Του Γιώργου Κοσματόπουλου,
Το σκάνδαλο παράνομης χρηματοδότησης παραγόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκ μέρους του Κατάρ, με αντάλλαγμα την προώθηση των συμφερόντων του κράτους στα σχετικά κέντρα λήψης αποφάσεων συνταράσσει Ευρώπη και Ελλάδα. Ειδικά στη χώρα μας, η εμπλοκή της ευρωβουλευτού και πρώην, πλέον, Αντιπροέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Εύας Καϊλή, η οποία κρατείται προσωρινά από τις βελγικές αρχές, ευρισκόμενη αντιμέτωπη με βαρύτατες κατηγορίες, προκάλεσε πολιτικό σεισμό. Διεθνή Μ.Μ.Ε. θεωρούν ότι οι συλλήψεις των πέντε εμπλεκομένων αποτελούν την κορυφή του παγόβουνου και έπονται σημαντικές αποκαλύψεις, ενώ η αδιαφάνεια και οι τακτικές παράνομου lobbying αποτελούν όζουσα πληγή στην καρδιά της Ε.Ε. Οι νομικές και πολιτικές πτυχές της υπόθεσης σε ελληνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο παρουσιάζουν τεράστιο ενδιαφέρον και αποτελούν καταλύτη εξελίξεων.
Καταρχάς, έχουμε το ποινικό σκέλος της υπόθεσης: Οι πράξεις που αποδίδονται στους κατηγορουμένους, αφορούν την παθητική δωροδοκία, τη σύσταση εγκληματικής οργάνωσης και τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομη δραστηριότητα. Με απλά λόγια, η Καϊλή και οι υπόλοιποι κατηγορούνται ότι λάμβαναν παρανόμως μεγάλα χρηματικά ποσά από το Κατάρ, με αντάλλαγμα την προώθηση –εκ των θέσεων τους στην Ευρωβουλή– των συμφερόντων του Εμιράτου σε ζητήματα, που αφορούσαν τις σχέσεις της Ένωσης μαζί του. Τα δε ποσά αυτά τα «ξέπλεναν» με διαφόρους τρόπους. Θα πρέπει να τονιστεί ότι η όλη διαδικασία διέπεται από τη βελγική νομοθεσία μέχρι στιγμής, οπότε θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι νομικές έννοιες και νομικοί χαρακτηρισμοί, που διαβάζουμε σε δημοσιεύματα του βελγικού τύπου, είναι πιθανό να μην ταυτίζονται ως προς το περιεχόμενό τους με ό,τι γνωρίζουμε ότι ισχύει στη χώρα μας.
Κατά τα άλλα, δέον να επισημανθεί ότι ισχύει μονίμως περιφρονημένο στην Ελλάδα το τεκμήριο της αθωότητας. Ο καθείς τεκμαίρεται ότι είναι αθώος μέχρι την αμετάκλητη καταδίκη του. Ψιλά γράμματα, βέβαια, αυτά για το εγχώριο «μιντιακό» σύστημα, τον διαδικτυακό όχλο και τους διάφορους «πολιτευτές». Όσοι, όμως, τυγχάνει να έχουν σπουδάσει τη Νομική Επιστήμη και πολύ περισσότερο όσοι ασκούν λειτούργημα που απορρέει εξ αυτής, οφείλουν να επιδεικνύουν επιστημονική αξιοπρέπεια και να τηρούν τη δεοντολογία, που επιβάλει η επαγγελματική τους ιδιότητα. Δικονομικά, εντός ολίγων ημερών θα κριθεί εάν η Καϊλή θα παραμείνει κρατούμενη μέχρι να εκδικαστεί η υπόθεσή της ή θα αφεθεί προσωρινά ελεύθερη με περιοριστικούς όρους. Θα έχει δε ενδιαφέρον να μάθουμε και τη δική της άποψη επί των όσων της καταλογίζονται, μιας και ακόμη δεν υπάρχει επίσημη τοποθέτηση του δικηγόρου της.
