Της Ευστρατίας Καραμπατζάκη,
«Οι γυναίκες στη χώρα μας έχουν προχωρήσει σημαντικά. Συμμετέχουν στα κοινά και έχουν αποκτήσει δικαιώματα που παλιά ήταν ουτοπικό ακόμη και να τα σκεφτούν. Παρόλα αυτά, δεν πιστεύω πως το χάσμα ανάμεσα στα δύο φύλα έχει γεφυρωθεί, ειδικά αν αναλογιστούμε την κατάσταση που επικρατεί σε άλλες χώρες και συγκεκριμένα στη Σκανδιναβία, όπου οι γυναίκες έχουν ακριβώς τα ίδια δικαιώματα με τους άντρες, αν όχι και περισσότερα». Αυτά περίπου είπε η Ζέτα Μακρυπούλια, υποδυόμενη την «Αμαλία», όταν κλήθηκε να απαντήσει ενώπιον της κριτικής επιτροπής των καλλιστείων για το «ποια είναι η θέση της σύγχρονης Ελληνίδας στη σημερινή κοινωνία και πόσο πιστεύεις ότι έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια;». Αυτή είναι μία χαρακτηριστικά έξυπνη ατάκα από τη σειρά «Στο Παρά Πέντε» του Γιώργου Καπουτζίδη, που μέσα από έναν κωμικό τρόπο κατάφερε να αναδείξει την απουσία ίσων ευκαιριών ανάμεσα στα δύο φύλα στην Ελλάδα του 2005. Δυστυχώς, μετά από σχεδόν 17 χρόνια, η κατάσταση, αν και έχει υπάρξει προοδευτική μεταβολή της, παραμένει παρούσα με συνεχείς διακρίσεις και ειρωνείες να υποβόσκουν την προσπάθεια των γυναικών να παράξουν έργο σε κοινωνικό, αλλά και πολιτικό επίπεδο, ακόμα και στη διεθνή σκηνή.
Κατά τα τέλη του 2022, η διεθνής κοινότητα έγινε μάρτυρας μιας απροκάλυπτα ειρωνικής ερώτησης από έναν δημοσιογράφο απευθυνόμενο προς τις Πρωθυπουργούς της Νέας Ζηλανδίας και της Φινλανδίας, Jacinda Ardern και Sanna Marin, αντίστοιχα. Ειδικότερα, η ερώτησή του αφορούσε τον λόγο που βρέθηκαν τα δύο πολιτικά πρόσωπα και, πιο συγκεκριμένα, το αν συναντήθηκαν επειδή έχουν την ίδια ηλικία και υπάρχουν κοινά θέματα προς συζήτηση λόγω του κοντινού της ηλικίας τους. Οι δύο Πρωθυπουργοί ανταποκρίθηκαν με αμεσότητα και πυγμή στην ειρωνεία του. Η μεν Jacinda Ardern απάντησε αιχμηρά, λέγοντας πως απορεί για το εάν έχει γίνει παρόμοια ερώτηση στον Barack Obama και στον John Key (πρώην Πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας) κατά τη διάρκεια κοινών τους συναντήσεων. Από την άλλη, η Sanna Marin ανταποκρίθηκε κατά κάποιο τρόπο χιουμοριστικά, λέγοντας πως «συναντηθήκαμε επειδή είμαστε και οι δύο Πρωθυπουργοί».
Το σκηνικό ξεσήκωσε πλήθος αντιδράσεων ανά την υφήλιο, κάνοντας τους υπέρμαχους του φεμινισμού να βγαίνουν από τα ρούχα τους, μιλώντας για μία καθαρά στοχευμένη ερώτηση, που εσκεμμένα απευθύνθηκε σε δύο γυναίκες αξιωματικούς. Από την άλλη, χρήστες έχουν σπεύσει να γράψουν στα σχόλια πως ο συγκεκριμένος ερωτηθείς γενικά αναπτύσσει ερωτήσεις βλακώδους περιεχομένου, με σκοπό να φέρει σε άβολη θέση τους συνεντευξιαζόμενους. Σε κάθε περίπτωση, παρόλα αυτά, η συγκεκριμένη φράση ήταν επιεικώς ακατάλληλη για την πολιτική σκηνή, ανεξαρτήτως του φύλου του συνεντευξιαζόμενου. Πόσο μάλλον όταν οι γυναίκες ακόμη και σήμερα παλεύουν να σταθεροποιήσουν τη διαδρομή και τα βήματά τους σε έναν τόσο ευαίσθητα ανδροκρατούμενο τομέα, όπως είναι η πολιτική.
