Tου Ελευθέριου Χονδρού,
Ο Πρόεδρος της Τουρκίας, Recep Tayyip Erdogan, επιδιώκει ένα δημοψήφισμα για δύο αμφιλεγόμενα ζητήματα ενόψει των επικείμενων εκλογών στη χώρα. Το προτεινόμενο δημοψήφισμα θα ζητούσε από τους Τούρκους πολίτες να ψηφίσουν, εάν θα επιτρέψουν ή όχι τη μαντίλα σε δημόσιους χώρους και εάν ο γάμος πρέπει να επιτραπεί σε μικρότερη ηλικία από αυτή που επιτρέπεται σήμερα από τη νομοθεσία. Αυτή η κίνηση έχει πυροδοτήσει έντονες συζητήσεις, τόσο μεταξύ των υποστηρικτών, όσο και των αντιπάλων του Προέδρου, με πολλούς να αμφισβητούν τα κίνητρά του για την πρόταση τέτοιων μέτρων πριν από την έναρξη της εκλογικής περιόδου.
Ο Εrdogan υπερασπίστηκε την ώθησή του για δημοψήφισμα σε αυτά τα ζητήματα, λέγοντας ότι είναι απαραίτητο να μετρηθεί η βούληση του λαού και να προστατευθούν οι παραδοσιακές αξίες της χώρας. Ωστόσο, οι αντίπαλοί του τον κατηγόρησαν, δικαίως, ότι χρησιμοποιεί τα ζητήματα ως πολιτικό τέχνασμα για να αποσπάσει την προσοχή από άλλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα επί παρόντος, όπως η ταλαιπωρημένη οικονομία της και η διαρκής σύγκρουση στη Συρία. Υποστηρίζουν ότι το προτεινόμενο δημοψήφισμα είναι μια προσπάθεια απελπισίας του Erdogan να εδραιώσει την εξουσία του και να προωθήσει τη δική του ατζέντα, αντί να εξυπηρετεί τα συμφέροντα του τουρκικού λαού. Παρόμοια τακτική χρησιμοποίησε, στις γενικές εκλογές της Ουγγαρίας του 2022, ο λαϊκιστής Πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Viktor Orban, διενεργώντας δημοψήφισμα για ζητήματα LGBTQI+ στο εκπαιδευτικό σύστημα την ίδια ημέρα με τις εκλογές. Με τη λαϊκίστικη τακτική του, ο Orban σημείωσε μια συντριπτική νίκη στις εκλογές, παρά τις μεγάλες ελπίδες της αντιπολίτευσης.
Ανεξάρτητα από τα κίνητρά του, είναι σαφές ότι ο Erdogan προσπαθεί να βάλει τη σφραγίδα του στις κοινωνικές πολιτικές της Τουρκίας, με τρόπο που θα ωφελήσει τον ίδιο και το πολιτικό του κόμμα. Η απόφασή του να διεξαγάγει δημοψήφισμα, για ένα τόσο διχαστικό ζήτημα, είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει διαμάχες και θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμα και σε αναταραχές ενόψει των επερχόμενων εκλογών.
To μόνο σίγουρο είναι πως οι αλλαγές που επιδιώκει ο Τούρκος Πρόεδρος θα έχουν βαθύ αντίκτυπο στις ζωές των γυναικών. Εάν επιτύχουν, οι τροπολογίες θα ανατρέψουν χρόνια προόδου, όσον αφορά την ισότητα των φύλων στην Τουρκία, και θα επιτρέψουν στον Erdogan να παραμείνει στην εξουσία μέχρι το 2029. Ο Erdogan πιέζει για αυτές τις αλλαγές εδώ και αρκετό καιρό, αλλά αντιμετώπισε την αντίθεση από κοσμικούς Τούρκους, που φοβούνται ότι προσπαθεί να εξισλαμίσει τη χώρα. Εάν το δημοψήφισμα περάσει θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιο περιοριστικούς νόμους και κανονισμούς για τα δικαιώματα των γυναικών.
