Του Ελευθέριου Χονδρού,
Το 2023 θα διεξαχθούν εκλογές σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, που αδιαμφισβήτητα θα επηρεάσουν τόσο το μέλλον των χωρών αυτών, όσο και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) Μέσα από αυτές τις εκλογές θα επιλεγούν ηγέτες που θα επιφορτιστούν με τη διαχείριση των οικονομικών, κοινωνικών και άλλων πρωτοβουλιών πολιτικής της εκάστοτε χώρας. Τούτου λεχθέντος, ας δούμε τις πιο σημαντικές εκλογές της Γηραιάς Ηπείρου για το 2023 με χρονολογική σειρά, καθώς και κάποιες ειδικές περιπτώσεις χωρών με υψηλό κίνδυνο πρόωρων βουλευτικών εκλογών.
Τσεχία
Η Τσεχία κατευθύνεται στις κάλπες για να εκλέξει νέο Πρόεδρο στις 13-14 Ιανουαρίου, για να αντικαταστήσει τον αμφιλεγόμενο Milos Zeman μετά από δεκαετή θητεία στην εξουσία. Αν και είναι απίθανο κάποιος υποψήφιος να κερδίσει την πλειοψηφία των ψήφων στον πρώτο γύρο, τρεις έχουν αναδειχθεί ως κύριοι υποψήφιοι για να εισέλθουν στον δεύτερο γύρο.
Κύπρος
Οι προεδρικές εκλογές στην Κύπρο θα διεξαχθούν στις 5 Φεβρουαρίου. Ο Πρόεδρος της Κύπρου δεν είναι μόνο αρχηγός κράτους, αλλά εκπροσωπεί τη χώρα και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Ο κεντροδεξιός Νίκος Αναστασιάδης (ΔΗ.ΣΥ.) κατέχει αυτή τη θέση, αλλά δεν του επιτρέπεται να είναι υποψήφιος στις εκλογές του Φεβρουαρίου μετά από δύο θητείες.
Εσθονία
Η εισβολή της Ρωσίας τον Φεβρουάριο του 2022 στην Ουκρανία άλλαξε το μικρό έθνος της Βαλτικής, την Εσθονία. Το πρώην μέλος του Ανατολικού Μπλοκ γνώριζε από πρώτο χέρι τα τραύματα της ρωσικής επιθετικότητας και γρήγορα ανέλαβε ηγετικό ρόλο στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ, πιέζοντας για προσφορά αλληλεγγύης απέναντι στο Κίεβο και επιβολή κυρώσεων στη Μόσχα. Πρόσωπο αυτής της προσπάθειας ήταν η Πρωθυπουργός Kaja Kallas.
Αυτόν τον Μάρτιο, η ηγεσία της Kallas θα δοκιμαστεί στις τακτικές προγραμματισμένες κοινοβουλευτικές εκλογές της Εσθονίας, οι οποίες διεξάγονται κάθε τέσσερα χρόνια για να εκλεγούν και τα 101 μέλη του νομοθετικού σώματος της χώρας. Οι υποψήφιοι εκλέγονται μέσω της αναλογικής εκπροσώπησης ανοιχτής λίστας και τα κόμματα πρέπει να περάσουν το όριο του 5% για να εισέλθουν στο Kοινοβούλιο.
Φιλανδία
Παρόμοια δυναμική διαδραματίζεται στις εκλογές που διεξάγονται ένα μήνα αργότερα ακριβώς στα βόρεια της Εσθονίας, στη Φινλανδία. Και οι δύο χώρες είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που κυβερνώνται από σχετικά νεαρές γυναίκες, οι οποίες κατέκτησαν για πρώτη φορά την εξουσία όταν οι προκάτοχοί τους παραιτήθηκαν λόγω διαμάχης και τώρα αντιμετωπίζουν τις πρώτες τους εκλογές ως Πρωθυπουργοί.
Όπως η Kallas, η Πρωθυπουργός της Φινλανδίας Sanna Marin —η οποία ανέλαβε καθήκοντα το 2019 σε ηλικία 34 ετών— έχει επίσης δει τη θητεία της να επηρεάζεται από την πανδημία COVID-19 και τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η σύγκρουση έχει αλλάξει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο η Φινλανδία, η οποία μοιράζεται σύνορα 830 μιλίων με τη Ρωσία, προσεγγίζει την ασφάλεια και την άμυνα.
