Της Παρασκευής Θεοδωρίδου,
Ο Σινο–ιαπωνικός πόλεμος, ή αλλιώς ο «Πόλεμος της Αντίστασης» που ξέσπασε το 1937, ήταν ένας πόλεμος που διεξήχθη –ταυτόχρονα– με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα εμπόλεμα μέρη ήταν η Δημοκρατία της Κίνας και η Αυτοκρατορία της Ιαπωνίας. Πιο ειδικά, οι δυνάμεις που έλαβαν μέρος στις επιμέρους μάχες του πολέμου ήταν ο Κινεζικός Εθνικός Απελευθερωτικός Στρατός εναντίον του Ιαπωνικού Αυτοκρατορικού Στρατού. Η μάχη του Nanking έμεινε γνωστή στην ιστορία και ως «το μακελειό του Nanking» με διάρκεια επτά εβδομάδων, από τον Δεκέμβριο του 1937 έως και τον Ιανουάριο του 1938.
Είχε προηγηθεί η πρώτη μεγάλη μάχη στη Σαγκάη τον Ιούλιο–Νοέμβριο του 1937, με τη νίκη των ιαπωνικών δυνάμεων. Το ξέσπασμα δεύτερου κύματος εχθροπραξιών ανάμεσα στις δύο μεγάλες χώρες ήταν προϊόν των αυτοκρατορικών φιλοδοξιών και οράματος της Ιαπωνίας, να επεκτείνει την κυριαρχία της στην Κίνα. Οι Ιάπωνες αξιωματούχοι προέβλεπαν μια γρήγορη νίκη –κάτι που ήταν δύσκολο στη πραγματικότητα– από τη στιγμή που η Κίνα ήταν αχανής σε εδαφική έκταση. Επιπλέον, έπρεπε να λάβουν υπόψη τα δεδομένα της μάχης της Σαγκάης. Παρά τη νίκη του Ιαπωνικού στρατού –κατά τη διάρκεια της μάχης– είχε αποδειχθεί ότι οι Κινεζικές δυνάμεις ήταν κάθε άλλο παρά ανίσχυρες. Η αντίσταση που προέβαλαν κατά την άμυνά τους δυσκόλεψε σε μεγάλο βαθμό τα Ιαπωνικά στρατεύματα. Επομένως, με βάση αυτό, η πεποίθηση της Ιαπωνίας πως ο Κινεζικός στρατός ήταν εύκολο να ανατραπεί θα έπρεπε να επαναξιολογηθεί. Ύστερα από αυτό το ηθικό πλήγμα που δέχθηκαν οι Ιάπωνες, η εισβολή τους στο Nanking είχε ως κίνητρο τα αντίποινα.
Ο Ιαπωνικός στρατός έμεινε γνωστός στην ιστορία για την αδίστακτη χρήση των στρατιωτικών δυνάμεων, όπως για παράδειγμα τη χρήση των αεροπορικών δυνάμεων εις βάρος των πολιτών. Επιπλέον, οι σφαγές που πραγματοποίησαν στη Σαγκάη και σε προηγούμενες επιχειρήσεις ήρθαν να συμπληρώσουν τα γεγονότα του Nanking. Όταν πλησίαζε το πλήρωμα του χρόνου για την εισβολή στη τότε πρωτεύουσα της Κίνας, η Διεθνής Επιτροπή δημιούργησε μια ουδέτερη ζώνη ασφαλείας για την προστασία του άμαχου πληθυσμού. Μαζί τους κρύφτηκε και ένα σημαντικό μέρος του κινέζικου στρατού, γεγονός που προκάλεσε την έκπληξη και τον δισταγμό από πλευράς των Ιαπώνων, καθώς όταν εισέβαλαν αντίκρισαν μια πόλη–φάντασμα, δίχως να αντικρύσουν εχθρικούς στρατιώτες. Αυτό έγινε ύστερα από ρητή εντολή του Διοικητή του στρατού, Chiang Kai-Shek, ζητώντας –μάλιστα– να μείνει στην πόλη ένα μέρος βοηθητικών στρατευμάτων. Ουσιαστικά, το θέατρο του πολέμου ήταν γύρω από την ουδέτερη ζώνη ασφαλείας της πόλης. Επιπλέον, ο Kai-Shek διέταξε την παραμονή όλων των πολιτών ανεξαρτήτως των γεγονότων. Ωστόσο, όταν έγινε αντιληπτή η είσοδος των Ιαπώνων στη πόλη, αρκετοί από τους πολίτες άρχισαν να εκκενώνουν τη πόλη, ούτως ώστε να σωθούν και να μην αποτελέσουν παράπλευρες απώλειες, ενώ άλλοι έμειναν στη πόλη.
