Του Κώστα Νωτούδα,
Μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι κοινωνίες έδωσαν μεγάλη έμφαση στους δημοκρατικούς θεσμούς και στις εκλογικές διαδικασίες. Οι πολίτες, έχοντας βιώσει τις πρακτικές ολοκληρωτικών καθεστώτων θέλησαν να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους, ασφαλώς, στο μέτρο που ήταν για αυτούς δυνατό. Στην Ελλάδα, η μαζική συμμετοχή των πολιτών στις εκλογικές διαδικασίες ήρθε μετά την κατάρρευση της δικτατορίας, το 1974, καθώς οι πολίτες είχαν την ανάγκη να εκφραστούν ελεύθερα μετά από επτά χρόνια δικτατορίας. Ωστόσο, η προδικτατορική δημοκρατία, η οποία είχε εγκαθιδρυθεί μετά τον εμφύλιο πόλεμο, δεν φημιζόταν για τις ελεύθερες πρακτικές της και το δημοκρατικό της κεκτημένο.
Στην ελληνική περίπτωση από τις βουλευτικές εκλογές του 2007 άρχισε να παρατηρείται έντονα το φαινόμενο της αποχής, το οποίο εντάθηκε την περίοδο της οικονομικής κρίσης. Η μνημονιακή εποχή ήταν ένα γεγονός που αναντίρρητα επηρέασε την άποψη των πολιτών για το κομματικό σύστημα. Οι ψηφοφόροι υιοθέτησαν τον λεγόμενο αντισυστημικό τρόπο προσέγγισης της πολιτικής, είτε έδωσαν την ψήφο τους σε αμφίβολου πολιτικής ορθότητας κόμματα είτε επέλεξαν την αποχή ως μια συνειδητή πολιτική πράξη. Σε συζητήσεις που γίνονται μεταξύ των πολιτών έχει επικρατήσει η άποψη πως «όλοι ίδιοι είναι». Ένα τέτοιο επιχείρημα ασφαλώς και λειτουργεί καταλυτικά στη διάθεση ενός μέρους των πολιτών να μη λάβει μέρος στις εκλογικές διαδικασίες. Η απογοήτευση μετατρέπεται σε πολιτική στάση, που οδηγεί στην αδιαφορία για την άσκηση της κύριας υποχρέωσης ενός πολίτη, να ενδιαφερθεί, φυσικά, για τα κοινά και για την εκλογή αυτών που θα τον εκπροσωπήσουν για τα επόμενα τέσσερα χρόνια.
Από την άλλη μεριά, δημιουργείται ένας καινούριος χώρος δράσης για τα επιτελεία των μεγάλων κομμάτων. Σαφέστερα, θα πρέπει να επιχειρήσουν, αφενός, να κατανοήσουν το πολιτικό προφίλ των δυσαρεστημένων ψηφοφόρων και αφετέρου, να αποκτήσουν διαύλους επικοινωνίας μαζί τους, ώστε να τους προτρέξουν να συμμετάσχουν στις εκλογικές διαδικασίες προς όφελος του κόμματός τους.
Η ισοπέδωση της πολιτικής ζωής οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην απογοήτευση και στην απάθεια. Αυτές οι τελευταίες με τη σειρά τους εκφράζονται πολιτικά με την παραίτηση και την αποχή, οι οποίες δυστυχώς στην Ελλάδα βρίσκονται σε πολύ υψηλά επίπεδα. Έτσι, ελλοχεύει ο κίνδυνος το φαινόμενο αυτό να λάβει πλειοψηφικές διαστάσεις. Σε περίπτωση που συνέβαινε κάτι τέτοιο θα ήταν μία σημαντική επίπτωση για τους δημοκρατικούς θεσμούς, καθώς δημοκρατία, χωρίς την πλειοψηφία των πολιτών να λαμβάνει μέρος στις αποφάσεις, είναι αδύναμη δημοκρατία. Υπάρχουν πολλοί λόγοι που οι πολίτες δεν συμμετέχουν στις πολιτικές διαδικασίες. Αρχικά, είναι αυτοί που δεν έχουν τη δυνατότητα να μετακινηθούν στον τόπο των εκλογικών τους δικαιωμάτων την ημέρα των εκλογών, είτε γιατί βρίσκονται σε χώρα του εξωτερικού είτε επειδή είναι προχωρημένης ηλικίας. Είναι εκείνοι που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να ταξιδέψουν στους τόπους όπου ασκούν το εκλογικό δικαίωμά τους.
Είναι, όμως, και κάποιοι πολίτες που δεν ψηφίζουν από πεποίθηση, κάτι τέτοιο ασφαλώς φέρει και την ευθύνη της πολιτείας, η οποία οφείλει να έχει ως ύψιστη προτεραιότητα την ενθάρρυνση όλων να ασκούν το εκλογικό τους δικαίωμα. Βέβαια, όσον αφορά το φαινόμενο της αποχής, υποστηρίζεται πως αυτοί που απέχουν δεν καθορίζουν τις πολιτικές εξελίξεις, ενώ συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Δεν χρήζει εξιδεικευμένης ανάλυσης για να γίνει κατανοητό ότι η αποχή από την άσκηση ενός δικαιώματος σημαίνει ότι δίνει την ευκαιρία σε άλλους που συμμετέχουν να λάβουν τις κρίσιμες αποφάσεις. Πρόκειται για την απώλεια της εκχώρησης ενός δικαιώματος, το οποίο κατακτήθηκε μετά από πολλούς αγώνες.
Τέλος, ευθύνη για αυτήν την κατάσταση έχουν και οι ίδιοι οι πολιτικοί. Ο κόσμος στην Ελλάδα εδώ και πάνω από δέκα χρόνια προσπαθεί καθημερινά να επιβιώσει και βλέπει τα φαινόμενα της διαφθοράς να διαδέχονται το ένα το άλλο από όλες τις πολιτικές παρατάξεις που κυβέρνησαν την χώρα. Ο πολιτικός, πλέον, είναι απομακρυσμένος από τον πολίτη, καθώς δεν ζει μέσα στον πραγματικό κόσμο, αλλά στον δικό του κόσμο, όπου όλα είναι καλά. Πιστεύει πως αν κάνει μία κοινοποίηση στα social media, οι ψηφοφόροι του θα ικανοποιηθούν. Από την άλλη, ο ψηφοφόρος δεν νιώθει ότι ο πολιτικός εκπροσωπεί τα δικά του συμφέροντα, αλλά της τσέπης του, και πως αν ο πολιτικός κατορθώσει να λάβει θέση ευθύνης, θα έχει εξασφαλιστεί για την υπόλοιπη ζωή του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Αποχή η δύναμη που ανατρέπει τα δεδομένα, efsyn.gr, διαθέσιμο εδώ
- Απογοήτευση-Αποχή, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
