Της Μαίρης Μανιατογιάννη,
Ολοένα και περισσότερο ορατή είναι, πλέον, η απειλή του στασιμοπληθωρισμού, ανακαλώντας μνήμες από τη δεκαετία του 1970 και προκαλώντας ταραχή στην παγκόσμια οικονομία. Το φαινόμενο αυτό περιλαμβάνει αυξημένο πληθωρισμό, αυξημένη ανεργία και άρα χαμηλή ανάπτυξη, σε συνδυασμό με την αύξηση του κόστους ζωής.
Οι οικονομολόγοι έχουν να αναφερθούν στο φαινόμενο αυτό από τη δεκαετία του 1970, όταν η συμμαχία OPEC επέβαλε εμπάργκο στις εξαγωγές πετρελαίου προς τι χώρες: Καναδά, Ολλανδία, Ιαπωνία, Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, Ηνωμένο Βασίλειο, Πορτογαλία, Αγγλία, Νότια Αμερική κ.λπ. Οι τιμές του πετρελαίου τότε υπερτριπλασιάστηκαν, φθάνοντας απ’ τα $3 σχεδόν στα $11,5 το βαρέλι. Ότι ακριβώς συμβαίνει από το 2021 με το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.
Επιστρέφοντας στο σήμερα, συνολικά οι κίνδυνοι αυξάνονται, καθώς ο κόσμος αντιμετωπίζει τις συνέπειες της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία και την επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας (καθώς οι Κεντρικές Τράπεζες προσπαθούν να επιτύχουν την καταστολή του πληθωρισμού με αύξηση των επιτοκίων). Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ο παγκόσμιος πληθωρισμός προβλέπεται να αυξηθεί από 4,7% το 2021 σε 8,8% το 2022, αλλά θα μειωθεί στο 6,5% το 2023 και στο 4,1% έως το 2024 (προβλέψεις Οκτωβρίου). Η παγκόσμια ανάπτυξη προβλέπεται να επιβραδυνθεί από 6% το 2021 σε 3,2% το 2022 και 2,7% το 2023. Ενδεικτικά, φέτος, μόνο η οικονομία της Κίνας αναπτύχθηκε ελαφρά -ανάπτυξη της τάξης του 2,3%-, μεταξύ των δέκα κορυφαίων οικονομιών στον κόσμο. Αυτό είναι το πιο αδύναμο προφίλ ανάπτυξης από το 2001, εκτός από τις περιόδους της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης και το ξέσπασμα της πανδημίας COVID-19. Αυτό, φυσικά, έχει αντίκτυπο και στη δυναμική της αγοράς εργασίας, ανεβάζοντας τα επίπεδα ανεργίας σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ωστόσο, η βασική διαφορά του 1970 και της σημερινής εποχής έγκειται στον τομέα της απασχόλησης. Κατά τη δεκαετία του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του 1980, το ποσοστό ανεργίας ανερχόταν, κατά καιρούς, περίπου στο 10%. Τον Μάιο του 2022, η ανεργία ανήλθε περίπου στο 3,6% (για τις Η.Π.Α.). Αυτό, επί της ουσίας, καθορίζει την αρχή του στασιμοπληθωρισμού. Σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού αναμένονται χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας (υπερθέρμανση της οικονομίας) και το αντίστροφο. Υπάρχει δηλαδή μια αρνητική σχέση. Στο φαινόμενο του στασιμοπληθωρισμού, ωστόσο, τα επίπεδα αυτά ανεβαίνουν μαζί, οδηγώντας δυνητικά σε επιζήμιες συνέπειες για την οικονομία.
Συνοψίζοντας, ίσως βρισκόμαστε στα πρωταρχικά βήματα του στασιμοπληθωρισμού και οι προβλέψεις για το 2024 να είναι σχετικά αμετάβλητες. Ωστόσο, φαίνεται πως οι οικονομολόγοι έχουν κι άλλα «βέλη στη φαρέτρα» τους. Για να αποτρέψουν την παγίωση του πληθωρισμού, οι Κεντρικές Τράπεζες αύξησαν γρήγορα τα ονομαστικά επιτόκια. Η Τράπεζα της Αγγλίας αύξησε το βασικό της επιτόκιο κατά 3,15% από την αρχή του έτους, ενώ η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αύξησε το επιτόκιο πολιτικής της κατά 2,50 ποσοστιαίες μονάδες φέτος. Επειδή, όμως, ο πληθωρισμός ξεπέρασε αυτές τις αυξήσεις -με λίγες εξαιρέσεις-, τα πραγματικά επιτόκια παραμένουν κάτω από αυτά που υπήρχαν προ πανδημίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- IMF -World Economic Outlook Report for October 2022, imf.org, διαθέσιμο εδώ
- ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΟΜΟΣ Β’, DAVID BEGG, GIANLUIGI VERNASCA, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΙΤΙΚΗ, 2015
- From the Stagflation to the Great Inflation: Explaining the US economy of the 1970s, Goutsmedt, Aurélien, 2021
