Της Φένιας Γιαννακοπούλου,
Υπάρχει μία μικρή λέξη, η οποία μπορεί να σταθεί αυτούσια στον λόγο, ανοίγοντας διαύλους επικοινωνίας, μεταφέροντας μηνύματα, αποδίδοντας ιδιαίτερες έννοιες και χαρακτηριστικά. Παρότι έπεται του ονόματος, το επώνυμο αποτελεί –κατά κοινή παραδοχή– το βασικότερο στοιχείο της προσωπικότητας, καθώς μέσω της αποτύπωσης των νομικών δεσμών και της προέλευσης του ατόμου συμβάλλει στον αυτοπροσδιορισμό και διασφαλίζει την ομαλή συνύπαρξή του με τους λοιπούς κοινωνικούς παράγοντες. Με άλλα λόγια, το επώνυμο νοηματοδοτείται και νοηματοδοτεί την παρουσία μας.
Το επώνυμο και το όνομα παρουσιάζουν μία σημαντική διαφορά σε σύγκριση με τα λοιπά στοιχεία της προσωπικότητας, η οποία έγκειται στο ότι αμφότερα συντροφεύουν το άτομο ακουσίως από τη γέννησή του. Αυτή ακριβώς η έλλειψη του βουλητικού στοιχείου τείνει να καθιστά το επώνυμο έναν ιδιόμορφο δυνάστη για σημαντικό αριθμό ανθρώπων.
Ο –διακρινόμενος από ενσυναίσθηση και έντονη διορατικότητα– νομοθέτης, αποφάσισε να κατοχυρώσει τη δυνατότητα μεταβολής επωνύμου, δημιουργώντας ένα ολοκληρωμένο νομικό πλαίσιο, το οποίο ρυθμίζει κάθε λεπτομέρεια της σχετικής διαδικασίας. Το εγχείρημα υπήρξε ιδιαιτέρως δυσχερές, καθώς ευθύς εξαρχής ανέκυψε ζήτημα εξισορρόπησης δύο αντίρροπων δυνάμεων, της ιδιωτικής βούλησης και του δικαιώματος ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας αφενός και του δημοσίου συμφέροντος –υπό την ειδικότερη μορφή της ανάγκης εξασφάλισης και διατήρησης της ασφάλειας των συναλλαγών– αφετέρου. Αδυνατώντας να εξεύρει τη χρυσή τομή, ο νομοθέτης περιορίστηκε στη θέσπιση γενικών κριτηρίων και στη χάραξη αδρών κατευθυντήριων γραμμών, αφήνοντας την ουσιαστική κρίση επί των αιτημάτων αλλαγής επωνύμου στη διακριτική ευχέρεια της Διοίκησης.
Κανένα νομοθετικό κείμενο δεν περιέχει ρητή αναφορά ή αποκλειστική απαρίθμηση των όρων του παραδεκτού των αιτημάτων μεταβολής επωνύμου. Μόνο στην υπ’ αριθμ.Φ131360/22379/13 εγκύκλιο του Υπουργείου Εσωτερικών προβλέπεται σειρά «σοβαρών λόγων», η συνδρομή των οποίων αυξάνει τις πιθανότητες έγκρισης του αιτήματος από την αρμόδια αρχή. Αν επιχειρούσαμε να ομαδοποιήσουμε αυτούς τους λόγους, θα διαμορφώναμε τις εξής 5 κατηγορίες:
- Ψυχολογικοί λόγοι: Το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε προσφάτως ως σοβαρό λόγο που δικαιολογεί την αλλαγή επωνύμου την ανυπαρξία συναισθηματικού δεσμού του ενδιαφερομένου με τον γονέα, το επώνυμο του οποίου φέρει.
- Κακόηχο επώνυμο: Κακόηχα νοούνται τα επώνυμα, η εκφορά των οποίων δύναται να προξενήσει θυμηδία, καθώς και τα επώνυμα που προφέρονται δύσκολα.
- Ξενικό επώνυμο
- Επώνυμο προσβάλλον το κοινό περί ηθικής αίσθημα
- Επώνυμο προσβάλλον τη φήμη του φέροντος αυτό: Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του εγκλήματος στα Γλυκά Νερά, όπου οι ασκούντες τη γονική μέριμνα παππούδες του άτυχου τέκνου υπέβαλαν αίτημα αλλαγής επωνύμου, προκειμένου η ανήλικη να μη συνδεθεί με το διαπραχθέν από τον πατέρα της ειδεχθές έγκλημα.
Πέραν της βάσης επί της οποίας θα στηρίξει το αίτημά του, ο ενδιαφερόμενος οφείλει να επιδείξει τη μέγιστη προσοχή ως προς το ζήτημα της αρχής, στην οποία θα υποβάλει την αίτηση, καθώς η αρμοδιότητα έκδοσης πράξεων πρόσληψης και αλλαγής επωνύμων έχει μεταβιβαστεί στα αρμόδια όργανα των Δήμων, δυνάμει του άρθρου 94 παρ.6 του ν.3852/2010. Η διαδικασία χαρακτηρίζεται από έντονη τυποποίηση και αυστηρότητα και συνοψίζεται στα εξής βήματα:
- Κατάθεση αίτησης στην αρμόδια υπηρεσία του οικείου Δήμου. Στην αίτηση πρέπει να ορίζεται λεπτομερώς ο λόγος για τον οποίο ζητείται η αλλαγή του επωνύμου, να δηλώνεται το επώνυμο του οποίου αιτείται η πρόσληψη και να επισυνάπτονται όλα τα νομιμοποιητικά έγγραφα.
- Δημοσίευση περίληψης της αίτησης αλλαγής επωνύμου σε εφημερίδα της πρωτεύουσας ή της περιφέρειας του νομού ή όμορου νομού του Δήμου, στην υπηρεσία του οποίου κατετέθη η αίτηση.
- Πάροδος 15 ημερών από τη δημοσίευση της περίληψης. Εντός του ανωτέρω διαστήματος, οποιοσδήποτε έχει έννομο συμφέρον μπορεί να υποβάλλει εγγράφως αντιρρήσεις στον Δήμαρχο, αναφορικά με το αίτημα μεταβολής του επωνύμου.
- Έκδοση αιτιολογημένης γνώμης από τον Δήμαρχο, η οποία κάνει δεκτή ή απορρίπτει την αίτηση.
- Κοινοποίηση εγκριτικής απόφασης στις αρχές που τηρούν το δημοτολόγιο και το Μητρώο Αρρένων στο γραφείο ποινικού μητρώου του οικείου Πρωτοδικείου, στην εισαγγελία και τις αστυνομικές αρχές του τόπου γέννησης και διαμονής του ενδιαφερομένου, αλλά και στον ίδιο τον ενδιαφερόμενο προς έκδοση νέου δελτίου αστυνομικής ταυτότητας.
Το συμπέρασμα, στο οποίο καταλήγουμε από την ανωτέρω συνοπτική ανάλυση είναι ότι ο εκάστοτε ενδιαφερόμενος θα πρέπει να είναι εξοπλισμένος με μεγάλα αποθέματα υπομονής και επιμονής, προκειμένου να επιτύχει τον στόχο του. Δεδομένου, μάλιστα, ότι η Διοίκηση εκδίδει με μεγάλη φειδώ τις εγκριτικές μεταβολής επωνύμου πράξεις, η συμβολή ενός έμπειρου συνηγόρου κρίνεται συχνά απαραίτητη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
