Του Στέλιου Δουλγέρη,
Οι μύθοι των αρχαίων μας προγόνων, πέρα από τον ψυχαγωγικό τους σκοπό, είχαν και στόχο διδακτικό. Όλα τα μηνύματα και οι ηθικές αξίες οι οποίες έπρεπε να γνωστοποιηθούν στους νέους έμπαιναν σε μύθους, οι οποίοι σαν διδακτικές παραβολές παιδαγωγούσαν τον λαό. Αυτός ήταν ο πιο εύκολος, εύσχημος και ευμνημόνευτος τρόπος για να εμπεδώσει ο νέος το «ηθικό δίδαγμα», με το οποίο θα εφοδιαστεί πνευματικά στη ζωή.
Ένας από τους χαρακτηριστικότερους μύθους της αρχαιότητας με καθαρά παιδαγωγικό σκοπό είναι αυτός του βασιλιά Ιξίωνα, του οποίου την ανεπανάληπτη ύβρι θα διηγηθούμε σήμερα. Ο Ιξίωνας, λοιπόν, ήταν ο βασιλιάς του μυθικού λαού των Λαπίθων. Οι Λαπίθες ζούσαν στη Θεσσαλία, κοντά στις όχθες του ποταμού Πηνειού. Ήδη από το όνομά τους, μπορούμε να πάρουμε μια ιδέα για το ήθος του βασιλιά τους (Λαπίθες<λαπιστής= αλαζόνας, καυχητής).
Κάποτε ο Ιξίωνας θέλησε να παντρευτεί την κόρη του βασιλιά Ηιονέα, υποσχόμενος στον πατέρα της πλούσια δώρα. Ο Ηιονέας δέχτηκε, ο γάμος πραγματοποιήθηκε, αλλά όπως αποδείχθηκε αργότερα, ο Ιξίωνας αρνήθηκε να προσφέρει τα όσα είχε υποσχεθεί. Έτσι, ο Ηιονέας θύμωσε και έλαβε ενέχυρο για τα γαμήλια δώρα τα περίφημα άλογα που είχε στην κατοχή του ο γαμπρός του. Ο Ιξίωνας σκέφτηκε τότε ένα ύπουλο σχέδιο για να ξεφορτωθεί τον πεθερό του: τον κάλεσε για συμβιβασμό, και έστησε στον δρόμο από τον οποίο θα περνούσε μια παγίδα. Έπειτα, έσκαψε έναν λάκκο, έριξε μέσα αναμμένα κάρβουνα και τον σκέπασε με ξύλα και χώμα. Ως αποτέλεσμα αυτής της πλεκτάνης ήταν ότι ο ανυποψίαστος Ηιονέας έπεσε μέσα, βρίσκοντας φρικτό θάνατο.
Όλοι συγκλονίστηκαν από το αποτρόπαιο έγκλημα που θύμα είχε τον βασιλιά και κανείς δεν ήθελε να τον εξαγνίσει, αφού ήταν η πρώτη φορά που κάποιος σκότωνε συγγενικό του πρόσωπο. Παραταύτα, ο Δίας σπλαχνίστηκε τον Ιξίωνα και χαριστικά τον εξάγνισε από το ανοσιούργημα του άδικου φόνου. Μάλιστα, τον φιλοξένησε στον Όλυμπο, επιτρέποντάς να καθίσει στο τραπέζι των θεών και να γευτεί την αμβροσία, γεγονός που συνεπαγότα, την αθανασία του. Ο Ιξίωνας, όμως, αντί να νιώσει ευγνωμοσύνη για τις τόσες ευεργεσίες και τιμές που δέχτηκε, έδειξε μοναδική αχαριστία και πρωτοφανές θράσος. Θεώρησε πως πλέον είναι και αυτός ένας από τους θεούς, δίχως να γίνει αθάνατος, και σε μια έξαρση ασυδοσίας, επιδίωξε να προσελκύσει την Ήρα, θέλοντας να την κάνει δική του. Η Ήρα, ωστόσο, κατάφερε να του ξεφύγει, ενώ έπειτα ανέφερε το συμβάν στον Δία.
Ο Δίας, μη μπορώντας να πιστέψει το μέγεθος της αγνωμοσύνης, της πονηρίας και της ύβρεως του Ιξίωνα, αποφάσισε να του στήσει μια παγίδα για να δει αν τα πράγματα είναι έτσι όπως τα περιγράφει η σύζυγός του. Συγκεκριμένα, πήρε μια νεφέλη (κατώτερη θεότητα με όψη νέφους) και της έδωσε τη μορφή της θεάς Ήρας. Όταν ο Ιξίωνας την είδε, την πέρασε για την πραγματική βασίλισσα του Ολύμπου και της επιτέθηκε. Μετά απ’ αυτό, άρχισε να καυχιέται πως συνευρέθηκε με τη γυναίκα του Δία και να γελά. Η οργή του Δία ήταν απερίγραπτη. Έπιασε τον Ιξίωνα, τον έδεσε χειροπόδαρα σ’ έναν τροχό και τον εκσφενδόνισε να περιπλανιέται για πάντα ιπτάμενος στους αιθέρες, υποφέροντας απ’ τους σκληρούς ανέμους που τον σπρώχνουν προς όλες τις κατευθύνσεις.
Η παραπάνω τιμωρία είναι εκδοχή του συγγραφέα Απολλόδωρο (Βιβλιοθήκης Ἐπιτομή, 1, 20), ενώ ο Βιτρούβιος γράφει πως τον Ιξίωνα κυνηγούσαν αενάως δύο γιγαντιαία φίδια. Ο βασιλιάς των Λαπιθών αποτελεί αναμφισβήτητα έναν από τους μεγάλους υβριστές της ελληνικής μυθολογίας (μαζί με τους Τάνταλο, Σίσυφο, Τιτυό, και άλλους), που αψηφώντας τους θεούς και κάθε έννοια μέτρου, νόμισαν πως ο κόσμος τους ανήκει. Ας διδαχθούμε κι εμείς σήμερα απ’ το πάντα επίκαιρο μήνυμα του εν λόγω μύθου, ότι όποιος νομίζει πως μπορεί να φέρεται ασύδοτα και ανεξέλεγκτα, πρέπει να περιμένει τη δίκαιη τιμωρία του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Απολλόδωρος, (1984), Βιβλιοθήκη (β’), Αθήνα: Αδελφοί Τολίδη
- Κακριδής Ι., (1986), Ελληνική Μυθολογία, οι Ήρωες (3), Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών
