Της Χιόνας Οικονομάκη,
Διανύοντας μέρες ιδιαίτερα γιορτινές και εν αναμονή της αλλαγής του έτους, μία από τις δημοφιλέστερες επιλογές δώρων για τους αγαπημένους μας –ή και για εμάς τους ίδιους– είναι τα γούρια. Αντικείμενα, λοιπόν, που αντικατοπτρίζουν τις ευχές μας για καλοτυχία και αποτελούν βασικό κομμάτι των παραδόσεών μας, ιδιαίτερα για την ημέρα της Πρωτοχρονιάς!
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημάνουμε ότι τα γούρια αποτελούν μία διαχρονική συνήθεια που μετράει αιώνες ύπαρξης και συναντάται σε πλήθος πολιτισμών. Από τα Νεολιθικά ακόμη χρόνια, οι άνθρωποι φαίνεται να έδεναν κομμάτια από ξύλο ή κόκκαλο πάνω σε βραχιόλια. Ακόμη, στην αρχαία Αίγυπτο τα γούρια αποτελούσαν σύμβολα τύχης αλλά και αναγνώρισης για τη μεταθανάτια ζωή, ενώ οι αρχαίοι Έλληνες συνήθιζαν να σπάνε στο κατώφλι του σπιτιού τους κάποιο ρόδι προκειμένου να προσελκύσουν την ευημερία και την καλοτυχία, έθιμο που επιβιώνει μέχρι σήμερα.
Οι μορφές των συμβόλων της καλοτυχίας παρουσιάζουν, επίσης, μεγάλη ποικιλία. Φιγούρες ζώων κατασκευασμένες από ξύλο, αρχαία φυλαχτά σε συμβολικές μορφές, αναπαραστάσεις θεοτήτων αλλά και αντικείμενα της καθημερινότητας που ήταν φορτισμένα με κάποιο ιδιαίτερο νόημα. Οι άνθρωποι διαχρονικά πίστευαν πως αυτά τα αντικείμενα είναι ικανά να αποτελέσουν αρωγούς για την ομαλή εξέλιξη των πραγμάτων και να επιφέρουν καλοτυχία στους κατόχους τους.
Στις μέρες μας, σίγουρα τα γούρια έχουν έναν ρόλο πιο συμβολικό και περισσότερο διακοσμητικό απ’ ότι στην αρχαιότητα, χωρίς όμως να έχουν πάψει να αποτελούν μία προσφιλή επιλογή δώρου για τις γιορτινές μέρες. Κάτι, όμως, που πρέπει να γνωρίζουμε είναι πως κάθε σύμβολο έχει τη δική του ξεχωριστή σημασία αποτελώντας φορέα μιας διαφορετικής ευχής. Παρακάτω θα δούμε την σημασία των δημοφιλέστερων συμβόλων που επιλέγουμε να δωρίσουμε ως γούρια σε συγγενείς και φίλους.
ΤΟ ΡΟΔΙ
Ξεκινώντας με το, μάλλον δημοφιλέστερο, ρόδι δεν μπορούμε παρά να αναφέρουμε τη θέση του στην αρχαία Ελλάδα. Πιο αναλυτικά, το ρόδι αποτελούσε ένα από τα επτά αντικείμενα που επεδείκνυε ο Ιεροφάντης σε όλους όσους επρόκειτο να μυηθούν στα Ελευσίνια Μυστήρια. Ακόμη, στη διάρκεια των Θεσμοφορίων, οι γυναίκες έπρεπε να τρώνε σπόρους ροδιού ώστε να αποκτήσουν γονιμότητα. Άλλωστε, τα ρόδια ήταν συνδεδεμένα με τη θεά Ήρα, προστάτιδα του γάμου, της γονιμότητας και της γέννησης των παιδιών.
Στις μέρες μας, το ρόδι εξακολουθεί να αποτελεί σύμβολο ευγονίας, ενώ το σπάσιμό του στην πόρτα μετά από την αλλαγή του χρόνου το βράδυ της Πρωτοχρονιάς, αποτελεί κάποιου είδος «κάλεσμα» της καλοτυχίας και της ευεξίας.
