Της Δήμητρας – Αδελαΐδας Αργυρίου,
Η Δραματοθεραπεία αποτελεί μια ψυχοθεραπευτική μέθοδο παρέμβασης. Βασίζεται στη στοχευμένη και συστημική χρήση του θεάτρου/δράματος ως βασικού μέσου αποκατάστασης και διατήρησης της ψυχικής υγείας των ατόμων, καθώς και της προσωπικής τους ανάπτυξης. Μέσω της τέχνης του θεάτρου και των εκδραματίσεων, δίνεται η δυνατότητα στους θεραπευόμενους να εστιάσουν με έναν διαφορετικό τρόπο σε ζητήματα που αφορούν τη ζωή και την καθημερινότητά τους, με τελικό στόχο τη διερεύνηση διαφορετικών τρόπων προσέγγισης των ζητημάτων αυτών, προς επίλυση και διαχείρισή τους. Βασική αρχή που διέπει την πρακτική της Δραματοθεραπείας ως μεθόδου παρέμβασης είναι πως το θέατρο/δράμα αποτελεί μέσο ενεργητικής συμμετοχής και εμπλοκής του ανθρώπου στην καθημερινότητα και στην εξωτερική πραγματικότητα.
Η Δραματοθεραπεία εφαρμόζεται πάντα από επαγγελματίες ψυχικής υγείας με τετραετή μεταπτυχιακή εκπαίδευση και πιστοποίηση στη μέθοδο της Δραματοθεραπείας. Η μέθοδος της Δραματοθεραπείας απευθύνεται σε διαφορετικούς πληθυσμούς: Σε θεραπεία παιδιών και εφήβων, σε θεραπεία τοξικοεξαρτημένων ατόμων, σε θεραπεία ατόμων με διαταραχή μετατραυματικού στρες, στις διατροφικές διαταραχές, στις διαταραχές προσωπικότητας κ.ο.κ. Επιπλέον, η Δραματοθεραπεία μπορεί να αποτελέσει θεραπευτική μέθοδο που εντάσσεται στο θεραπευτικό-αποκαταστασιακό πλάνο Ατόμων με Αναπηρίες όλων των ηλικιακών ομάδων σε συνδυασμό με άλλες θεραπευτικές παρεμβάσεις, όπως εργοθεραπεία, λογοθεραπεία, ατομική ψυχοθεραπεία κ.λπ. Οι συνεδρίες Δραματοθεραπείας μπορούν να πραγματοποιηθούν τόσο σε ομαδικό πλαίσιο όσο και σε πλαίσιο ατομικής θεραπείας, υπό την καθοδήγηση του Δραματοθεραπευτή.
Οι τεχνικές που εφαρμόζονται κατά τις συνεδρίες Δραματοθεραπείας είναι η αφήγηση, το παιχνίδι ρόλων, η κατασκευή – σύνθεση φανταστικών ιστοριών/ σεναρίων, ο αυτοσχεδιασμός και η κατασκευή σκηνικών – ενδυμάτων – μασκών, μέσα τα οποία αξιοποιούνται στα πλαίσια της ευόδωσης ερεθισμάτων για δραματοποίηση. Μέσω αυτών των τεχνικών, οι θεραπευόμενοι μπορούν, αξιοποιώντας την προβολή μέσω του δράματος/δραματική προβολή, να φέρουν στο προσκήνιο και να διαχειριστούν εσωτερικά ζητήματα, τα οποία δε μπορούν ή δεν επιθυμούν να εξωτερικεύσουν, να τα επικοινωνήσουν ή/και να τα διαχειριστούν με άλλους τρόπους.
Μέσω της Δραματοθεραπείας, οι θεραπευόμενοι εξερευνούν περιοχές τόσο της πραγματικότητας όσο και της φαντασίας, προσπαθώντας σταδιακά να προσεγγίσουν και να αντιμετωπίσουν πραγματικές προσωπικές εμπειρίες ζωής, οι οποίες χρήζουν διαχείρισης, ώστε τα άτομα να ανακτήσουν την αίσθηση της ισορροπίας και της γαλήνης στην καθημερινότητά τους. Στόχος της θεραπευτικής προσέγγισης είναι η σταδιακή και ελεγχόμενη αναβίωση αυτών των προσωπικών εμπειριών και των γεγονότων που οδήγησαν τους θεραπευόμενους σε επιβάρυνση της ψυχικής τους υγείας. Επιπλέον, μέσω του θεάτρου, οι θεραπευόμενοι μπορούν να προσεγγίσουν και να επεξεργαστούν καταστάσεις, όπως τραύματα ψυχοσυναισθηματικής φύσεως, με στόχο τη διαχείριση αυτών στον μέγιστο δυνατό βαθμό.
