Της Νεφέλης Τσιλοπούλου,
«Ο τετραπλός ολυμπιονίκης, ο κάτοχος δέκα ολόκληρων παγκόσμιων ρεκόρ, ο πιο βραβευμένος αρσιβαρίστας της ιστορίας των σύγχρονων αγώνων. Ο πρέσβης του Παγκόσμιου Οργανισμού Αντιντόπινγκ, ο τεχνικός διευθυντής των ΗΠΑ, ο γενικός γραμματέας της ΕΟΑΒ και ο αντιπρόεδρος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Άρσης Βαρών». Αυτές οι τέσσερις σειρές προς το τέλος του βιβλίου συνοψίζουν τον σπουδαίο άνθρωπο που ονομάζεται Πύρρος Δήμας.
Μια ζωή πλήρης, που τη γέμισαν στιγμές δόξας και ατόφιας ευτυχίας, αλλά και δυσκολίες, εμπόδια και απώλειες ξετυλίγεται καθώς διαβάζει κανείς την πρώτη σε βάθος αυτοβιογραφία ενός αθλητή-θρύλου, που η φήμη του ξεπέρασε το όρια της μικρής μας χώρας και κατέκτησε ολόκληρο τον πλανήτη. Το βιβλίο Πύρρος, με το μικρό μου όνομα είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας του Πύρρου Δήμα με τον δημοσιογράφο Νίκο Ευσταθίου και κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος τον Οκτώβριο που μας πέρασε.
Όπως έχει δηλώσει και ο ίδιος σε συνέντευξή του, ήταν διστακτικός για ένα τέτοιο εγχείρημα και είχε απορρίψει στο παρελθόν παρόμοιες προτάσεις, όμως η ευγένεια και η ηρεμία του Ν. Ευσταθίου τον κέρδισαν και του δημιούργησαν ασφάλεια για το αποτέλεσμα. Ο Νίκος Ευσταθίου γεννήθηκε το 1992 στην Αθήνα, αλλά οι σπουδές τον οδήγησαν στην Αμερική, όπου ήλθε σε επαφή με τις Πολιτικές Επιστήμες και τις Διεθνείς Σχέσεις και εξειδικεύτηκε στην Τεχνολογία, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και την Επικοινωνία. Από το 2017 έως το 2021 ασχολήθηκε με την αρθρογραφία ως συντάκτης στην Καθημερινή, ενώ σήμερα είναι βοηθός αρχισυντάκτη στη LIFO.
Με το που ανοίξει κάποιος το βιβλίο έρχεται αντιμέτωπος με το έντονο βλέμμα του Πύρρου, όπως αποτυπώνεται σε μια ασπρόμαυρη φωτογραφία, στιγμιότυπο από αγώνα του. Τα τέσσερα μέρη που συγκροτούν τον κορμό της βιογραφίας καλούνται να καλύψουν όλο το φάσμα της ζωής από την αρχή της ύπαρξής του και τις παιδικές του αναμνήσεις έως και σήμερα. Είναι πλεγμένο ανάμεσα στην πρωτοπρόσωπη γραφή, όταν αφηγείται ο ίδιος τα γεγονότα και παράλληλα στην τριτοπρόσωπη, όταν ο Νίκος Ευσταθίου σχολιάζει ή προσθέτει στο κάδρο των αναμνήσεων την ευρεία επικαιρότητα της εποχής. Η σύνθεση είναι άκρως πετυχημένη, καθώς ο αναγνώστης βιώνει την αμεσότητα με την αφήγηση του Πύρρου, αλλά, παράλληλα, έχει μια καλύτερη επαφή, πλάθοντας μια ολοκληρωμένη εικόνα με τη γραφή του συγγραφέα.
Γεννημένος από Έλληνες γονείς, έζησε από τις πρώτες μέρες της ζωής του με τη γιαγιά του Ελένη στη Χειμάρρα, που βρίσκεται στη νότια Αλβανία και έχει σημαντική παρουσία της ελληνικής μειονότητας στη Βόρεια Ήπειρο. Η πρώτη γλώσσα που έμαθε είναι τα ελληνικά και η γιαγιά του φρόντισε να του μεταδώσει την αγάπη για την Ελλάδα. Είναι ο άνθρωπος που όρισε την προσωπικότητα του Πύρρου και τον μεγάλωσε έχοντας ως γνώμονα την ελληνική συνείδηση. Με σημείο αφετηρίας την Αλβανία του Χότζα, το βιβλίο μάς μεταφέρει τη δυσοίωνη κατάσταση που επικρατούσε κάτω από το ολοκληρωτικό καθεστώς. Μαθαίνουμε τον απρόοπτο τρόπο με τον οποίο μπήκε στη ζωή του, μόλις στα 7 του χρόνια, η άρση βαρών, το άθλημα της δικαιοσύνης, όπως το ονομάζει, αλλά και για το ταλέντο του, που δεν πέρασε ποτέ απαρατήρητο.
