Της Γεωργίας Δημοπούλου,
Πώς να πρωτοχαρακτηρίσει κανείς την ατμόσφαιρα που κυριαρχεί την περίοδο των Χριστουγέννων; Χιλιάδες λαμπιόνια και τα γιορτινά τραγούδια βρίσκονται παντού τριγύρω κάνοντάς το δύσκολο να μην μπει κανείς στο εορταστικό αυτό κλίμα. Ισχύει, όμως, πράγματι για όλους αυτό; Ή μήπως υπάρχουν και άνθρωποι που, παρόλη τη χριστουγεννιάτικη διάθεση, παραμένουν βυθισμένοι στο δικό τους «σκοτάδι»;
Τα νούμερα φαίνεται να είναι πειστικότερα από οποιονδήποτε άλλο ισχυρισμό: την περίοδο των Χριστουγέννων και με βάση την έρευνα που διεξήχθη από το Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας των Η.Π.Α., ένας στους πέντε ηλικίας άνω των 16 ετών εκδηλώνει συμπτώματα κατάθλιψης ή άγχους (μελέτη του Mental Health Foundation, 2014). Λέγοντας «συμπτώματα» γίνεται αναφορά σε μία πληθώρα συνηθειών: υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης –το λεγόμενο “sugar binging”–, έλλειψη ύπνου ή και υπερκατανάλωση αλκοόλ. Δίκαια, λοιπόν, θα αναρωτηθεί κανείς πόσες από αυτές τις συνήθειες έχουμε κανονικοποιήσει κατά την εορταστική περίοδο με πρόφαση την ανεμελιά που τη διέπει, ενώ είναι πολύ πιθανό να αποτελούν τον κώδωνα του κινδύνου που κρούει και μας καλεί σε επαγρύπνηση.
Ποιοι είναι οι λόγοι, όμως, που τροφοδοτούν μια ψυχολογική κατάσταση όπως αυτή; Το γεγονός ότι εκείνη χαρακτηρίζεται ως «εποχιακή συναισθηματική διαταραχή» δεν είναι καθόλου τυχαίο: διότι είναι τέτοια η εγρήγορση και η απόλαυση που φαίνεται να διακατέχει την πλειοψηφία των ανθρώπων εκείνες τις ημέρες που φαντάζει έως και… υποχρεωτική. Με άλλα λόγια, το καταθλιπτικό άτομο κατακλύζεται από φόβο και συνάμα μία μορφή ζήλειας, ακριβώς επειδή αντιλαμβάνεται πως δεν μπορεί να συμβαδίσει και να ταυτιστεί με την έντονη αυτή κινητικότητα της περιόδου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, σαφώς, είτε την επιδείνωση ήδη υπαρχουσών συμπεριφορών ή και την εμφάνιση νέων, όπως λ.χ. αυτοκαταστροφικών συνηθειών.
Και σα να μην είναι ήδη ψυχοφθόρα η όλη κατάσταση, σε αυτήν υπεισέρχεται ένας ακόμη παράγοντας: το πένθος στη διάρκεια των Χριστουγέννων. Δεν είναι καθόλου σπάνιο φαινόμενο να φύγει κάποιος από κοντά μας τις μέρες εκείνες κάνοντάς το ακόμα πιο δύσκολο να συμμετάσχουμε στη μαγεία των ημερών που συνεπαίρνει το πλήθος. Πρόκειται, πράγματι, για δύσκολα διαχειρίσιμες καταστάσεις που βρίσκουν ακόμα και τους ειδικούς στην ψυχική υγεία διστακτικούς, εφόσον το δίλημμα είναι ένα και μοναδικό: άρνηση και βίωση των γιορτών υπό την ψευδαίσθηση πως οι αγαπημένοι μας είναι ακόμα κοντά μας ή απότομη προσγείωση στην πραγματικότητα – με ό,τι αυτό συνεπάγεται;
Οφείλουμε να παραδεχτούμε πως το να βιώνει κανείς συναισθηματική οδύνη –για τον οποιονδήποτε λόγο– τις ημέρες των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς είναι πράγματι αποπνικτικό. Ωστόσο, όπως και κάθε άλλη δυσχέρεια, χρήζει συγκεκριμένης αντιμετώπισης. Αυτό που εν γένει προτείνεται είναι το ουσιώδες «άνοιγμα» σε πρόσωπα που εμπιστευόμαστε του οικογενειακού ή και του φιλικού μας κύκλου. Κι αυτό, διότι η εμπιστοσύνη και το ανιδιοτελές ενδιαφέρον είναι τα «κλειδιά» που ανοίγουν τον δρόμο για την ψυχική ανακούφιση.
Ακόμη και αν δεν υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι στη ζωή μας, ωστόσο, οι θεραπευτές και οι ειδήμονες του χώρου της συμβουλευτικής είναι σε κάθε περίπτωση διαθέσιμοι να βοηθήσουν τον οποιονδήποτε που αισθάνεται να «πνίγεται» μέσα σε όλο αυτό το κύμα ενθουσιασμού και εορταστικής μανίας. Άλλωστε, είναι μια εξαιρετική ευκαιρία να αποδείξει κανείς την πίστη του στον επιστημονικό αυτό κλάδο κάνοντας κατάθεση ψυχής για το πώς αισθάνεται στον εσωτερικό του κόσμο χωρίς ταμπού και φόβους στιγματισμού.
Όλα αυτά, διότι το μόνο στενάχωρο στο όλο φαινόμενο φαίνεται να είναι ο δισταγμός του να μην βγει στην επιφάνεια ο «παράξενός» μας εαυτός, εκείνος που δεν αφήνουμε να φανεί προκειμένου να μην καταστραφεί η μαγεία των ημερών εκείνων. Μήπως, λοιπόν, η κατάσταση είναι πολύ πιο φυσιολογική απ’ όσο φαντάζει και η υπερβολή βρίσκεται στο μυαλό μας και μόνο;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Έρευνα συνδέει τη χριστουγεννιάτικη κατάθλιψη με τη ζάχαρη, voucherergasia.gr, διαθέσιμο εδώ
- Η κατάθλιψη των Χριστουγέννων – Γιατί αυτές τις μέρες τα ποσοστά πενταπλασιάζονται, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ
- Χριστούγεννα και πένθος: η επούλωση των τραυμάτων έρχεται με την ψυχική ισορροπία, psychologynow.gr, διαθέσιμο εδώ