Ενδεικτικά, μία συνεδρία Δραματοθεραπείας διαμορφώνεται ως εξής:
Δραματοθεραπευτής
Ο Δραματοθεραπευτής κατέχει τόσο πατρικό όσο και μητρικό ρόλο. Ο πατρικός ρόλος αφορά τη δομή της συνεδρίας (ζέσταμα, κυρίως δράση, συζήτηση/μοίρασμα εμπειριών), το πλαίσιο αυτής (χώρος και χρόνος πραγματοποίησης, υλικά και μέσα αξιοποίησης κατά το θεατρικό παιχνίδι), τους κανόνες/συμβόλαιο θεραπείας, καθώς και την έναρξη και τη λήξη του θεραπευτικού προγράμματος. Ο μητρικός ρόλος αφορά την αυθόρμητη έκφραση, τη δημιουργικότητα, τα σύμβολα και την αξιοποίηση του υλικού κατά τις συνεδρίες. Επίσης, ο μητρικός ρόλος εντοπίζεται στις διαφορετικές ιστορίες, αλλά και στους ρόλους που καλούνται να ενσαρκώσουν οι θεραπευόμενοι, στην ελευθερία της έκφρασης, καθώς και στην προτροπή για πειραματισμό. Τέλος, η μητρική λειτουργία εμπεριέχει την ενσωμάτωση αλλά και τη διαχείριση του «απρόσμενου», καθώς μέσω αυτής επιτελείται ο μετασχηματισμός των αρνητικών καταγραφών και εμπειριών των θεραπευόμενων.
Ο ρόλος του θεραπευτικού παιχνιδιού
Στα πλαίσια των συνεδριών Δραματοθεραπείας είναι απαραίτητη η χρήση του παιχνιδιού. Μέσω του παιχνιδιού, οι θεραπευόμενοι μπορούν να αναπτύξουν τον αυθορμητισμό τους, καθώς και να προσεγγίσουν, να εξερευνήσουν και να επιλύσουν τα ζητήματα ή τις προβληματικές καταστάσεις που τους απασχολούν με «παιγνιώδη διάθεση». Το παιχνίδι δίνει την ευκαιρία για ελεύθερη, δημιουργική έκφραση. Με την πάροδο των συνεδριών και τη σταδιακή, ασφαλή έκθεση των θεραπευόμενων σε ερεθίσματα και συνθήκες μέσω της ενσάρκωσης ρόλων, επιτυγχάνουν μέσω της «παιγνιώδους διάθεσης» να επιλύσουν οι ίδιοι τα ζητήματα που τους απασχολούν, με δημιουργικό τρόπο.
Θα πρέπει να τονίσουμε πως η μέθοδος παρέμβασης της Δραματοθεραπείας διαφέρει από αυτή του Ψυχοδράματος. Η βασική διαφορά τους έγκειται στο ότι μέσω της Δραματοθεραπείας τα ζητήματα προσεγγίζονται με τρόπο αποστασιοποιημένο, βοηθώντας τα άτομα να έρθουν σε μία πρώτη και ασφαλή έκθεση με τα ζητήματα που τους απασχολούν. Αντίθετα, στο Ψυχόδραμα τα άτομα προσεγγίζουν τη διαχείριση και την αντιμετώπιση προβληματικών τομέων της ζωής με συναισθηματική εμπλοκή και συμμετοχή. Είθισται η μέθοδος της Δραματοθεραπείας να αποτελεί μέθοδο εισαγωγής των ωφελούμενων στο Ψυχόδραμα.
Η Δραματοθεραπεία μπορεί να αποτελέσει μία πολύ αποτελεσματική μέθοδο θεραπείας, μέσω της επαφής του θεραπευόμενου με την τέχνη, αφού ο ίδιος αποκτά ενεργητικότερο ρόλο στην επεξεργασία, διαχείριση και τελικά την επίλυση όλων όσα τον απασχολούν, ανακτώντας την ψυχοσυναισθηματική του ευεξία και την ισορροπία στην καθημερινή του ζωή.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Integrative Systematic Review Of Drama Therapy Intervention Research. psycnet.apa.org. Διαθέσιμο εδώ
- Τι είναι η Δραματοθεραπεία και πώς λειτουργεί, psychomed.gr. Διαθέσιμο εδώ