Ενώ η αντιπολίτευση της Φινλανδίας ασκεί πολλές νόμιμες κριτικές για την πολιτική της Marin, πολλές αντιδράσεις κατά της ηγεσίας της ήταν ξεκάθαρα σεξιστικές και οπισθοδρομικές. Στο σύντομο διάστημα της θητείας της, η Marin άλλαξε τη συζήτηση για τις γυναίκες στην πολιτική, τόσο στη Φινλανδία όσο και σε όλο τον κόσμο. Αυτό πιθανότατα θα συνεχιστεί και μετά τον Απρίλιο, είτε παραμείνει Πρωθυπουργός είτε είναι ηγέτης της αντιπολίτευσης της σκανδιναβικής χώρας..
Μαυροβούνιο
Τον Απρίλιο θα διεξαχθούν προεδρικές εκλογές στο Μαυροβούνιο. Ο Milo Đukanovic, ο οποίος εξελέγη Πρόεδρος το 2018, έχοντας διατελέσει έξι θητείες ως Πρωθυπουργός, θα επιδιώξει νέα θητεία. Το Μαυροβούνιο μπορεί, επίσης, να χρειαστεί να διεξαγάγει πρόωρες βουλευτικές εκλογές στις αρχές του 2023, καθώς ο κυβερνητικός συνασπισμός του κατέρρευσε τον Αύγουστο, από τότε, δηλαδή, που ο Πρωθυπουργός Dritan Abazović παρέμεινε στην εξουσία με υπηρεσιακή ιδιότητα. Κανένας νέος (επίσημος) συνασπισμός δεν έχει σχηματιστεί ακόμη και ο Đukanovic πιέζει για μια νέα ψηφοφορία, που θα μπορούσε να επιστρέψει το Δημοκρατικό Κόμμα των Σοσιαλιστών στην εξουσία.
Τουρκία
Δυο μήνες αργότερα, ένας αμφιλεγόμενος ηγέτης με σκληρούς στρατιωτικούς δεσμούς —ο Τούρκος Πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan— θα αντιμετωπίσει (ίσως) την τελευταία του εκλογική δοκιμασία.
Τα εν λόγω στοιχεία από πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η πολιτική καριέρα του Erdogan θα μπορούσε σύντομα να τελειώσει. Για να κερδίσει ξανά την προεδρία, πρέπει να κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία. Αν δεν εξασφαλίσει την νίκη από τον πρώτο γύρο στις 18 Ιουνίου, θα πρέπει να αναδειχθεί στον δεύτερο γύρο των εκλογών στις 2 Ιουλίου.
Ελλάδα
Η Ελλάδα θα εκλέξει νέο εθνικό κοινοβούλιο μέχρι τον Ιούλιο του 2023. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το κεντροδεξιό κόμμα της Νέας Δημοκρατίας του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη πρόκειται να υπερασπιστεί τη θέση του ως το ισχυρότερο κόμμα. Ωστόσο, σε αντίθεση με το 2019, ο Μητσοτάκης μπορεί να μην είναι σε θέση να σχηματίσει Κυβέρνηση, χωρίς τη συμμαχία με κάποιο κόμμα της αντιπολίτευσης μετά την ψηφοφορία.
Λουξεμβούργο
Την Κυριακή 8 Οκτωβρίου 2023, οι ψηφοφόροι του Λουξεμβούργου θα κατευθυνθούν στις κάλπες για να εκλέξουν νέους εθνικούς εκπροσώπους. Οι πολίτες του Λουξεμβούργου θα κληθούν να εκλέξουν τους 60 βουλευτές που απαρτίζουν τη Βουλή για τα επόμενα πέντε χρόνια. Την επομένη των εκλογών, ο σημερινός κυβερνητικός συνασπισμός των κομμάτων DP-LSAP-déi gréng θα παραιτηθεί και, ανάλογα με τα αποτελέσματα, θα σχηματιστεί νέα Κυβέρνηση.
Ελβετία
Το νέο Κοινοβούλιο θα εκλεγεί στις 22 Οκτωβρίου, ενώ οι νέοι αρχηγοί κρατών θα εκλεγούν στις 12 Δεκεμβρίου. Οι εκλογές του 2023 θα δείξουν εάν το πράσινο κύμα του 2019 μπορεί να διατηρηθεί.
Πολωνία
Πιθανώς, οι πιο κομβικές και σημαντικές εκλογές του 2023 στην αναδυόμενη Ευρώπη θα είναι οι κοινοβουλευτικές εκλογές της Πολωνίας, που πρόκειται να διεξαχθούν τον Οκτώβριο ή τον Νοέμβριο. Το κυβερνών κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) θα αντιμετωπίσει την πιο δύσκολη δοκιμασία από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του το 2015, καθώς η οικονομική ανάπτυξη επιβραδύνεται και η οργή για τις ανελεύθερες πολιτικές του, όπως η σχεδόν πλήρης απαγόρευση των αμβλώσεων, αυξάνεται.
