Της Μαριάννας Τέλλη,
Η Mariana Enríquez έγινε γνωστή στο ευρύ κοινό μέσω του βιβλίου της Όσα χάσαμε στις φλόγες, μια συλλογή από σύντομες ιστορίες, το οποίο, μάλιστα, δέχθηκε εξαιρετικά καλές κριτικές τόσο από απλούς αναγνώστες, όσο και από άλλους συγγραφείς. Όμως, αρκετά πιο πριν από αυτό, είχε ήδη εισέλθει στο χώρο των διηγημάτων με το λιγότερο γνωστό αλλά εξίσου άρτιο The dangers of smoking in bed, μια ανθολογία γοτθικού τρόμου που διαδραματίζεται στο Μπουένος Άιρες και συγκεκριμένα στα λιγότερο γνωστά και λαμπερά κομμάτια του.
Οι δώδεκα ιστορίες του βιβλίου εξερευνούν τον τρόμο και τη φρίκη μέσα από το ιδιαίτερο και πολύπλοκο πλαίσιο του Λατινοαμερικανικού φολκλόρ. Μέσα σε ιστορίες που μπορεί να χαρακτηρίζουν την πραγματικότητά μας, τη βία και τα κοινωνικά προβλήματα που βιώνουμε, εμπλέκονται οι ντόπιες μυθολογίες και οι αστικοί θρύλοι, άγιοι και ειδωλολατρικά έθιμα. Αλλά ο βασικός θεματικός κορμός είναι η ιδιαίτερη ιστορία του Μπουένος Άιρες και γενικότερα της Αργεντινής, μια ιστορία υπεύθυνη για την ιδιαίτερη ταυτότητα των ανθρώπων.
Πολλά από τα ιδιαίτερα κομμάτια της αργεντίνικης πρωτεύουσας είναι παρόντα, όπως η μόλυνση των υδάτων του ποταμού Riachuelo, το απόκοσμο ιερό του πνεύματος της αφρο–βραζιλιάνικης παράδοσης Pomba–Gira, αλλά και τις σεξεργάτριες της Constitución, μιας από τις πιο κακόφημες συνοικίες του Μπουένος Άιρες. Βέβαια, το ιστορικό γεγονός που φαίνεται να έχει σημαδέψει τις ιστορίες της Ενρίκεζ δεν είναι παρά η στρατιωτική δικτατορία, η οποία βρισκόταν στην εξουσία από το 1976 μέχρι το 1983. Το καθεστώς και οι πρακτικές του (απαγωγές, δολοφονίες πολιτικών αντιπάλων ή αντιφρονούντων) άφησε βαθιά σημάδια στους Αργεντινούς, τα οποία παρουσιάζονται στην ιστορία “Back When We Talked to the Dead”, όπου μερικά κορίτσια προσπαθούν να επικοινωνήσουν με πνεύματα μέσω ενός Ouija Board.
Οι ιστορίες της Enríquez, όμως, έχουν ένα ακόμα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό: έχουν έναν μοναδικά γυναικείο χαρακτήρα αποτελώντας ιστορίες για θηλυκότητες που βρίσκονται σε κρίση. Πέρα από τα στοιχεία του φανταστικού, ο τρόμος των ιστοριών προέρχεται και από καθημερινά, δυστυχώς, προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες της Λατινικής Αμερικής, καθώς και τις συνέπειες που επιφέρουν στον ψυχισμό τους. Θέματα ψυχικής ασθένειας, αυτοκτονίας, μετατραυματικού στρες, σεξουαλικής βίας αποτελούν κεντρικό κομμάτι της αφήγησης υπενθυμίζοντας διαρκώς το πρόβλημα του μισογυνισμού, του σεξισμού και της βίας, αλλά και τον φαύλο κύκλο παθογένειας που δημιουργεί.
Η πρόζα της Mariana Enríquez, απλή, μεστή, παρουσιάζει τα πιο εξωφρενικά αποκρουστικά πράγματα με μια απόκοσμη ηρεμία, δημιουργώντας έναν κόσμο, τον οποίο ο βραβευμένος με Νόμπελ Λογοτεχνίας Kazuo Ishiguro αποκάλεσε «την πιο συναρπαστική ανακάλυψη που έχει κάνει στη μυθοπλασία εδώ και αρκετό καιρό». Ο τρόμος των διηγημάτων αυτών δεν είναι ο τρόμος των συνηθισμένων ιστοριών τρόμου, αλλά ένας τρόμος που βασίζεται στην πραγματικότητα και στον ανθρώπινο πολιτισμό. Η προσέγγισή της είναι ανθρωπολογική και έρχεται να παρουσιάσει την πιο σκοτεινή αντανάκλαση της κοινωνίας.
Το “The dangers of smoking in bed” είναι ένα βιβλίο που σκοπό του έχει όχι μόνο να μας τρομάξει –κάτι που καταφέρνει εξαιρετικά καλά–, αλλά να μας δείξει μια πλευρά του κόσμου μας που δεν είναι πάντα ορατή ή που εμείς οι ίδιοι αρνούμαστε να δούμε. Η Mariana Enríquez μας καλεί να παρατηρήσουμε κριτικά τις σκοτεινότερες πλευρές της ζωής, αφού αυτές δεν παύουν να είναι ένα μέρος της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The dangers of smoking in bed – politeianet, διαθέσιμο εδώ
- “Mariana Enríquez: ‘I don’t want to be complicit in any kind of silence’” – The Guardian, διαθέσιμο εδώ
