Του Κυριάκου Κουρτίδη,
Η ενεργειακή κρίση στην Ε.Ε., συνέπεια της εξάρτησης από την ανασφαλή και εκβιαστική ρωσική βιομηχανία ενέργειας, όπως, επίσης, η συνακόλουθη αναδιάταξη του ενεργειακού χάρτη μετά τη βαθμιαία απομόνωση της Ρωσίας, αναδεικνύουν ορισμένες νέες εστίες ενεργειακής τροφοδοσίας της Ευρώπης. Σε μια από τις εν λόγω εστίες ενεργειακού ενδιαφέροντος φιλοδοξεί να εξελιχθεί και η Ελλάδα, σχεδιάζοντας να αποτελέσει πρωτίστως κόμβο αποθήκευσης και μεταφοράς φυσικού αερίου στην υπόλοιπη Ευρώπη, ενώ, δευτερευόντως, οραματίζεται να γίνει η ίδια χώρα παραγωγός και εξαγωγέας ενέργειας.
Προϋποθέσεις για την πραγματοποίηση του ενεργειακού οράματος έως το 2030 αποτελούν, μεταξύ άλλων, η βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας της χώρας, οι επενδύσεις σε Α.Π.Ε. (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας) και η επέκταση των ηλεκτρικών διασυνδέσεων και των διασυνδέσεων αγωγών φυσικού αερίου, με χώρες στην ευρύτερη περιφέρειά της. Η επίτευξη των παραπάνω στοχοθετημένων δράσεων σε ορίζοντα δεκαετίας προβλέπεται να τριπλασιάσει τις εξαγωγές ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου, μετατρέποντας τη χώρα σε κόμβο μεταφοράς οικονομικής, καθαρής ενέργειας προς την Ευρώπη και τα Βαλκάνια. Η εξέλιξη αυτή αναμένεται να προσβάλει την επιρροή της ρωσικής ενέργειας στην Ευρώπη, καθιστώντας την Ελλάδα εγγυήτρια δύναμη για την ενεργειακή ασφάλεια στην περιοχή. Παράλληλα, τα οφέλη από την ενεργειακή αυτονομία της χώρας θα αποτυπώνονταν με μια αύξηση στο ΑΕΠ της τάξεως των 2,5 έως 3,5 δισ. ετησίως. Κατά πόσο, όμως, οι παραπάνω προβλέψεις αποτελούν ονειρικά ευχολόγια και σε ποιο βαθμό βιώσιμους στόχους;
Παραδοσιακά, η Ελλάδα παρουσιάζει υψηλή εξάρτηση από τις αγορές ενέργειας, διότι παράγει μόλις το ένα τέταρτο της ενέργειας που καταναλώνει. Η εγχώρια παραγωγή ενέργειας αφορά κυρίως Α.Π.Ε. και σε μικρότερο βαθμό λιγνίτη, ενώ σημαντικό ποσοστό στο ενεργειακό μείγμα της χώρας καταλαμβάνουν οι εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία, γεγονός που ερμηνεύει τις υψηλές τιμές ενέργειας που καταγράφει η χώρα. Παρά ταύτα, τα τωρινά δεδομένα, έτσι όπως διαμορφώνονται με σημείο καμπής τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ευνοούν την αναπτυξιακή δυναμική της Ελλάδας. Χάρη στην αναθεώρηση του ενεργειακού χάρτη και στην πρόσβαση της χώρας σε πηγές υποκατάστασης της ρωσικής ενέργειας, παρατηρείται τρεις φορές μεγαλύτερη αύξηση των εξαγωγών φυσικού αεριού σε σύγκριση με το 2021.
Την ίδια στιγμή, στη χώρα κατασκευάζονται ή σχεδιάζονται σημαντικά εθνικά και διεθνή έργα υποδομών ενέργειας, τα οποία αφενός ενισχύουν την εθνική ενεργειακή αυτονομία, αφετέρου αναδεικνύουν σε κομβικό τον ρόλο της Ελλάδας, ως διαμετακομιστικού κέντρου της Ευρώπης. Σημαντική θέση στο πλάνο των επενδύσεων για την επίτευξη του ενεργειακού οράματος του 2030 καταλαμβάνουν οι Α.Π.Ε. Ο σχεδιασμός προβλέπει την περαιτέρω και αποτελεσματικότερη διείσδυση των Α.Π.Ε. στο ενεργειακό μείγμα της χώρας, με στόχο αυτές να καλύψουν το 70% της ηλεκτροπαραγωγής έως το 2030.
Βήματα γίνονται και στην κατηγορία των διεθνών διασυνδέσεων στα συστήματα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Οι προγραμματιζόμενες ηλεκτρικές διασυνδέσεις της Ελλάδας με βαλκανικές χώρες, όπως η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Βουλγαρίας, καθώς και με χώρες της Μεσογείου όπως το έργο “Euro-Asia Interconnector”, που θα συνδέσει ηλεκτρικά την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ, αποτελούν επενδύσεις που αγγίζουν τα 7 δισ. ευρώ. Επενδυτικές ευκαιρίες δημιουργούνται και σε έναν δεύτερο κλάδο διασυνδέσεων, που αφορά το φυσικό αέριο. Οι διασυνδετήριοι αγωγοί που προβλέπονται στον σχεδιασμό είναι ο Διαδριατικός Αγωγός (Trans Adriatic Pipeline – TAP), ο αγωγός Ελλάδας – Βουλγαρίας (IGB), ο αγωγός «Ποσειδών» μεταξύ Ελλάδας – Ιταλίας (IGI Poseidon) και ο αγωγός “East-med” (Eastern Mediterranean Pipeline).