Την 1η Δεκεμβρίου, η κινεζική κυβέρνηση εγκατέλειψε το Nanking, αφήνοντας τη Διεθνή Επιτροπή να λάβει τα ηνία. Η τελευταία, είχε πραγματοποιήσει συζητήσεις και με τα δύο εμπόλεμα μέρη, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι αφενός θα αναγνωρίσουν την ύπαρξη ουδέτερης ζώνης ασφαλείας αφετέρου θα τη σεβαστούν κατά την διεξαγωγή των εχθροπραξιών. Ο αρχιστράτηγος Matsui Iwane, έδωσε συγκεκριμένες εντολές για το πώς θα μπει ο ιαπωνικός στρατός στην πόλη. Αρχικά, είχε αποφασιστεί ότι μόνο ορισμένες μεραρχίες θα πραγματοποιήσουν την εισβολή, παρά το σύνολο του στρατού. Οι διοικητές θα διάλεγαν ποια θα ήταν τα τάγματα για να κάνουν έλεγχο στη πόλη, ενώ κάθε απεσταλμένη μεραρχία θα καταλάμβανε και μια περιοχή, απαγορεύοντας την ανά μεταξύ τους παρέμβαση στις καταλήψεις.
Στις 13 Δεκεμβρίου μεραρχίες πεζικού και συντάγματα ιππικού περικύκλωσαν την πόλη σχεδόν από όλες τις πλευρές, κυρίως νότια, νοτιοανατολικά και βορειοανατολικά. Όντας προ των πυλών, οι μεραρχίες που βρίσκονταν στο εσωτερικό της πόλης περιτριγύριζαν την ουδέτερη ζώνη του Nanking, ούτως ώστε να ελέγξουν εάν υπήρχε ένδειξη εχθρικού στοιχείου. Όπως προαναφέρθηκε, αυτό που αντίκρισε ο ιαπωνικός στρατός ήταν μια ερημική πόλη, «σκεπασμένη» με ένα «πέπλο» ύποπτης ηρεμίας. Όσες μεραρχίες του κινεζικού στρατού παρέμειναν για την υπεράσπιση της πόλης σκορπίστηκαν σε διαφορετικές πλευρές. Συγκεκριμένα, νότια μεταξύ του δυτικού Nanking και του ποταμού Yangtze, ανατολικά μεταξύ του βορειοανατολικού Nanking και του Yangtze, ανατολικά και άλλοι μέσα στη ζώνη της πόλης. Κατά αυτόν τον τρόπο, οι Ιάπωνες, ενώ δεν ήρθαν αντιμέτωποι με τον εχθρικό στρατό, ήξεραν πως ο τελευταίος είχε εξαπλωθεί σε ολόκληρη –σχεδόν– την περιοχή.