Ανάλογα περιστατικά λαμβάνουν χώρα και εκτός εθνικού επιπέδου, κάνοντας τον πολιτικό στιγματισμό των γυναικών φαινόμενο που αφορά και περιφερειακές και δημοτικές «αρένες». Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση της Δημάρχου της Βαρκελώνης, Ada Colau. Τον περασμένο Νοέμβριο, η δήμαρχος της Βαρκελώνης, παρουσιαζόμενη σε event της «Diari de Barcelona», δέχθηκε μια ερώτηση από ασκούμενη δημοσιογράφο, η οποία συνδύασε την ενδυμασία της Colau με τις θέσεις που εκφράζει στην τοπική αυτοδιοίκηση. Συγκεκριμένα, ρώτησε: «Εάν στο τώρα οι ενδυματολογικές σας επιλογές είναι πιο αυστηρές, αυτό σημαίνει ίσως και μία μετριοπάθεια ιδεών και μία πολιτική ωρίμανση;». Η ερώτηση της δημοσιογράφου εξόργισε τη Δήμαρχο της Βαρκελώνης, η οποία στο παρελθόν έχει σχολιαστεί περισσότερο για τις ενδυματολογικές της επιλογές, παρά για το έργο της στην τοπική αυτοδιοίκηση. Η ίδια απάντησε με αυστηρότητα: «Καταλαβαίνω την πρόθεση της ερώτησης, αλλά αισθάνομαι άσχημα που μια γυναίκα με ρωτάει για τον τρόπο που ντύνομαι και ειλικρινά δεν θα απαντήσω. Το να με ρωτάτε για το πως ντύνομαι και να με κατηγοριοποιείτε με βάση αυτό, είναι εκτός πραγματικότητας. Βασικά, ντύνομαι όπως μου αρέσει». Η αυστηρότητα και η πικρία της δημάρχου ξάφνιασε το κοινό, μα πιο πολύ την κοπέλα που της απηύθυνε την ερώτηση, η οποία μετά από λίγο ξέσπασε σε κλάματα. Παρά ταύτα, με το τέλος των ερωτήσεων, η κυρία Colau την πλησίασε διακριτικά και συζήτησαν για το συμβάν, ζητώντας της συγγνώμη για την απότομη απάντησή της.
Άπειρα είναι τα παραδείγματα στα οποία μπορούμε να ανατρέξουμε για να αποδείξουμε την ύπαρξη σεξιστικών επιθέσεων στην πολιτική. Οι γυναίκες κατακρίνονται για το φύλο, την ενδυμασία, τη σκληρότητα ή την ψυχραιμία με την οποία αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις και πολύ περισσότερο για την επιλογή τους να μην αποκτήσουν παιδιά. Δυστυχώς, όταν έχεις μάθει να αντιλαμβάνεσαι το γυναικείο σώμα ως «μηχανή παραγωγής παιδιών», είναι πολύ εύκολο να στοχοποιήσεις μία γυναίκα που δεν έχει «ανέλθει» σε αυτό το στάδιο. Θύμα σεξιστικής επίθεσης έχει υπάρξει και το 2013 η πρώην Αυστραλή Πρωθυπουργός, Julia Gillard, καθώς πολιτικοί της αντίπαλοι πραγματοποιούσαν επιθέσεις, αποκαλώντας την κακοπροαίρετα «άτεκνη». Δηλώνοντας η ίδια πως δεν προτίθεται να κάνει παιδιά με σκοπό να διεκδικήσει την πολιτική της καριέρα, ο Γερουσιαστής Bill Heffernan υπήρξε καταπέλτης, αναφέροντας πως «οποιοσδήποτε έχει επιλέξει εσκεμμένα να μείνει άγονος/άτεκνος, δεν έχει καμία ιδέα περί τίνος πρόκειται η ζωή».