Ας περάσουμε τώρα στην πολιτική διάσταση της υπόθεσης: Είναι σίγουρο ότι η εμπλοκή Καϊλή αποτελεί πλήγμα για το ΠΑ.ΣΟ.Κ. Το κόμμα ορθώς τη διέγραψε, μόλις έγινε γνωστό ότι κρατείται από τις βελγικές αρχές, αντιμετωπίζοντας τις συγκεκριμένες κατηγορίες. Από εκεί και πέρα, η προσπάθεια να χρεωθεί στη Ν.Δ. η Καϊλή δεν έχει λογική ούτε σε πολιτικό επίπεδο ούτε καν σε επίπεδο απόπειρας στυγνής επικοινωνιακής διαπάλης. Η συγκεκριμένη είναι μια ζωή στο ΠΑ.ΣΟ.Κ. Ξεκίνησε από τη Νεολαία, με την Π.Α.Σ.Π. εξελέγη Πρόεδρος του Συλλόγου Φοιτητών Αρχιτεκτονικής του Α.Π.Θ., με ψηφοδέλτιο που είχε το χρίσμα του ΠΑ.ΣΟ.Κ. εξελέγη ως η νεότερη Δημοτική Σύμβουλος Θεσσαλονίκης το 2002, με το ΠΑ.ΣΟ.Κ. ήταν η νεότερη υποψήφια βουλευτής το 2004, με το ΠΑ.ΣΟ.Κ. εξελέγη το 2007 ως η νεότερη βουλευτής του, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι το 2012. Με το ίδιο κόμμα πρώτευσε στις ευρωεκλογές του 2014 και ανανέωσε τη θητεία της το 2019, φτάνοντας μέχρι τη θέση της Αντιπροέδρου της Ευρωβουλής. Στις εσωκομματικές εκλογές του 2017 είχε μάλιστα στηρίξει δημοσίως και με ιδιαίτερο ζήλο την υποψηφιότητα του Ανδρουλάκη.
Το ότι η Καϊλή ήταν πολιτικά πιο κοντά στη Ν.Δ. σε σχέση με τον ΣΥ.ΡΙΖ.Α. είναι γνωστό εδώ και χρόνια και εδώ που τα λέμε δεν είναι η μόνη, μιας και το αντι-ΣΥ.ΡΙΖ.Α. μέτωπο εδραιώθηκε την τελευταία δεκαετία. Όπως, αντιστοίχως, υπάρχουν εντός του ΠΑ.ΣΟ.Κ. ορισμένα στελέχη που είναι πιο κοντά στον Τσίπρα. Το γεγονός ότι –ειδικά την τελευταία τριετία– είχε αναπτύξει μια προσωπική, σκληρή αντιπαράθεση με τον ίδιο τον Πρόεδρο του ΠΑ.ΣΟ.Κ.., επίσης είναι γνωστό. Η αντιπαράθεση αυτή κορυφώθηκε τον τελευταίο χρόνο, μετά τις εκλογές ανάδειξης ηγεσίας του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και όντως η Καϊλή υπερέβη τα εσκαμμένα, σε σημείο που κάποιες φορές έμοιαζε να θέλει απλώς να πει το αντίθετο από αυτό που είπε ο Ανδρουλάκης. Απροσχημάτιστα και απολίτικα. Κορυφαία, αναμφίβολα, διαφοροποίηση ήταν η τοποθέτησή της στο ζήτημα των υποκλοπών, όταν έσπευσε να υποβαθμίζει το ζήτημα, το οποίο η ηγεσία είχε στην κορυφή της ατζέντας της. Τελευταία, μεγάλες αντιδράσεις προκάλεσαν και τα εγκωμιαστικά της σχόλια για την κατάσταση που επικρατεί στο Κατάρ στο πεδίο των εργασιακών δικαιωμάτων, όταν στη χώρα αποδίδονται ευθύνες για 6.500 θανάτους αλλοδαπών εργατών, λόγω απάνθρωπων συνθηκών εργασίας και διαβίωσης κατά την ανέγερση των έργων της διοργάνωσης του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου.
