Της Μαριάννας Κώστα,
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι μια πολύπλοκη και ποικιλόμορφη πολιτική οντότητα και οι αποφάσεις που λαμβάνονται από τα κράτη-μέλη της μπορούν να επιδράσουν πάνω σε ολόκληρη την περιοχή. Το 2022 πέντε εκλογές που έλαβαν χώρα σε κράτη-μέλη της Ε.Ε. αναδιαμόρφωσαν το πολιτικό της περιβάλλον. Αυτές οι εκλογές περιλάμβαναν: τις ιταλικές γενικές εκλογές που είδαν την άνοδο της ακροδεξιάς στην Κυβέρνηση μετά από 79 χρόνια, τις γενικές εκλογές της Σουηδίας όπου το πολιτικό τοπίο άλλαξε ολοσχερώς με την άνοδο των Σουηδών Δημοκρατών, τις βουλευτικές εκλογές στην Ουγγαρία οι οποίες είχαν επιπτώσεις στο κράτος δικαίου της Ε.Ε., τις γαλλικές προεδρικές και βουλευτικές εκλογές όπου ο Macron κέρδισε για δεύτερη φορά και τις βουλευτικές εκλογές της Σλοβενίας που είδαν την πτώση του λαϊκιστή Jasna. Σε αυτό το άρθρο, θα διερευνήσουμε τα βασικά ζητήματα και τα αποτελέσματα αυτών των εκλογών και θα συζητήσουμε το αντίκτυπό τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
1. Ιταλία: Η ακροδεξία ξανά στην εξουσία μετά την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου
Μια από τις πιο πολυσυζητημένες εκλογές της Ευρώπης κατά τη διάρκεια του έτους ήταν αυτές στην Ιταλία με τη νίκη της Giorgia Meloni, με το κόμμα της Fratelli d’Italia να αναδεικνύεται πρώτο στις κάλπες των ψηφοφόρων. Η νίκη της την κατέστησε τόσο την πρώτη γυναίκα Πρωθυπουργό της χώρας, όσο και την πρώτη ακροδεξιά ηγέτη της χώρας μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Το κόμμα της ορκίστηκε στην Κυβέρνηση ως μέρος ενός δεξιού συνασπισμού, που αποτελείται από τα κόμματα Lega Nord του Matteo Salvini και το Forza Italia του Silvio Berlusconi, γεγονός που έσπειρε τον τρόμο για την πορεία της Ιταλίας, εξαιτίας των τις ευρωσκεπτικιστικών τάσεων των κομμάτων του συνασπισμού.
Σύμφωνα με τον Daniele Albertazzi, ο οποίος έκρινε την Πρωθυπουργό για το διάστημα που έχει κυβερνήσει, η Meloni δεν μπόρεσε να «πολεμήσει» την Ε.Ε. στον βαθμό που το κατάφερε η Πολωνία ή η Ουγγαρία, καθώς η χώρα της είναι οικονομικά εξαρτημένη από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης, με αποτέλεσμα η πολιτική της Μeloni να είναι κυρίως συντηρητική, παρά ριζοσπαστική, απέναντι στους εκπροσώπους των εκτελεστικών οργάνων της Ένωσης. Εκτός από την αποφυγή της μάχης με την Ένωση, η Meloni αποδείχθηκε επίσης ένθερμος υποστηρικτής του ΝΑΤΟ, καθώς υποστήριξε την αύξηση των ευρωπαϊκών δαπανών για τη στρατιωτική υποστήριξη της Ουκρανίας στον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο. Κάτι που ήταν αμφίβολο, δεδομένου της φιλορωσικής στάσης του Salvini και του Berlusconi.
