Της Βασιλικής Βραχάτη,
Τα τελευταία χρόνια το Περού γνωρίζει μία άνευ προηγουμένου πολιτική κρίση. Μετά την πτώση και φυλάκιση του Προέδρου Pedro Castillo και την ανάληψη εξουσίας από την Aντιπρόεδρό του, Dina Boluarte, τον Δεκέμβρη του 2022, μεγάλες αναταραχές και έντονες διαδηλώσεις έχουν ξεσπάσει σε όλη τη χώρα. Αυτές οδήγησαν σε 26 νεκρούς διαδηλωτές, ανάμεσά τους και 5 ανήλικοι. Ας εξετάσουμε, όμως, πρώτα πώς η χώρα οδηγήθηκε σε αυτό το σημείο. Η κρίση βασίζεται στη μεγάλη και χρόνια διαμάχη που επικρατεί μεταξύ της πολιτικής ελίτ της Λίμα, πρωτεύουσας του Περού, και των φτωχών επαρχιών της χώρας.
Σε μόλις 7 χρόνια στο Περού έχουν αναλάβει την προεδρία 6 διαφορετικοί Πρόεδροι, γεγονός που αποδεικνύει τη μεγάλη πολιτική αστάθεια. Ο πρόεδρος Castillo, που εκπροσωπούσε ένα μικρό αριστερό ριζοσπαστικό κόμμα και προέρχεται από τη λαϊκή εργατική τάξη του Περού, ανήλθε στην εξουσία το 2021 με δυσκολία. Μετά την εκλογή του, συνάντησε σκληρές αντιδράσεις από το Κογκρέσο που αποτελείται κυρίως από συντηρητικούς βουλευτές. H πολιτική του απειρία τον οδήγησε σε 80 αλλαγές κυβερνητικών μελών και 5 αλλαγές πρωθυπουργών στη σύντομη θητεία του, η οποίο διήρκησε λιγότερο από 17 μήνες. Ταυτόχρονα, αντιμετώπισε κατηγορίες για διαφθορά με αποτέλεσμα την παραίτηση πολλών κοντινών του κυβερνητικών μελών. Το χάος που προκλήθηκε έδωσε την ευκαιρία στο Κογκρέσο για δυο προσπάθειες απομάκρυνσης του Castillo από την εξουσία, οι οποίες όμως απέτυχαν, καθώς δεν κατόρθωσαν να συγκεντρώσουν τον απαραίτητο αριθμό ψήφων.
Στις 7 Δεκεμβρίου, ο Castillo προχώρησε σε μία μη αναμενόμενη δήλωση απευθυνόμενος στον λαό του Περού λίγες ώρες πριν την τρίτη πολιτική του δίωξη και απαγγελία νέων κατηγοριών για διαφθορά. Το περίπλοκο περουβιανό Σύνταγμα δίνει δικαιοδοσία στον Πρόεδρο, μετά από δύο προτάσεις μομφής, να προχωρήσει στη διάλυση του Κογκρέσου και στην προκήρυξη εκλογών. Έτσι, διέταξε τη διάλυση του Κογκρέσου και τη νυχτερινή απαγόρευση κυκλοφορίας. Ανακοίνωσε, επίσης, πως με προεδρικό διάταγμα θα κυβερνήσει τη χώρα για εννιά μήνες και ύστερα θα συγκροτήσει συνέλευση με στόχο την ψήφιση νέου Συντάγματος. Στη διάρκεια της εξαγγελίας του, σύμφωνα με δημοσιεύματα, παρουσιάστηκε ιδιαίτερα αγχωμένος και καθόλου σίγουρος για τον εαυτό του. Τα περισσότερα μέλη της Κυβέρνησής του παραιτήθηκαν αμέσως μετά. Τα κίνητρα και οι λόγοι αυτών των αποφάσεων παραμένουν μέχρι και σήμερα άγνωστα.
Ο στρατός και η αστυνομία εναντιώθηκαν στις αποφάσεις του Castillo και το ανώτατο συνταγματικό δικαστήριο χαρακτήρισε τις δηλώσεις του ως πραξικόπημα. Το Κογκρέσου, με τη σειρά του, αγνόησε τις δηλώσεις και προχώρησε σε πρόταση μομφής, η οποία αυτή τη φορά υπερψηφίστηκε. Στη συνέχεια, ο Πρόεδρος προσπάθησε να διαφύγει μαζί με την οικογένειά του από τη χώρα, αιτούμενος άσυλο από τη μεξικανική Πρεσβεία. Σε αυτή του την προσπάθεια, ο προσωπικός του φρουρός σταμάτησε το αυτοκίνητο που επέβαινε ο Castillo και με εντολή ανωτέρων του, τον οδήγησε στις αστυνομικές αρχές. Συνελήφθη και διατάχθηκε από ανώτατο δικαστή η κράτησή του για 18 μήνες, γεγονός που προκάλεσε έντονες διαμαρτυρίες μεταξύ των υποστηρικτών του.
Την εξουσία ανέλαβε η αντιπρόεδρος του Castillo, Dina Boluarte. Η θητεία της τελειώνει το 2026, κάτι που προκάλεσε μεγαλύτερη αγανάκτηση στους πολίτες, που απαιτούν άμεσα εκλογές. Η ίδια πρότεινε να προχωρήσει σε εκλογές τον Απρίλη του 2024 ή ακόμη νωρίτερα τον Δεκέμβρη του 2023. Όμως το Κογκρέσο, που φαίνεται να κατέχει μεγάλη εξουσία στο περουβιανό Σύνταγμα, αρνήθηκε αυτό το ενδεχόμενο. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ξεσπάσουν μεγάλες αναταραχές σε όλες τις περιοχές του Περού, με διαδηλωτές να πραγματοποιούν επιθέσεις σε αεροδρόμια, δημόσια κτίρια και να στήνουν οδοφράγματα. Η χώρα κηρύχθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, περιορίζοντας βασικές ελευθερίες των πολιτών και δίνοντας αρμοδιότητες στις ένοπλες δυνάμεις.
Αυτή η βαθιά πολιτική κρίση δεν διχάζει μόνο τους Περουβιανούς, αλλά και όλη τη Λατινική Αμερική. Οι χώρες που κυβερνώνται από αριστερά κόμματα υποστηρίζουν τον Πρόεδρο Castillo, ενώ οι υπόλοιπες την Κυβέρνηση Boluarte. Η διαμάχη πλήττει περισσότερο τους πολίτες, οι οποίοι έχουν ήδη υποστεί μία καταστροφική αντιμετώπιση της πανδημίας με δυσανάλογο ποσοστό νεκρών και τώρα αντιμετωπίζουν καθημερινά τον πληθωρισμό, που έχει οδηγήσει πολλούς να ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας. Το κύριο ερώτημα είναι πόσο ακόμη μπορούν να αντέξουν οι πολίτες απέναντι σε μία εξουσία, που επιδίδεται σε πολιτικά παιχνίδια και αδυνατεί εδώ και χρόνια να σκύψει πάνω από τα προβλήματά τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Everything You Need to Know About Peru’s Political Crisis, The Washington Post, διαθέσιμο εδώ
- Peru’s political crisis: Jaw-dropping twists and turns, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Peru: Political Crisis and Social Unrest – Flash Note No. 1, 19 December 2022, Reliefweb.int, διαθέσιμο εδώ