Ο Πρόεδρος του ΠΑ.ΣΟ.Κ., μετά τη σύλληψη της Καϊλή, υποστήριξε ότι η τελευταία λειτουργούσε ως «Δούρειος Ίππος» της Ν.Δ., ότι είχε αποφασίσει να την «κόψει» από τα ψηφοδέλτια του Κινήματος και ότι η συγκεκριμένη θα προσχωρούσε τελικά στην κυβερνητική παράταξη, με τη λογική της «μεταγραφής αεροδρομίου». Πέραν του αν ισχύουν αυτά, το ερώτημα προκύπτει αβίαστα: Γιατί δεν την έθετε εκτός ΠΑ.ΣΟ.Κ. νωρίτερα; Δε θα μπορούσε να το πράξει, όταν αυτή «έσπασε» την κομματική γραμμή στο κορυφαίο ζήτημα που είχε αναδείξει το ΠΑ.ΣΟ.Κ. και αφορούσε προσωπικά τον Πρόεδρό του; Υπήρχε περίπτωση να υπάρξουν ανεξέλεγκτες αντιδράσεις, όταν μάλιστα ο Ανδρουλάκης ήταν και είναι εσωκομματικά πανίσχυρος; Γιατί δεν τη διέγραψε, όταν παρουσίαζε ως πρότυπο συνθηκών εργασίας μια χώρα, στην οποία οι εργάτες πεθαίνουν κατά χιλιάδες; Αν δεν προέκυπτε η εμπλοκή της στο λεγόμενο «Qatargate», θα συνέχιζε να διατηρεί έναν «Δούρειο Ίππο» εντός των τειχών του ΠΑ.ΣΟ.Κ. για άλλα δύο χρόνια μέχρι τις ευρωεκλογές του 2024; Πολλοί σπεύδουν να θυμίσουν τον τρόπο με τον οποίο χειρίστηκε ο Πρόεδρος του ΠΑ.ΣΟ.Κ. το ζήτημα του μουσουλμάνου βουλευτή του κόμματος, Μπουρχάν Μπαράν, που αναγνώρισε τουρκική μειονότητα στη Θράκη: Ούτε τότε προέβη σε απομάκρυνσή του, παρά το γεγονός ότι διατύπωσε μια θέση κόντρα στα συμφέροντα και την ασφάλεια της χώρας, παρά μόνον διέρρευσε την πρόθεσή του να μην τον συμπεριλάβει εκ νέου στις εκλογικές λίστες του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Υπ’ αυτό το πρίσμα, θα μπορούσε κάποιος αν πει ότι εδώ δεν διέγραψε αυτόν, ο οποίος λειτούργησε ως «Δούρειος Ίππος» των τουρκικών συμφερόντων, θα διέγραφε την Καϊλή, που ήταν «Δούρειος Ίππος» της Ν.Δ.;
Πάντως, αυτή δεν είναι αποτελεσματική και αξιόπιστη διαχείριση κρίσεων. Πλήγμα στο ηγετικό προφίλ του Ανδρουλάκη αποτελεί η επίκληση στο παράλογο και οι αυτοαναιρέσεις του είναι βούτυρο στο ψωμί της Ν.Δ., που διαθέτει και έναν πολύ μεγαλύτερο επικοινωνιακό μηχανισμό. Ούτε φυσικά περιποιούν τιμή για τον ίδιο και το κόμμα οι έξαλλοι διαδικτυακοί πανηγυρισμοί ανθρώπων της ομάδας του για τη σύλληψη της Καϊλή. Πού ακούστηκε να έχει συλληφθεί εν ενεργεία κορυφαίο στέλεχος πολιτικού κόμματος κατηγορούμενο για διαφθορά και τμήμα του κόμματος να πανηγυρίζει μόνο και μόνο επειδή το αντιπαθούσε; Πάει δε πολύ να χαίρονται και να βγάζουν ετυμηγορία άνθρωποι, που μέχρι σήμερα ομνύουν στον Άκη Τσοχατζόπουλο και θεωρούν την καταδίκη του από την ελληνική Δικαιοσύνη προϊόν συνωμοσίας σκοτεινών κέντρων! Θα πρέπει επειγόντως να βάλει δίπλα του ανθρώπους με ικανότητες διαχείρισης τέτοιων πολιτικών κρίσεων, οι «γραμμιτζήδες» και οι εσωκομματικοί ταλιμπάν δεν κάνουν για όλα.
Η αείμνηστη Φώφη Γεννηματά, στο Συνέδριο του Νοεμβρίου του 2019, είχε προβεί σε κάποια αυτοκριτική για τους χειρισμούς της στο ζήτημα της συγκρότησης του ΚΙΝ.ΑΛ., ιδίως στην ανοχή που επέδειξε στο Ποτάμι και τη ΔΗΜ.ΑΡ. Ο Νίκος Ανδρουλάκης ίσως θα έπρεπε ν’ αναγνωρίσει ότι άργησε να διαγράψει την Εύα Καϊλή. Πιθανότατα, μια τέτοια ενέργεια θα του προσέδιδε μεγαλύτερο κύρος, ενός ηγέτη που δεν φοβάται να παραδεχθεί τις αστοχίες του. Σίγουρα, πάντως, ήταν πιο εύκολα διατηρήσιμη επικοινωνιακά από το να ζητεί να του πιστωθεί ότι του πέρασε ως σκέψη από το μυαλό.
Η υπόθεση αυτή έχει βάθος και αγγίζει πολλές, μέχρι σήμερα, αθέατες γωνιές του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Το Ευρωκοινοβούλιο ειδικά, είναι αντιμέτωπο με το φάσμα της ηθικής απονομιμοποίησης μιας και συνήθιζε κατά καιρούς να προσεγγίζει με αυστηρότητα, διδακτισμό και αλαζονεία παρόμοια ζητήματα κρατών–μελών και κρατών εκτός Ε.Ε. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. μπαίνει σε μια διαδικασία διαχείρισης ζημίας. Στις πραγματικές δυσκολίες κρίνονται οι ικανότητες του καθενός…