Στις ενεργειακές υποδομές της χώρας αναβαθμισμένη θέση κατέχουν και οι εγκαταστάσεις υγροποιημένου φυσικού αερίου, με κυριότερους τους τερματικούς σταθμούς στην Αλεξανδρούπολη και τη Ρεβυθούσα. Η θέση της Ελλάδας ως σημείου εισόδου του υγροποιημένου φυσικού αέριου στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, την καθιστά βασικό άξονα στη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την απομάκρυνση από το ρωσικό φυσικό αέριο και κατ’ επέκταση για την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας στην περιοχή. Επί του παρόντος, τα μεγάλα έργα στον τομέα του L.N.G., που είτε βρίσκονται υπό κατασκευή είτε επεκτείνονται ή σχεδιάζονται, θα ενισχύσουν άμεσα την ικανότητα της χώρας να εισάγει και να επεξεργάζεται παγκόσμιες αποστολές υγροποιημένου φυσικού αέριου.
Η επένδυση της χώρας στον τομέα του L.N.G. καθίσταται επιχειρηματικά κερδοφόρα για τη χώρα, καθώς αξιοποιεί το συγκριτικό της πλεονέκτημα, το οποίο εδράζεται στον εμπορικό της στόλο, τον μεγαλύτερο στον κόσμο. Η μεταφορά του υγροποιημένου αερίου με πλοία είναι ευκολότερη και οικονομικότερη λύση, απ’ ό,τι είναι η κατασκευή μεγάλων και δαπανηρών αγωγών, όπως είναι λόγου χάρη ο “EastMed”. Παράλληλα, το L.N.G. εξυπηρετεί τους στόχους της πράσινης μετάβασης για τη χώρα, διότι εφόσον είναι φιλικό προς το περιβάλλον, δεν φέρει τον κίνδυνο ρύπανσης της θάλασσας από ενδεχόμενο ατύχημα, ούτε τον περιβαλλοντικό κίνδυνο που συνοδεύει την κατασκευή υποθαλάσσιων αγωγών.
Συνεπώς, η κομβική θέση που επιδιώκει να αποκτήσει η χώρα στον τομέα της ενέργειας μπορεί να επιτευχθεί ασφαλέστερα και πιο προσοδοφόρα, αν ο σχεδιασμός προσανατολιστεί περισσότερο στη διαμετακόμιση υγροποιημένου αερίου και λιγότερο στην κατασκευή αγωγών. Σαφώς, οι επενδυτικές προοπτικές των εν λόγω αγωγών, ιδίως δε του “EastMed”, θα αποκτήσουν ισχυρότερα ερείσματα, εάν ανακαλυφθούν υδρογονάνθρακες στα τεμάχια που έχει παραχωρήσει η Ελλάδα για έρευνα, δηλαδή νοτιοδυτικά της Κρήτης, νοτίως της Πελοποννήσου και στο Ιόνιο Πέλαγος. Το υπέδαφος της θαλάσσιας έκτασης στις ανωτέρω περιοχές παρουσιάζει ομοιότητες με τα πετρώματα στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, λόγος για τον οποίο υπάρχει αισιοδοξία σε σχέση με τις πιθανότητες ανακάλυψης πλούσιων κοιτασμάτων.
Προς το παρόν, η χώρα οφείλει να επιδείξει μετριοφροσύνη στις προσδοκίες της, καθώς μόνο η συλλογή των σεισμικών δεδομένων έρευνας, τις οποίες έχει αναλάβει η ExxonMobil, θα επιτρέψουν την έγκυρη απόφανση ως προς την ύπαρξη ή μη εκμεταλλεύσιμων αποθεμάτων αερίου. Οι ψηφίδες του ενεργειακού μωσαϊκού της χώρας έχουν σχεδόν συγκεντρωθεί, απαιτείται, όμως, εθνική στρατηγική και όραμα, ώστε να αναδειχθεί η Ελλάδα σε ενεργειακό κόμβο της Ευρώπης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Greece paves way for seismic surveys for gas off Crete, reuters.com, διαθέσιμο εδώ
- Σημαντικά Εθνικά και Διεθνή Έργα Φυσικού Αερίου, ypen.gov.gr, διαθέσιμο εδώ
- Investors move to expand Greece’s LNG capacity as regional hub, enterprisegreece.gov.gr, διαθέσιμο εδώ
- Πώς η Ελλάδα μπορεί να γίνει ενεργειακός κόμβος για την Ευρώπη, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Μπορεί η Ελλάδα να καταστεί ενεργειακός κόμβος;, liberal.gr, διαθέσιμο εδώ