Αποκορύφωμα της επιθετικότητας εις βάρος της υπήρξε η υπερμεγέθης προσβολή του αντιπάλου της Tony Abbott, αναφορικά με ένα σχέδιο διακοπής επιδόματος σε νέους γονείς που ήθελε να περάσει η Κυβέρνηση της Julia Gillard. Ο ίδιος σχολίασε με μένος πως «εάν η Κυβέρνηση είχε περισσότερη εμπειρία σε αυτό τον τομέα, δεν θα εφεύρισκαν τόσο επιπόλαια νομοσχέδια». Η απάντηση της ίδιας ήρθε λίγο καιρό αργότερα, όταν σε ομιλία της αναφορικά με τον μισογυνισμό ανέφερε με σαφήνεια όλες τις σεξιστικές εκφράσεις που λέχθηκαν κατά καιρούς από το στόμα του αντιπάλου της, χαρακτηρίζοντας τη συγκεκριμένη ομιλία ως «καθοριστική» για την πορεία του φεμινισμού στην Αυστραλία.
Το φαινόμενο του σεξισμού στην πολιτική αρένα θα είναι παρόν και στο εγγύς και στο μακρινό μέλλον, αφού οι στερεοτυπικές αντιλήψεις για τα φύλα είναι βαθιά ριζωμένες στην κουλτούρα του κάθε λαού. Δυστυχώς, εάν δεν αλλάξει η στροφή της παιδείας προς τον ανθρωποκεντρισμό, παρόμοιες εικόνες θα αδικούν πλειάδες συνανθρώπων, που ενδεχομένως να μπορούν να εισφέρουν τα βέλτιστα στην πολιτική, την οικονομία, την άμυνα και με την ψυχραιμία τους να μπορούν να διαχειριστούν τις προκλήσεις που επιτάσσουν οι καίριες θέσεις της διεθνούς πραγματικότητας.
Η διεθνής κοινότητα δεν έχει χρόνο για άλλες διακρίσεις, βάσει του γεννητικού οργάνου του καθενός. Στην κυριολεξία δεν έχει χρόνο. Κλιματική αλλαγή, πόλεμος στην Ουκρανία, καταπατήσεις συνόρων, πείνα στην Υεμένη, πειρατεία στη Σομαλία, ανάπτυξη πυρηνικών όπλων, δικτατορικά καθεστώτα στην Κορέα, dark web, λαθρεμπορία οργάνων, μετανάστες που δεν μπορούν να απορροφηθούν από τις κοινωνίες και τόσα ακόμα προβλήματα, η σοβαρότητα και η επικινδυνότητα των οποίων απαιτεί συντονισμένη δράση από όλη την κοινωνία συλλήβδην. Και αν είναι να κρίνουμε τα πρόσωπα της πολιτικής με οξύτητα, γιατί έτσι οφείλει να δουλεύει η πολιτική, ας τα κρίνουμε για τις πράξεις, το ήθος και τον επαγγελματισμό τους. Η επίθεση στο φύλο και στα επίκτητα χαρακτηριστικά, που κάποιοι του έχουν προσδώσει, δεν είναι κριτική. Είναι άκαρπος στιγματισμός που μελλοντικά θα ισοδυναμεί με το τίποτα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Experts React To Question On Prime Ministers Meeting ‘Because Of Their Age’, Forbes, διαθέσιμο εδώ
- Top 10 sexist moments in politics: Julia Gillard, Hillary Clinton and more, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Ada Colau riñe a una estudiante de periodismo que le preguntaba por su ropa | VÍDEO, El Nacional.Cat, διαθέσιμο εδώ