2. Η τέταρτη θητεία του Viktor Orban και η δυσαρέσκεια των Βρυξελλών
Ο Viktor Orban υπερψηφίστηκε ως Πρωθυπουργός για τέταρτη συνεχόμενη θητεία τον Απρίλιο του 2022, με το κόμμα του Fidesz να κερδίζει περισσότερα από τα δύο τρίτα των κοινοβουλευτικών εδρών. Ο Οrban δεν έκανε εκστρατεία βασιζόμενος σε ένα συγκεκριμένο πολιτικό μανιφέστο, αντ’ αυτού χρησιμοποίησε ομιλίες και τηλεοπτικές συζητήσεις για να ασχοληθεί με τους ψηφοφόρους. Παρουσίασε, επίσης, τον εαυτό του ως τον υποψήφιο που θα εμπόδιζε την Ουγγαρία να παρασυρθεί στον πόλεμο της Ουκρανίας, τότε μάλιστα που βρισκόταν στα σπάργανά του. Η νίκη του ήταν μια τεράστια απογοήτευση για την αντιπολίτευση –η οποία είχε ενωθεί γύρω από έναν υποψήφιο για να της δώσει την καλύτερη ευκαιρία να εκδιώξει τον Οrban– και τις Βρυξέλλες.
Μετά τη συντριπτική του νίκη, στην πολιτική ρητορική του Orban τονίζεται η εναντίωσή του απέναντι στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, η οποία έχει κλιμακωθεί μετεκλογικά. Ειδικότερα, λόγω του δημοκρατικού ελλείμματος της χώρας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε ότι θα παγώσει το μερίδιο για την Ουγγρική Κυβέρνηση από τα Κονδύλια Πολιτικής Συνοχής της Ε.Ε. για τη χρονική περίοδο του 2021-2027.
3. Η ακροδεξιά κερδίζει και στη Σουηδία
Μετά την οριακή νίκη του δεξιού συνασπισμού στις εκλογές του Σεπτεμβρίου –ο οποίος συνεργάστηκε με το ακροδεξιό κόμμα των Σουηδών Δημοκρατών που ήρθε δεύτερο– η Magdalena Andersson των σοσιαλδημοκρατών αναγνώρισε την υπεροχή του συνασπισμού της δεξιάς στις βουλευτικές εκλογές και παραιτήθηκε. Έπειτα ακολούθησε η διαδικασία για τον σχηματισμό νέας Κυβέρνησης.
Η θέση στην οποία βρέθηκε ο ηγέτης των Σουηδών Δημοκρατών Jimmie Åkesson σήμαινε ότι μπορούσε να διαδραματίσει πολύ ισχυρό ρόλο στον σχηματισμό της νέας δεξιάς Κυβέρνησης και παρόλο που το κόμμα του δεν είναι επίσημο μέλος του συνασπισμού των Μετριοπαθών, των Χριστιανοδημοκρατών και των Φιλελευθέρων, εξακολουθεί να έχει μεγάλη επιρροή σε όλες τις πολιτικές αποφάσεις στην Κυβέρνηση του Πρωθυπουργού Ulf Kristersson.
Όπως εξήγησε ο Lucas Dahlström, ανταποκριτής των Σκανδιναβών στο Yle, τον δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό φορέα της Φινλανδίας, οι Σουηδοί Δημοκράτες έχουν πλέον σημαντική πολιτική διαπραγματευτική ισχύ. Οι Σουηδοί Δημοκράτες, πρόσθεσε, έχουν ήδη επηρεάσει τη «μεταναστευτική πολιτική, καθώς και τις μεταρρυθμίσεις του νόμου και της τάξης».
Το κόμμα των Σουηδών Δημοκρατών, έχοντας τις ιδεολογικές του ρίζες στον φασισμό και στο νεοναζιστικό κίνημα της Σουηδίας του 1990, τάσσεται υπέρ της πολιτικής που αποτρέπει την ένταξη των μεταναστών στη χώρα. Παράλληλα, συνιστά μεταρρυθμίσεις στη δημόσια τάξη και ασφάλεια με αφορμή την αύξηση της εγκληματικότητας και της χρήσης των όπλων από το 2016 και έπειτα.
4. Ο Μacron κερδίζει για δεύτερη φορά τις Γαλλικές Προεδρικές εκλογές
Η νίκη του Γάλλου Προέδρου στις φετινές εκλογές δημιούργησε ένα κλίμα αισιοδοξίας στα φιλοευρωπαϊκά κόμματα. Ωστόσο, παρόλο που κέρδισε στον δεύτερο γύρο τη Le Pen, στις βουλευτικές εκλογές της Γαλλίας που διεξήχθησαν δύο μήνες αργότερα, ο κεντρώος συνασπισμός που ηγούνταν ο Μacron δεν κατάφερε να κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία στην Εθνοσυνέλευση. Παρά τις διαπραγματεύσεις που έγιναν για τον σχηματισμό συνασπισμού, το κόμμα του Μacron και οι σύμμαχοί του αποφάσισαν να σχηματίσουν Κυβέρνηση μειοψηφίας.
