Της Κατερίνας Κωνσταντοπούλου,
«Η καχυποψία συχνά δημιουργεί αυτό που υποπτεύεται» — C. S. Lewis, Ιρλανδός συγγραφέας.
«Ποια μοναξιά είναι χειρότερη από την έλλειψη εμπιστοσύνης;» — George Eliot, Αγγλίδα συγγραφέας.
Σε έναν κόσμο σαν τον σημερινό, που βρίθει από ειδεχθή εγκλήματα και απάτες και κατατρύχεται από τη διαφθορά, την αξιολογική σύγχυση και την ηθική διάβρωση, δεν φαντάζει παράλογο να δυσκολεύεται κανείς να εμπιστευτεί τον πλησίον του, είτε πρόκειται για γνωστό, είτε για φίλο ή σύντροφο. Είναι, λοιπόν, η καχυποψία μία πραγματική ασπίδα προστασίας ή αποτελεί άλλη μία μάστιγα της εποχής μας, μία ασθένεια που μαραίνει την ανθρώπινη επαφή και επικοινωνία;
Δυστυχώς, η ζωή των περισσότερων από εμάς σήμερα κινείται ανάμεσα σε δύο κόσμους: το μουντό και ψυχρό περιβάλλον των μεγαλουπόλεων και τον δαιδαλώδη και αβυσσαλέο κυβερνοχώρο. Και οι δύο αυτές περιοχές της ζωής μας ενέχουν κινδύνους και δύνανται να οδηγήσουν σε σκοτεινές ατραπούς. Η επιφυλακτικότητα, επομένως, συνιστά αναγκαίο και ισχυρό όπλο στη φαρέτρα μας, θα έλεγε κανείς. Ωστόσο, έχετε σκεφτεί αν αυτή η στάση ζωής αποτελεί τροχοπέδη στην ουσιαστική επικοινωνιακή μέθεξη; Μήπως οι διαπροσωπικές σχέσεις χωλαίνουν στις μέρες μας σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας των σαθρών θεμελίων πάνω στα οποία τις χτίζουμε; Διότι μία σχέση που δεν στερεώνεται σε βαθιά εμπιστοσύνη είναι μετέωρη και ετοιμόρροπη, καταδικασμένη να γκρεμιστεί. Ο άνθρωπος απώλεσε την πίστη του στην ανθρώπινη ειλικρίνεια, τιμιότητα και καλοσύνη. Ξέχασε πως μπορεί να υπάρξει πραγματική αγάπη, αυθόρμητα χαμόγελα, αληθινές φιλίες χωρίς ιδιοτελή κίνητρα. Και κάπως έτσι, περιχαρακώθηκε στον φόβο του και έγινε ανελεύθερος. Πλέον αγαπάει, αισθάνεται, ζει υπό το κράτος του φόβου της προδοσίας και της εξαπάτησης. Επέτρεψε στην καχυποψία να κηλιδώσει ό,τι πιο ιερό: τις ανθρώπινες σχέσεις. Την ίδια την κοινωνία.
Έχουμε ξεχάσει να κοιταζόμαστε κατάματα. Όπως σημειώνει ο Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος στο δοκίμιό του Το δράμα της καχυποψίας, «Και η υποψία από τη συμπεριφορά πέρασε στην εσωτερική ζωή και εκεί μέσα έδρασε αποτελεσματικά και τα θρυμμάτισε όλα. Πόσοι Νεοέλληνες, όταν σου μιλούν, σε κοιτάζουν στα μάτια, σε κοιτάζουν κατά πρόσωπο –και χωρίς αυθάδεια– με την ήρεμη αυτοπεποίθηση του ανθρώπου που δεν έχει τίποτε ν’ αποκρύψει; […] Η ζωή μας είναι γεμάτη ξαφνιάσματα. Εκεί που υποθέτεις την παρουσία ενός ανθρώπου ανακαλύπτεις το άδειο. Εκεί που είσαι πρόθυμος ν’ αγκαλιάσεις μια κίνηση, που τη νιώθεις αφορμημένη από αγαθές προθέσεις, δεν βραδύνεις να διακρίνεις ένα ρυπαρότατο «πρῶτον κινοῦν» […] Γιατί δεν μπορείς να ζεις πάντα ορθός στις επάλξεις, γυροφέρνοντας περίτρομη τη ματιά σου, για να εντοπίσεις τον κίνδυνο και ν’ αμυνθείς. Η αδιάκοπη επιφυλακή καταπονεί».
Η ακατάπαυστη καχυποψία ως στάση ζωής, επομένως, είναι ψυχοφθόρος και συχνά συνιστά την πηγή της κακεντρέχειας και της κακοπιστίας. Ξέρω, είναι δύσκολο να μην είσαι επιφυλακτικός σε αυτόν το σάπιο κόσμο, αλλά είναι ανάγκη να πιστέψουμε λίγο παραπάνω στον άνθρωπο. Τότε μονάχα θα μπορέσουμε να διακρίνουμε την ομορφιά της ανθρώπινης ψυχής: θεωρώντας τον άνθρωπο ικανό για κάθε καλό, αντί για κάθε κακό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος (1984), Ερήμην των Ελλήνων, Εκδόσεις των Φίλων
