Της Μαρίας Κουλούρη,
Από τις 20 Νοεμβρίου, όλος ο πλανήτης κινείται στους ρυθμούς του Παγκόσμιου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου, το οποίο διοργανώνεται στο Κατάρ. Όντας το πιο λαοφιλές άθλημα, το ποδόσφαιρο συχνά απασχολεί και για την εσωαγωνιστική, αλλά και για την εξωαγωνιστική του δράση. Μερικές φορές, μάλιστα, αυτές οι δύο περιπλέκονται. Ο ρατσισμός, για παράδειγμα, αποτελεί ένα κοινωνικό πρόβλημα, το οποίο ωστόσο συχνά παρατηρείται μέσα στα γήπεδα.
Δυστυχώς, το φαινόμενο εντοπιζόταν από πάντα, όμως δεν του δινόταν η πρέπουσα σημασία. Πλέον οι άνθρωποι αντιδρούν στο ρατσισμό. Ορθώς! Ένα από τα πιο πρόσφατα περιστατικά ρατσισμού στο γήπεδο, διαδραματίστηκε πριν περίπου 2 χρόνια, στον αγώνα Παρί Σεν Ζερμέν-Μπασάκσεχιρ, για τον θεσμό του Champions League. Στο συγκεκριμένο παιχνίδι, πάνω σε μια διαφωνία, ο τέταρτος διαιτητής του αγώνα, Σεμπαστιάν Κολτέσκου, αποκάλεσε τον βοηθό προπονητή της Μπασάκσεχιρ, Πιερ Γουεμπό, «νέγρο». Σε ένδειξη διαμαρτυρίας, οι παίκτες και το τεχνικό επιτελείο της Μπασάκσεχιρ αποχώρησαν για τα αποδυτήρια. Αυτήν την απόφαση στήριξε και η γαλλική ομάδα, με την υπόθεση να φτάνει στην UEFA, η οποία καταδίκασε το γεγονός.
Το παραπάνω περιστατικό σαφώς δεν ήταν το μοναδικό περιστατικό ρατσισμού στα ποδοσφαιρικά γήπεδα· πολλά χρόνια παρατηρείται σε ολόκληρο τον κόσμο. Ειδικότερα, το ποδόσφαιρο σε χώρες του δυτικού κόσμου μαστίζεται από τέτοια φαινόμενα, τα οποία απευθύνονται κυρίως σε έγχρωμους αθλητές. Πολλοί αστέρες του ποδοσφαίρου έχουν πέσει θύματα ρατσιστικών επιθέσεων εντός των γηπέδων, ενώ αρκετοί από αυτούς αναγκάστηκαν να σταματήσουν το ποδόσφαιρο εξαιτίας όλης αυτής της συμπεριφοράς εναντίον τους. Από όταν οι ομάδες χρησιμοποιούν στις συνθέσεις τους περισσότερους έγχρωμους ποδοσφαιριστές, τα περιστατικά ρατσισμού έχουν αυξηθεί, κάτι που μαρτυρά τα υψηλά επίπεδα ρατσισμού στην κοινωνία, τα οποία αντανακλώνται και στον αθλητισμό.
Ο ρατσισμός, βέβαια, δεν είναι πάντα άμεσα ορατός. Τις περισσότερες φορές δεν γίνεται αντιληπτός, καθώς υπάρχει έμμεσα στην καθημερινότητα του αθλητισμού. Πολλοί χαρακτηρισμοί τείνουν να γίνουν ποδοσφαιρικοί όροι, ενώ αποτελούν στην ουσία έκφραση ρατσισμού και κοινωνικής ανισότητας, όμως οι περισσότεροι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν πως πρόκειται για κάτι μεμπτό. Επικρατεί, δηλαδή, μια κανονικότητα. Επίσης, κανονικότητα, θεωρούνται και ρατσιστικά συνθήματα ομάδων, τα οποία αν και περιέχουν υβριστικούς χαρακτηρισμούς, λέγονται από ανθρώπους όλων των ηλικιών και όλων των ομάδων, ενώ φαίνεται πως η αναπαραγωγή τους τους δεν μένει μόνο μέσα στα όρια του γηπέδου. Τέτοιου είδους συνθήματα, πολλές φορές ακούγονται ακόμα και σε δημοτικά σχολεία, με τα παιδιά να μην καταλαβαίνουν πως πρόκειται για προσβλητικά συνθήματα και ως συνέπεια, οι λανθασμένες αντιλήψεις του ρατσισμού διαιωνίζονται.
Ρατσιστικά σχόλια, μπορούν να γίνουν, επίσης, και από παίκτη σε παίκτη. Σε πολλές περιπτώσεις, η έλλειψη παιδείας, ο αθέμιτος ανταγωνισμός και η παρόρμηση της έντονης στιγμής οδηγούν τους ποδοσφαιριστές στο να φέρονται υβριστικά απέναντι σε συναθλητές τους, με σκοπό την «πληγή» του γοήτρου του αντιπάλου, κάτι που θα τους οδηγήσει στη νίκη. Βλέπουμε, δηλαδή, να εφαρμόζεται η λογική του «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα», μια λογική ενάντια στο “fair play” του αθλητισμού, αφού δεν είναι απαραίτητο όλοι να είναι εν γένει ρατσιστές, όμως χρησιμοποιούν τα πάντα για να πετύχουν τη νίκη ή τη δική τους ικανοποίηση μετά από κάποιον διαπληκτισμό. Ανησυχητική, βέβαια, κρίνεται η στάση της Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας απέναντι σε τέτοια περιστατικά, για τα οποία φαίνεται να αδιαφορεί, χωρίς να επιβάλλει κυρώσεις και κανόνες ενάντια στον ρατσισμό στα γήπεδα.
Οι ρατσιστικές αντιλήψεις της κοινωνίας έχουν παρεισφρήσει στον αθλητισμό, κυρίως για κάποιες εθνικές ομάδες ανθρώπων. Για παράδειγμα, οι ποδοσφαιριστές των αφρικανικών και λατινοαμερικάνικων χωρών, γίνονται συχνά δέκτες ρατσιστικών συμπεριφορών, εξαιτίας του χρώματος ή της «φυλής» τους. Επιπλέον, το φυσικό τους ταλέντο σε κάποια αθλήματα γίνεται αντικείμενο αντιπαλότητας και ανταγωνισμού από τους υπόλοιπους, οι οποίοι εργαλειοποιούν το ρατσισμό σε περιπτώσεις που η ομάδα τους χάνει και πρέπει με κάποιον τρόπο να το αντιμετωπίσουν.
Γενικά, ο ρατσισμός είναι ένα φαινόμενο που, δυστυχώς, δεν έχει εξαλειφθεί μέχρι και σήμερα, ενώ ταλανίζει συχνά και την κοινότητα του ποδοσφαίρου. Η αντίληψη ανωτερότητας και ο αθέμιτος ανταγωνισμός, οδηγούν στο να γίνεται ο αθλητισμός πολλές φορές έρμαιο θλιβερών περιστατικών. Εφόσον, όμως, ο αθλητισμός υπάρχει μέσω της κοινωνίας, ο ρατσισμός σε αυτόν δεν θα σταματήσει, καθώς διαιωνίζεται δίχως σταματημό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ρατσισμός και Ξενοφοβία στην Κοινωνία, την Εκπαίδευση και τον Αθλητισμό, old.pe.uth.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ο ρατσισμός υπάρχει στα γήπεδα- Τα περιστατικά ντροπής, in.gr, διαθέσιμο εδώ