Από την επανεκλογή του, ο Μacron ασκεί διηνεκώς πιέσεις για να περάσει το σχέδιο μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού του συστήματος, ώστε η ηλικία συνταξιοδότησης στη Γαλλία να ανέλθει είτε στα 64 είτε στα 65 έτη από τα 62 που βρίσκεται αυτή τη στιγμή. Ο Μacron θα ανακοινώσει το αναθεωρημένο συνταξιοδοτικό του πρόγραμμα στις 10 Ιανουαρίου 2023. Όσον αφορά την ευρωπαϊκή πολιτική, ο Μacron συνεχίζει να έχει φιλοευρωπαϊκή στάση, πρωτοστατώντας στην Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα, η οποία ενώνει τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλες χώρες, ειδικά εκείνες που επιδιώκουν να ενταχθούν στο μπλοκ.
5. O εκτοπισμός του λαϊκιστή Πρωθυπουργού Janez Jansa στη Σλοβενία
Ο Πρωθυπουργός Janez Jansa, ο οποίος κατηγορήθηκε ότι ακολούθησε παρόμοιες τακτικές με τον Orban, εκδιώχθηκε μετά από ένα αιφνιδιαστικό εκλογικό αποτέλεσμα τον Απρίλιο. Το κόμμα Κίνημα Ελευθερίας, που ιδρύθηκε μόλις τον Ιανουάριο του 2022 και έχει ιδεολογικά φιλελεύθερες πολιτικές βάσεις, κέρδισε στις εκλογές με ποσοστό ψήφων 34,5% έναντι του 23,6% των ψήφων που συγκέντρωσε το Σλοβενικό Δημοκρατικό Κόμμα του Jansa. Ο ιδρυτής και ηγέτης του φιλελεύθερου κόμματος Robert Golob έγινε ο νέος Πρωθυπουργός της Σλοβενίας.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ο Golob παρουσίασε την ψηφοφορία ως ένα «δημοψήφισμα για τη δημοκρατία», ώστε να συγκεντρώσει περισσότερο κόσμο στις εκλογές. Ο Golob στην εκστρατεία του, εκτός των άλλων, κατηγόρησε τον Jansa ότι υπονόμευσε τους δημοκρατικούς θεσμούς και την ελευθερία του Τύπου από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του, έως το 2020.
Ο τωρινός Πρωθυπουργός υπόσχεται την ανασύσταση της σχέσης της Σλοβενίας με τους ευρωπαίους εταίρους, καθώς υιοθετεί στην πολιτική ατζέντα του ολοένα και πιο προσαρμοσμένες στρατηγικές στις ευρωπαϊκές αρχές. Τον Ιούλιο, τρεις μήνες μετά την ψηφοφορία, η Σλοβενία έγινε η πρώτη μετακομμουνιστική ευρωπαϊκή χώρα που νομιμοποίησε τους γάμους ομοφύλων, το οποίο αποτελεί μέρος της κοινωνικά προοδευτικής ατζέντας του Golob. Η Σλοβενία υποστήριξε, επίσης, την επέκταση της ζώνης ελεύθερης κυκλοφορίας της Ε.Ε., ώστε να συμπεριλάβει την Κροατία. Η απόφαση της Σλοβενίας να υποστηρίξει αυτή την κίνηση είναι κρίσιμη, δεδομένου ότι οι δύο χώρες έχουν εμπλακεί σε μια συνοριακή διαμάχη τριών δεκαετιών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Five elections that changed and shaped Europe in 2022, euronews.com, διαθέσιμο εδώ
- Παραιτήθηκε η πρωθυπουργός της Σουηδίας-Αναγνώρισε τη νίκη του δεξιού μπλοκ στις εκλογές, euronews.gr, διαθέσιμο εδώ
- Σλοβενία: Το «Κίνημα Ελευθερίας» πρώτο κόμμα στις βουλευτικές εκλογές», kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