Το άστρο του έλαμψε από πολύ νωρίς στην Αλβανία ακόμα, αλλά η στερημένη αυτή γη έκανε ακόμη πιο έντονη την επιθυμία του να ζήσει στην Ελλάδα και να αγωνιστεί με τα γαλανόλευκα χρώματα. Μια επιθυμία σαφώς ριψοκίνδυνη για τα δεδομένα της εποχής, που πραγματοποίησε με πολλή υπομονή, επιμονή και τύχη. Αλλά αν και αυτή η πολυπόθητη αλλαγή συνόρων συνέβη, στην Ελλάδα η πραγματικότητα κάθε άλλο παρά φιλόξενη ήταν. Ο Πύρρος βίωσε τον ρατσισμό και το περιθώριο, αφού στην Αλβανία ήταν ο Γραικός και στην Ελλάδα ο Αλβανός. Η λυτρωτική στιγμή που έπιασε στα χέρια του το ελληνικό διαβατήριο προέκυψε έπειτα από τρικυμίες, καθώς η ελληνική γραφειοκρατία, αλλά και τα ανθρώπινα εμπόδια που δεν ήθελαν να τον αναγνωρίσουν, δυσκόλεψαν ποικιλοτρόπως την ελληνοποίησή του και κόντεψαν να του στερήσουν το πρώτο χρυσό Ολυμπιακό μετάλλιο.
Η γραφή του Νίκου Ευσταθίου καταφέρνει να μας περιγράψει με μεγάλη παραστατικότητα τις τέσσερις Ολυμπιάδες της ζωής του και να μας κάνει να αναριγήσουμε. Παρόλο που γνωρίζουμε εκ των προτέρων την κατάληξη των αγώνων, η έντονη περιγραφή τους καταλήγει να μας εξιτάρει και να μας επαγρυπνεί μέχρι την ύστατη στιγμή της νίκης.
Ανάμεσα στα αθλητικά του κατορθώματα βρίσκεται ένα κεφάλαιο που φέρει την ονομασία «Αναστασία» και είναι αφιερωμένο στη γνωριμία με τον άνθρωπο της ζωής του, που συγκινητικά περιγράφει πως «αγαπήθηκαν τόσο βαθιά, που μέχρι και τα όρια μεταξύ τους θόλωσαν». Ο φύλακας άγγελος του Πύρρου που τον συμβούλευε και τον στήριζε, η μητέρα των παιδιών του, το καλοκαίρι του 2018 μας άφησε, έπειτα από γενναία μάχη με τον καρκίνο. Σε ένα δημόσιο ευχαριστώ εκ μέρους του ίδιου και των παιδιών του, ανέφερε άπαντες μέχρι και τον τελευταίο νοσοκομειακό υπάλληλο, γράφοντας χαρακτηριστικά: «Ο καρκίνος θα ηττηθεί γιατί έχει έναν κόσμο από υπέροχους ανθρώπους να τον πολεμάει».
Η βιογραφία του είναι μια βαθιά, γνήσια και ειλικρινής γνωριμία με τον υπεραθλητή, αλλά και με τον πατέρα, τον άνθρωπο ο οποίος μας συστήνεται και μας συγκινεί με το ήθος και την ανθρωπιά του. Στην Ελλάδα που ανατέλλει μπροστά στον νέο αιώνα τα έζησε όλα. Από τον φασισμό της Αλβανίας, στον ρατσισμό και έπειτα στην απόλυτη δόξα στα 20 του χρόνια. Από τον τελευταίο αγώνα της ζωής του στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, που αποτελεί έως και σήμερα μια κορυφαία στιγμή στην παγκόσμια αθλητική ιστορία, μέχρι την αυγή της νέας δεκαετίας και όσα συνέβησαν στην πληγωμένη Ελλάδα της κρίσης, ως τη νέα αρχή στη μακρινή Αμερική.
Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου αναγράφεται το εξής: «Δεν υπερβάλλω λέγοντάς σου πως έχω ζήσει τέσσερις ολόκληρες ζωές». Στο τέλος της ανάγνωσης πράγματι επαληθεύτηκα.