Αυτό, ίσως, περιλάμβανε νόμους που περιορίζουν την ικανότητά τους να φορούν ορισμένα ρούχα, περιορισμούς στην ελευθερία κινήσεών τους, ακόμα και περιορισμούς στην πρόσβασή τους στην εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη. Το δημοψήφισμα του Τούρκου Προέδρου θα μπορούσε, επίσης, να οδηγήσει σε περαιτέρω διάβρωση των δικαιωμάτων των γυναικών στον εργασιακό χώρο. Οι γυναίκες πιθανόν να αντιμετωπίσουν διακρίσεις στις προσλήψεις και τις προαγωγές. Επιπλέον, μπορεί να οδηγήσει και σε περιορισμό της ελευθερίας τους να εργάζονται σε ορισμένους κλάδους, που συνεπάγεται σοβαρό αντίκτυπο στις οικονομικές ευκαιρίες των γυναικών και περαιτέρω περιορισμό της ικανότητάς τους να συμμετέχουν στο εργατικό δυναμικό.
Οι πιθανές πολιτικές συνέπειες του δημοψηφίσματος του Erdogan είναι άλλη μια αιτία ανησυχίας. Το δημοψήφισμα θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένδειξη ότι ο Erdogan προσπαθεί να εδραιώσει την εξουσία και τον έλεγχο των κοινωνικών πολιτικών της χώρας. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε περαιτέρω περιορισμούς στην ελευθερία του λόγου και στην ελευθερία του Τύπου, καθώς και σε καταστολή της διαφωνίας και της αντιπολίτευσης. Εν συνεχεία, αυτή η πολιτικοκοινωνική υποβάθμιση θα αποδυναμώσει το κράτους δικαίου και θα ωθήσει σε μια κατάσταση που ο Erdogan θα είναι σε θέση να προωθήσει την ατζέντα του, χωρίς καμία αντίθεση ή αμφισβήτηση.
Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος πιθανότατα να έχει αντίκτυπο πέρα από τα σύνορα της Τουρκίας, καθώς άλλες δυνάμεις ενδέχεται να ανταποκριθούν στο αποτέλεσμα της ψηφοφορίας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ειδικότερα, θα μπορούσε να λάβει σθεναρή στάση για το δημοψήφισμα, καθώς θα θεωρηθεί ως ένδειξη ότι η Τουρκία τηρεί μια πιο συντηρητική στάση σε κοινωνικά ζητήματα. Αυτό πιθανόν να καταλήξει σε περαιτέρω ένταση μεταξύ των δύο δυνάμεων, καθώς η Ε.Ε. έχει ήδη ασκήσει κριτική στις πολιτικές του Erdogan στο πρόσφατο παρελθόν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ίσως, επίσης, λάβουν θέση για το δημοψήφισμα, καθώς θα αποτελέσει ισχυρή ένδειξη ότι η Τουρκία απομακρύνεται από τους δημοκρατικούς θεσμούς και οδεύει προς τον αυταρχισμό.
Ο Erdogan είναι εδώ και καιρό μια διχαστική φιγούρα στην τουρκική πολιτική σκηνή και η τελευταία του κίνηση είναι πιθανό να πυροδοτήσει ακόμα περισσότερο τις φωτιές της διαμάχης. Και τα δύο θέματα πολώνονται βαθιά στην Τουρκία και ο Erdogan βασίζεται στη στήριξη των συντηρητικών ψηφοφόρων για να προωθήσει αυτά τα μέτρα. Αλλά με τέτοια διχαστικά ζητήματα που διακυβεύονται, το δημοψήφισμα είναι πιθανό να πολώσει περαιτέρω μια ήδη βαθιά διχασμένη χώρα. Ενώ ορισμένοι μπορεί να το θεωρήσουν ως μια προσπάθεια να κερδίσουν υποστήριξη από τους συντηρητικούς ψηφοφόρους, άλλοι θα το δουν ως παραβίαση των ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών. Ανεξάρτητα από τη γνώμη κάποιου για το θέμα, αυτό το δημοψήφισμα θα μπορούσε να έχει εκτεταμένες επιπτώσεις για την τουρκική κοινωνία και τις πολιτικές ελευθερίες των πολιτών της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Headscarf debate heats up ahead of Turkish vote, France 24, διαθέσιμο εδώ
- Erdogan Plays Conservatism Card Ahead of Upcoming Elections, Bloomberg, διαθέσιμο εδώ
- Turkey’s Erdogan proposes a referendum on right to wear headscarf, Euronews, διαθέσιμο εδώ
-
Erdogan Seeks Referendum on Headscarves, Marriage, Ahead of Elections, Balkan Insight, διαθέσιμο εδώ