Ως συνήθως, ο βαθμός στον οποίο η αντιπολίτευση της χώρας είναι σε θέση να ενώσει και να κινητοποιήσει την ψήφο κατά του PiS πίσω από μια σαφή, συνεκτική εναλλακτική θα είναι κρίσιμος. Στις δύο προηγούμενες εκλογές, το 2015 και το 2019, η αντιπολίτευση εμφανίστηκε διχασμένη και αδύναμη, δίνοντας στο PiS εύκολες νίκες.
Ισπανία
Οι τακτικά προγραμματισμένες βουλευτικές εκλογές, οι οποίες διεξάγονται κάθε τέσσερα χρόνια, πρόκειται να διεξαχθούν έως τις 10 Δεκεμβρίου και θα μπορούσαν να «εκθρονίσουν» τον κυβερνητικό συνασπισμό του Πρωθυπουργού Pedro Sanchez. Ο Sanchez, ο οποίος ηγείται του κεντροαριστερού Ισπανικού Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος (P.S.O.E.), ήρθε στην εξουσία το 2018 μετά από ψήφο δυσπιστίας που προκάλεσε το σκάνδαλο του Πρωθυπουργό από το κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα (P.P.). Τον επόμενο χρόνο, ο Sánchez επικράτησε όχι μόνο σε μία αλλά σε δύο βουλευτικές εκλογές, τον Απρίλιο και τον Νοέμβριο.
Πηγαίνοντας στις φετινές εκλογές, ο Sánchez μπορεί τουλάχιστον να ισχυριστεί ότι είναι πιο διακριτικός στην Καταλονία από τους περισσότερους από τους αντιπάλους του. Ενώ το Podemos υποστηρίζει το δικαίωμα των περιοχών στην απόσχιση, το φιλελεύθερο κόμμα Ciudananos, το P.P. και το Vox είναι αντίθετα στην ανεξαρτησία της Καταλονίας. Ο υφιστάμενος Πρωθυπουργός θα χρειαστεί την υποστήριξη της Καταλονίας για να αντιμετωπίσει τους χαμηλούς αριθμούς δημοσκοπήσεων έναντι ενός ανερχόμενου P.P.
Ουκρανία
Η Ουκρανία, τεχνικά τουλάχιστον, έχει προγραμματιστεί να διεξαγάγει βουλευτικές εκλογές τον Οκτώβριο. Εάν ο πόλεμος με τη Ρωσία δεν έχει λήξει μέχρι εκείνη τη στιγμή, οι εκλογές είναι πιθανό να αναβληθούν, καθώς η διοργάνωσή τους –ιδιαίτερα σε οποιοδήποτε έδαφος που εξακολουθεί να κατέχεται από τη Ρωσία– θα ήταν σχεδόν αδύνατη.
Σλοβακία
Στη Σλοβακία, ο κυβερνητικός συνασπισμός μειοψηφίας, ο οποίος αποτελούνταν από κόμματα του κέντρου και της δεξιάς, με Πρωθυπουργού και μέλος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Eduard Heger ανατράπηκε με ψήφο δυσπιστίας στις 15 Δεκεμβρίου, πράγμα που σημαίνει ότι οι πρόωρες εκλογές την άνοιξη ή το φθινόπωρο του 2023 φαίνονται όλο και πιο πιθανές. Οι τρέχουσες δημοσκοπήσεις υποδηλώνουν μια τεκτονική μετατόπιση για το εξαιρετικά κατακερματισμένο κομματικό σύστημα, εάν αυτό συνέβαινε.
Βουλγαρία
Η συνεχιζόμενη έλλειψη επίσημου συνασπισμού πιθανότατα θα αναγκάσει τους Βούλγαρους να επιστρέψουν στα εκλογικά τμήματα στις αρχές του 2023. Η χώρα έχει ήδη πραγματοποιήσει τέσσερις κοινοβουλευτικές ψηφοφορίες από τον Απρίλιο του 2021, καμία από τις οποίες δεν απέτυχε να δημιουργήσει έναν συνεκτικό συνασπισμό. Η τελευταία προσπάθεια για σταθερή Κυβέρνηση, με επικεφαλής τον Kiril Petkov, ο οποίος είχε υποσχεθεί να εντείνει τον αγώνα κατά της διαφθοράς, κατέρρευσε το περασμένο καλοκαίρι μετά από λιγότερο από έξι μήνες στην εξουσία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Pivotal elections, cultural capitals, NATO’s next boss: Emerging Europe in 2023, Emerging Europe, διαθέσιμο εδώ
- 2023: Ballot Box Brief, Euractiv, διαθέσιμο εδώ
-
Europe chart of the week: elections in 2023, Economist Intelligence, διαθέσιμο εδώ