Η ΕΛΙΑ
Ένα σύμβολο με μακρά και ενδιαφέρουσα ιστορία είναι η ελιά. Με τους ελαιώνες να θεωρούνται σημεία ηρεμίας και αυτοσυγκέντρωσης, είναι λογικό η ελιά να αποτελεί συχνή επιλογή για τα γούρια μας. Ακόμη, συνιστά σύμβολο δύναμης και εξουσίας, χαρακτηριστικά που αντλούνται από τη χρήση της ελιάς σε ορισμένους ιδιαίτερα γνωστούς αρχαιοελληνικούς μύθους.
Ο λόγος για τον μύθο του Ηρακλή, το ρόπαλο το οποίου ήταν κατασκευασμένο από ξύλο ελιάς σε έναν συμβολισμό της δύναμης και της ανδρείας του. Ακόμη, το ξύλο που χρησιμοποίησε ο προσφιλής ομηρικός ήρωας, Οδυσσέας, για να τυφλώσει τον Κύκλωπα Πολύφημο ήταν κλαδί αγριελιάς αντιπροσωπεύοντας την ευφυΐα και την εξυπνάδα του. Ακόμη, συνεκδοχικά, θεωρείται σύμβολο ελπίδας, πίστης και αγαλλίασης.
ΤΟ ΣΤΕΦΑΝΙ
Το στεφάνι ως γούρι με το κυκλικό του σχήμα δεν μπορεί παρά να συμβολίζει την ολότητα και την πληρότητα. Η κοινή πορεία και το όμορφο ξεκίνημα ενός νέου κύκλου ζωής είναι επίσης κάποιες από τις ερμηνείες του εν λόγω συμβόλου. Εν γένει, το σχήμα το κύκλου κατέχει βασική θέση στη γαμήλια τελετή καθώς τόσο οι βέρες, όσο και τα στέφανα του ζευγαριού είθισται να είναι σε κυκλικό σχήμα.
ΤΟ ΚΑΡΑΒΙ
Σε μια χώρα με πλούσια ναυτική παράδοση, όπως είναι η Ελλάδα, είναι λογικό η αγάπη των ανθρώπων για τη θάλασσα να ασκεί τη δική της επιρροή στα ήθη και τα έθιμά της. Το καράβι, λοιπόν, αν και είχε υπάρξει συνδεδεμένο με την αναχώρηση των ναυτικών και τα δύσκολα ταξίδια τους, είναι ένα από τα «κοσμήματα» που συναντάμε συχνότερα στα σύμβολα της καλοτυχίας. Η αλλαγή της πορείας, η χαρά, η εξερεύνηση και η αρχή μίας νέας ζωής είναι οι βασικότερες ερμηνείες που δίνονται στα καραβάκια. Ακόμη, για την ορθοδοξία το καραβάκι συμβολίζει τον νέο προσανατολισμό που πήρε η ζωή των ανθρώπων μετά την γέννηση του Ιησού Χριστού.
Τα γούρια, λοιπόν, δεν έχουν απλώς τη σημασία της καλοτυχίας, αφού κάθε ένα από αυτά έχει μία δική του ερμηνεία. Αυτό ακριβώς το χαρακτηριστικό τους είναι που τα καθιστά ιδανική επιλογή για δώρο στα αγαπημένα μας πρόσωπα: Είναι προσωποποιημένες ευχές με μοναδικό χαρακτήρα. Ας ευχηθούμε καλή χρονιά στους οικείους μας με τον πιο δημιουργικό τρόπο!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- A Sorceress’ Kit Was Discovered in the Ashes of Pompeii, smithsonianmag.com, διαθέσιμο εδώ
- Η ελιά ως σύμβολο ανά τους αιώνες, miaelia.com, διαθέσιμο εδώ
- Ο συμβολισμός του ροδιού, archaiologia.gr, διαθέσιμο εδώ
