Της Δήμητρας-Κωνσταντίνας Μπαλόκα,
Η παράδοση μπορεί να οριστεί με διάφορους τρόπους. Συνήθως, όταν μιλάμε γι’ αυτήν, εννοούμε τα ήθη, τα έθιμα και τις αξίες που μεταβιβάζονται από γενιά σε γενιά και διαμορφώνουν τον τρόπο συμπεριφοράς και αντίληψης του κόσμου γύρω μας. Η κουλτούρα μας μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο που ντυνόμαστε, μιλάμε, τρώμε, εκφραζόμαστε. Επομένως, είναι απόλυτα λογικό η πολιτιστική νόρμα να επηρεάσει και τον τρόπο κατανόησης του ψυχικού μας κόσμου.
Η παράδοση κάθε κοινωνίας, αφού πρώτα διαπλάθει τα πιστεύω και τις εξηγήσεις πίσω από τις ψυχικές ασθένειες, επηρεάζει τον τρόπο που τα άτομα βιώνουν, αφουγκράζονται και αντιμετωπίζουν τα συμπτώματά τους. Την ίδια στιγμή, το κοινωνικό-οικονομικό υπόβαθρο αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στο αν ο ασθενής θα αναζητήσει βοήθεια και τι είδους, ανάλογα πάντα με τα προσφερόμενα μέσα.
Θα μπορούσε να διαπιστωθεί πως είναι σχεδόν αντανακλαστικό των ατόμων να παρουσιάζουν τα συμπτώματά τους με έναν πολιτιστικά κατάλληλο (culturally appropriate) τρόπο, προκειμένου να αποφύγουν την κατακραυγή και τον στιγματισμό. Οι προκαταλήψεις οδηγούν σε απομόνωση, ενώ η στήριξη σε υγιή αντιμετώπιση.
Πιο συγκεκριμένα, έρευνες έχουν καταδείξει πως οι μειονότητες επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από την κουλτούρα τους και τη γνώμη του περιγύρου τους για την τελευταία. Παράλληλα, οι παραπάνω ομάδες, οι οποίες συχνά δυσκολεύονται ή δεν έχουν καθόλου πρόσβαση σε δομές υγείας, είναι λιγότερο πιθανό να καταφύγουν σε επαγγελματική/επιστημονική βοήθεια ή μπορεί και να καθυστερήσουν την αναζήτηση, μέχρι τα συμπτώματα να χειροτερεύσουν.
Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγει έρευνα που δημοσιεύτηκε από το Commonwealth Fund, στην οποία αναφέρεται πως το 66% των ενηλίκων που προέρχεται από μειονότητες έχει συχνή επιστημονική ψυχολογική φροντίδα, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στους ενήλικους λευκούς αγγίζει το 80%. Οι πληθυσμιακές ομάδες των Λατίνων και των Ασιατών παρουσιάζουν τα χαμηλότερα στατιστικά, με το 58% και 60% αντίστοιχα να έχει πρόσβαση σε θεράποντα.
Το συγκεκριμένο φαινόμενο αποτελεί αντικείμενο της πολιτισμικής ψυχιατρικής (cultural psychiatry), η οποία χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις συνέπειες που έχει η κουλτούρα μιας κοινωνίας στην ψυχοσύνθεση και λειτουργία των ατόμων, στον τρόπο που εκφράζουν το άγχος τους, στο τι εξηγούν ως πηγή του προβλήματός τους, αλλά και στο πόσο εύκολα αναζητούν βοήθεια.
Τελικά, παρότι οι άνθρωποι συχνά πιστεύουν πως οι ψυχικές ασθένειες είναι ένα αποκλειστικά προσωπικό και βιολογικό ζήτημα που αφορά μόνο τον φορέα και κανέναν άλλο, η πραγματικότητα αποδεικνύει το αντίθετο. Οι ψυχικές ασθένειες από μόνες τους δυσχεραίνουν τη ζωή του ασθενή και το λιγότερο που μπορεί να γίνει είναι η αναγνώριση των κοινωνικών αιτιών τους και η προσπάθεια περιορισμού τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Culture and mental illness, tandfonline.com, διαθέσιμο εδώ
- Cultural Influences on Mental Health, pha.berkeley.edu, διαθέσιμο εδώ
- Four Ways Culture Impacts Mental Health, mentalhealthfirstaid.org, διαθέσιμο εδώ
