. Ουσιαστικά, οι τελευταίοι αποτελούν τις ομάδες που υποστηρίζουν την επιβολή ανελεύθερων πολιτικών, οι οποίες υπονομεύουν πλήρως τα δικαιώματα των γυναικών.
Στο Ισλάμ, από οποιαδήποτε θεολογική ανάλυση προκύπτει ότι η εκπαίδευση των γυναικών είναι μία αναγκαιότητα, σύμφωνα με τον ακαδημαϊκό του Πανεπιστημίου του York Sultan Barakat. Ο ίδιος, σε άρθρο του στο Al Jazeera, αναφέρει: «Το νομοσχέδιο για τη στέρηση της εκπαίδευσης των γυναικών είναι ενάντια στα ίδια τα θεμέλια του Ισλάμ. Παράδοξο αποτελεί, για την Κυβέρνηση των Ταλιμπάν, το γεγονός ότι με ζήλο αγωνίζεται για την εκπλήρωση της θείας πρόσκλησης και την οικοδόμηση μιας ισλαμικής χώρας, ενώ ταυτόχρονα θεσμοθετεί τα δεσμά του αναλφαβητισμού και της άγνοιας σε όλο το έθνος». Εξάλλου, η εκπαίδευση των γυναικών και η συμμετοχή τους στην οικονομία αποτελεί προϋπόθεση για την ανάπτυξη της χώρας, ακόμα και σε συνθήκες ακραίας οπισθοδρόμησης. Επιπλέον, προσθέτει: «Όσοι βρίσκονται πίσω από τα διατάγματα κατά της εκπαίδευσης των γυναικών θα πρέπει να αναλογιστούν τον αντίκτυπο που θα έχουν οι αποφάσεις τους στην επίτευξη του ευρύτερου στόχου της οικοδόμησης του έθνους μετά από 40 χρόνια πολέμου. Οι ηγέτες των Ταλιμπάν φαίνεται να θεωρούν τον πλήρη διαχωρισμό των φύλων ως τη συνταγή για ένα καλά λειτουργικό και πραγματικά ισλαμικό σύστημα. Μπορούν, όμως, να οικοδομήσουν μια τέτοια κοινωνία χωρίς την εκπαίδευση των γυναικών;».
Όπως αναφέραμε, η απουσία των μορφωμένων γυναικών από την εργασία, προκαλεί ιδιαίτερα ζητήματα και στη γεμάτη προβλήματα οικονομία του Αφγανιστάν. Το 8-9% του πληθυσμού της χώρας υπολογίζεται ότι είναι το ικανό εργατικό δυναμικό της χώρας, αν αφαιρέσουμε τις γυναίκες και κρατήσουμε μόνο όσους άντρες είναι ικανοί για εργασία. Είναι λογικό να αναλογιστεί κάποιος: πως μπορεί αυτή η μειονότητα να συντηρήσει μια ολόκληρη χώρα, που έχει καταστραφεί από αλλεπάλληλους πολέμους; Το μόνο που μπορούν να επιτύχουν με αυτή την πολιτική είναι να διακόψουν κάθε κόσμο με τη διεθνή κοινότητα και να γίνουν έρμαια καιροσκοπικών γειτονικών κρατών.
Η στάση των Ταλιμπάν απέναντι στην εκπαίδευση των γυναικών και των κοριτσιών έχει κρατήσει πλέον τα έφηβα κορίτσια εκτός σχολείου για 457 ημέρες. Ενώ η νέα απαγόρευση είναι μια μισογυνιστική προσθήκη, ο κύκλος της εκπαίδευσης είχε ήδη σπάσει όταν οι Ταλιμπάν απαγόρευσαν στα έφηβα κορίτσια να πάνε στο γυμνάσιο. Αυτό εξασφάλιζε ότι δε θα υπήρχαν απόφοιτοι γυμνασίου τα επόμενα χρόνια και επομένως δε θα υπήρχαν πανεπιστήμια για γυναίκες.
Οι Ταλιμπάν, οι οποίοι κυβέρνησαν το Αφγανιστάν από το 1996 έως το 2001, όταν η αμερικανική εισβολή τους εκτόπισε από την εξουσία, αντιμετωπίζουν ιστορικά τις γυναίκες ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας, υποβάλλοντάς τες σε βία, καταναγκαστικούς γάμους και μια σχεδόν αόρατη παρουσία στη χώρα. Παρά το γεγονός ότι υποσχέθηκαν στη διεθνή κοινότητα ότι θα προστατεύσουν τα δικαιώματα των γυναικών, όταν κατέλαβαν την εξουσία πέρυσι, οι Ταλιμπάν κάνουν το αντίθετο, καταπιέζοντας συστηματικά τα δικαιώματα και τις ελευθερίες τους, αγνοώντας τη διεθνή οργή.
Μετά την απαγόρευση, πολλά έφηβα κορίτσια έχουν παντρευτεί σε νεαρή ηλικία συχνά με πολύ μεγαλύτερους άντρες της επιλογής του πατέρα τους. Πολλές οικογένειες που ρωτήθηκαν από το Γαλλικό Πρακτορείο τον περασμένο μήνα είπαν ότι σε συνδυασμό με την οικονομική πίεση, η απαγόρευση του σχολείου σήμαινε ότι η διασφάλιση του μέλλοντος των κοριτσιών τους μέσω του γάμου ήταν καλύτερη από το να κάθονται αδρανείς στο σπίτι. Καμία χώρα δε μπορεί να ευδοκιμήσει όταν ο μισός πληθυσμός της κρατείται πίσω. Όπως είχε πει η Malala Yousafzai παλαιότερα, «Με τα όπλα μπορείς να σκοτώσεις τρομοκράτες… Με την εκπαίδευση μπορείς να σκοτώσεις την τρομοκρατία!».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Το Αφγανιστάν διώχνει τις γυναίκες από σχολεία και Πανεπιστήμια, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
- Οι Ταλιμπάν απαγορεύουν την πανεπιστημιακή εκπαίδευση στις γυναίκες του Αφγανιστάν, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
- Afghan University Women Feared This Dark Day, Human Rights Watch, διαθέσιμο εδώ
- Afghanistan: Taliban ban women from universities amid condemnation, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Taliban suspend university education for women in Afghanistan, CNN, διαθέσιμο εδώ