Ωστόσο, τα κινεζικά στρατεύματα, που είχαν εγκατασταθεί μεταξύ του δυτικού Nanking και του ποταμού και αυτοί που βρίσκονταν ανατολικά, ήρθαν αντιμέτωποι με τα αντίστοιχα ιαπωνικά στρατεύματα, τα οποία τους νίκησαν. Η 6η Μεραρχία, αφού εξασφάλισε τον έλεγχο στην πύλη της Zhonghua, θα κατευθυνόταν στο Wuhu (16–20 Δεκεμβρίου), ενώ η 9η Μεραρχία εισέβαλε στην πόλη από την πύλη της Guanghua. Η Διεθνής Επιτροπή, παρατηρώντας ότι οι εξελίξεις λάμβαναν ανησυχητικό χαρακτήρα, έστειλε επιστολή στη Διοίκηση του Ιαπωνικού στρατού, να σεβαστεί τους στρατιώτες που βρίσκονταν στη ζώνη ασφαλείας. Το αίτημα αυτό ήταν συνοδευόμενο από το επιχείρημα, ότι πολλοί από τους στρατιώτες είχαν απαλλαγεί από τη στολή τους, μη θέλοντας να λάβουν –πλέον– μέρος στη μάχη. Επομένως, αυτό που έπρεπε να κάνει ο Ιαπωνικός στρατός ήταν να σεβαστεί την απόφαση των όσων τέθηκαν εκτός πολέμου και στους υπόλοιπους να τους αναγνωριστεί το καθεστώς αιχμαλώτου πολέμου, όπως ορίζει ρητά το δίκαιο του πολέμου.
Τουναντίον, ο ιαπωνικός στρατός προέβη σε μαζικές σφαγές τόσο του άμαχου πληθυσμού όσο και των μαχητών, που βρίσκονταν εντός της ζώνης ασφαλείας. Οι πράξεις του στρατού ήταν αποτρόπαιες, καθώς γίνεται λόγος για παραβίαση του δικαίου του πολέμου μέσω των σχετικών εγκλημάτων, καθώς και για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας από τη στιγμή που δεν εξαίρεσαν τους πολίτες. Οι βαρβαρότητες εις βάρος πολιτών και στρατιωτών είχαν ως απόρροια την απώλεια περίπου 200.000 ψυχών. Μια πολύ σημαντική πτυχή των πράξεων αυτών ήταν και ο βιασμός τον οποίο υπέστησαν χιλιάδες γυναίκες, πολλές από τις οποίες δολοφονούνταν αμέσως μετά την πράξη. Ο ποταμός Yangtze αποτέλεσε μαζικό τάφο εκατοντάδων θυμάτων, ενώ –μάλιστα– οι Iάπωνες στρατιώτες προχωρούσαν σε ταφή θυμάτων, όσο ήταν ακόμη εν ζωή. Τον Ιανουάριο του 1938 –πλέον– η πρωτεύουσα της Κίνας είχε πέσει στα αδίστακτα χέρια των Ιαπώνων. Στις δίκες του Τόκυο 1946-1948, οι κατηγορούμενοι αντιμετώπιζαν τις κατηγορίες για εγκλήματα κατά της ειρήνης και της ανθρωπότητας. Το Διεθνές Στρατιωτικό Ποινικό Δικαστήριο για την Άπω Ανατολή (IMTFE), αποφάνθηκε ότι εννέα ανώτατοι πολιτικοί αξιωματούχοι –μαζί με δεκαοκτώ διοικητές του στρατού– ήταν ένοχοι για τα παραπάνω εγκλήματα. Πολλοί καταδικάστηκαν σε θάνατο, ενώ άλλοι σε έκτιση ποινής επτά χρόνων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- History.state.gov, The Nuremberg Trial and the Tokyo War Crime Trials (1945-1948), Διαθέσιμο εδώ
- History.com, (2019), Nanjing Massacre, Διαθέσιμο εδώ
- Ruiz, Brito, Esther, (2018), The Rape of Nanking: a historical analysis of the aftershocks of wartime sexual violence in international relations., Madrid: Universidad Pontificia Comillas, Διαθέσιμο εδώ
- Shigenobu, Tomisawa, Using Primary Sources To Clarify the Nanking Incident, Διαθέσιμο εδώ
