Του Ιωάννη Περγαντή,
Ο 8ος και 7ος αιώνας π.Χ. βρίσκει τους Έλληνες στη μέση του Δεύτερου Ελληνικού Αποικισμού, δηλαδή στα υπερπόντια ταξίδια ορισμένων τολμηρών ναυτικών, που είχαν ως απώτερο σκοπό την εξερεύνηση ολόκληρης της Μεσογείου. Στην πορεία αυτών των ταξιδιών, οι ομάδες των ανθρώπων ίδρυαν αποικίες στα –πρόσφατα τότε– ανακαλυφθέντα μέρη, οι οποίες αποσκοπούσαν στη βελτίωση της ζωής και του βιοτικού επιπέδου της μητρόπολης (πολύς πληθυσμός, έλλειψη πόρων, αποφυγή εσωτερικών συγκρούσεων). Στο πλαίσιο της «εξόδου» από τον ελλαδικό χώρο, οι Έλληνες ήρθαν σε επαφή με πολλούς γηγενείς λαούς. Με μερικούς από αυτούς οι σχέσεις κύλησαν ομαλά, αλλά με άλλους δημιουργήθηκαν έντονες σχέσεις δυναμικής και ανταγωνισμού, οι οποίες οδηγήγησαν σε αιματηρές συμπλοκές. Ένα από αυτά τα επεισόδια εκτυλίχθηκε στις ακτές του νησιού της Κορσικής το 540 π.Χ. με τη ναυμαχία της Αλαλίας.
Ο όρος «Μεγάλη Ελλάδα» αναφέρεται στις επάλληλες ιδρύσεις ελληνικών αποικιών στην περιοχή της ιταλικής χερσονήσου. Όλες σχεδόν οι πόλεις–κράτη συμμετείχαν σε αυτή τη διαδικασία, με μια από αυτές να είναι η Φώκαια. Τοποθετημένη στα παράλια της Μικράς Ασίας (και ιδρυθείσα από τους Φωκείς), το 600 π.Χ., ίδρυσε ίσως την πιο σημαντική αποικία της αρχαιότητας, τη Μασσαλία, στις μεσογειακές ακτές της σημερινής Γαλλίας. Μέσα σε λίγα χρόνια η Μασσαλία αναπτύχθηκε σε σημαντικό εμπορικό κέντρο της περιοχής επικρατώντας έναντι των δύο κύριων ανταγωνιστών της περιοχής, των Καρχηδονίων και των Ετρούσκων. Οι δύο αυτοί λαοί ένιωθαν δυσφορία λόγω της έντονης παρουσίας των Ελλήνων στη περιοχή, αφού αποκόμιζαν το μεγαλύτερο μέρος από τα κέρδη του εμπορίου, γι’ αυτό επιδίωκαν την ολική εκδίωξή του από τη δυτική Μεσόγειο.
Το 546 π.Χ. η μητρόπολη Φώκαια θα πέσει στα χέρια του Κύρου, βασιλιά των Περσών. Οι κάτοικοί της για να αποφύγουν τον περσικό ζυγό κατευθύνθηκαν προς το νησί της Κορσικής και την περιοχή της Αλαλίας (ανατολικά του νησιού), στην οποία τελικά εγκαταστάθηκαν. Αυτή η κίνηση ενόχλησε πολύ τους Καρχηδόνιους και τους Ετρούσκους, γιατί εκτός από τη Μασσαλία, οι Έλληνες σφετερίστηκαν και την Κορσική ακριβώς απέναντι από της ακτές της Ετρουρίας και κοντά στα εμπορικά λιμάνια της Καρχηδόνας. Θέλοντας να υπερασπιστούν τα κυριαρχικά και εμπορικά δικαιώματά τους στην περιοχή, οι Καρχηδόνιοι και οι Ετρούσκοι συσπείρωσαν τις δυνάμεις τους και συγκρούσθηκαν στα ανοικτά της περιοχής της Αλαλίας το 540 π.Χ.
Για τη ναυμαχία αυτή δεν έχουμε πολλές ιστορικές πληροφορίες και τεκμήρια, παρά μόνο μερικές αναφορές του Ηροδότου και ορισμένα κατάλοιπα της μάχης στις ακτές της Κορσικής, αλλά και της Ιταλίας. Σύμφωνα με τις λιγοστές αυτές πηγές, οι Φώκεις παρέταξαν περίπου 60 πολεμικά πλοία, τη λεγόμενη πεντηκοντόρο (50 κωπηλάτες), ενώ από την άλλη οι Ετρούσκοι και οι Καρχηδόνιοι διέθεταν σχεδόν τον διπλάσιο αριθμό σε πλοία. Οι πηγές για τη ναυμαχία αυτή επισημαίνουν τη σπουδαιότητα αυτής της σύρραξης, καθώς πιθανότατα τότε χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το γνωστό έμβολο, με το οποίο τα αντίπαλα πλοία συγκρούονταν μεταξύ τους με σκοπό την πρόκληση όσο το δυνατόν περισσότερης ζημιάς και καταστροφής. Αυτό το νεο–εισηγμένο στο πεδίο της μάχης όπλο έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην Αλαλία, προσφέροντας στους Φώκεις τη νίκη. Αυτή η επιτυχία, όμως, δεν ήρθε χωρίς κόστος, καθώς παρά την απώθηση του εχθρικού στόλου, από τα αρχικά 60 πλοία βυθίστηκαν περίπου τα 40, κυρίως από τους Ετρούσκους, προκαλώντας στους Φώκεις μεγάλη ζημιά.
Μετά την απώλεια του μεγαλύτερου μέρους του στόλου τους, οι Φώκεις προτίμησαν να αποχωρήσουν από την Κορσική, γιατί παρά την αρχική τους νίκη, μια άλλη μελλοντική επίθεση θα απέβαινε μοιραία για αυτούς. Αυτή η γεωστρατηγική νίκη των Ετρούσκων–Καρχηδονίων έφερε υπό τον έλεγχό τους τα νησιά της Κορσικής και Σαρδηνίας, τα οποία μοιράστηκαν μεταξύ τους. Οι δύο αυτοί σύμμαχοι επιδόθηκαν σε περαιτέρω συγκρούσεις με Έλληνες της περιοχής χωρίς να πετύχουν κάτι το αξιοσημείωτο. Αυτές, όμως, οι επάλληλες προσπάθειες των δύο λαών να εκδιώξουν τις ελληνικές αποικίες θα προκαλέσει την έντονη δυσαρέσκεια των μητροπόλεων στην κυρίως Ελλάδα. Ο κύκλος συγκρούσεων, που θα ανοίξει μεταξύ των δύο κόσμων για το ποιος, τελικά, θα γίνει ο απόλυτος κυρίαρχος της περιοχής, θα διαρκέσει για αρκετούς αιώνες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Civilisation Sanciennes, The Battle Of Alalia, Διαθέσιμο εδώ
- Ηellenica World, Alalia, Διαθέσιμο εδώ
- DBpedia, Ναυμαχία της Αλαλίας, Διαθέσιμο εδώ
