Του Άγγελου Μπαλαρά,
Καθώς τα αθλήματα εξελίσσονται δημιουργείται η ανάγκη για νέες τεχνολογίες που θα τα πλαισιώνουν, υποβοηθώντας τη συνολική αναβάθμιση του προϊόντος. Ενδεικτικά, στο τένις έχουμε το Hawkeye System, στο βόλεϊ το Video Challenge, ενώ στο μπάσκετ η χρήση Video Replay αποτελεί σημαντικό εργαλείο.
Στο ποδόσφαιρο, ωστόσο, η ανάγκη για τεχνολογική υποστήριξη είναι ακόμα μεγαλύτερη, καθώς σημαντικά γεγονότα είναι δυνατόν να συμβαίνουν αστραπιαία, σε κάθε γωνιά του αγωνιστικού χώρου (ενίοτε και εκτός αυτού). Για περισσότερο από δύο δεκαετίες, γίνονται προσπάθειες εισαγωγής νέων τεχνολογικών μέσων στον χώρο του ποδοσφαίρου. Όμως, όπως και για πολλά πράγματα στη ζωή, χρειάστηκε ένα μεγάλο «μπαμ», ώστε να δοθεί περισσότερη έμφαση σε αυτό το θέμα, αλλά και ώθηση για μια επαναστατική τεχνολογική παρέμβαση στον «Βασιλιά των Σπορ».
Σαν από σύμπτωση, μιας και είναι περίοδος Παγκοσμίου Κυπέλλου, σε ένα τέτοιο θα «ταξιδέψουμε». Παγκόσμιο Κύπελλο Νοτίου Αφρικής το 2010, στον αγώνα για τη «φάση των 16», Γερμανία – Αγγλία, με τελικό αποτέλεσμα 4 – 1 υπέρ των Γερμανών. Εκ πρώτης όψεως, κάποιος θα πει «συνετρίβησαν οι Άγγλοι», όμως κατά τη διάρκεια του αγώνα, συνέβη ένα απίστευτο γεγονός, που αλλάζει όλη τη συζήτηση γύρω από το παιχνίδι και έμελλε να αποτελέσει γεγονός ορόσημο.
Το ματς είναι ντέρμπυ και το σκορ στο 38ο λεπτό είναι στο 2 – 1 για τους τυπικά γηπεδούχους. Τότε, ο μέσος της εθνικής Αγγλίας, Frank Lampard, με σουτ εκτός περιοχής, νικά τον τερματοφύλακα της εθνικής Γερμανίας, ισοφαρίζοντας σε 2 – 2… ή έτσι νόμιζε! Το παιχνίδι δεν σταματά δευτερόλεπτο. Τόσο ο επόπτης πλάγιας γραμμής, όσο και ο διαιτητής «χάνουν τη φάση», λόγω της κακής τους τοποθέτησης, αδυνατώντας να διαπιστώσουν ότι η μπάλα (στην αναπήδηση που κάνει στο έδαφος, αφού έχει χτυπήσει πρώτα στο οριζόντιο δοκάρι) έχει περάσει τη γραμμή του τέρματος.
Η φάση αυτή είναι ξεκάθαρη για όσους παρακολουθούν την αναμέτρηση στο Free State Stadium, της πόλης Bloemfontein, όσο και το μέγεθος της αδικίας που σημειώθηκε. Ήδη ο αγώνας αυτός έχει προκαλέσει τριγμούς. Μετά το τέλος του τουρνουά, ο τότε γενικός γραμματέας της FIFA, Jérôme Valcke, δήλωσε «Πιστεύω ότι αυτό είναι το τελευταίο Παγκόσμιο Κύπελλο με το τρέχον σύστημα διαιτησίας… Το παιχνίδι είναι τόσο γρήγορο, η μπάλα μετακινείται ταχύτατα και πρέπει να βοηθήσουμε τους διαιτητές να κάνουν τη δουλειά τους».
- Goal Line Technology (GLT)
Και πράγματι, σε αυτό το σημείο και η ίδια η FIFA αναγκάζεται να επενδύσει στο κομμάτι της έρευνας, γύρω από τις τεχνολογικές εφαρμογές στο ποδόσφαιρο. Μετά από πολλές ενδιάμεσες προσπάθειες, το 2013 γεννιέται το Goal Line Technology (GLT) από την GoalControl, με φόντο το Παγκόσμιο Κύπελλο της Βραζιλίας το 2014, το οποίο στηρίζεται στην ανίχνευση της μπάλας σε κίνηση, αλλά πλέον με έναν πολύ πιο θωρακισμένο τρόπο.
Το σύστημα αυτό χρησιμοποιεί τουλάχιστον 14 κάμερες, τοποθετημένες σε καίρια σημεία στην οροφή του γηπέδου, με προσανατολισμό στις δύο εστίες. Αυτές οι κάμερες υψηλής ταχύτητας ανάλυσης (500 fps) τροφοδοτούν, μέσω οπτικών ινών, υπολογιστές που απομονώνουν την κίνηση της μπάλας, καταγράφοντας την ακριβή θέση της. Στα θετικά του GLT, συμπεριλαμβάνονται: Η ταχύτητα απόκρισης (δευτερόλεπτα), η ακρίβεια των υπολογισμών (στα 3,6 χιλιοστά), η διατήρηση αρχείου δεδομένων και η δημιουργία οπτικής 3D αναπαράστασης. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη λειτουργία του συστήματος είναι το 25% της μπάλας να είναι ορατό από τις κάμερες.
- Video Assistant Referee (VAR)
H εισαγωγή νέων τεχνολογιών στο ποδόσφαιρο είχε μόλις ξεκινήσει. Μετά από χρόνια βελτιωμένων διαδικασιών, τη σεζόν 2018-2019 κάνει «πρεμιέρα» σε ευρεία χρήση το σύστημα Video Assistant Referee (VAR). Φυσικά, «πρωταγωνίστησε» και στο Παγκόσμιο Κύπελλο της Ρωσίας το 2018. Πλέον, πέρα από τη διαιτητική τριάδα εντός αγωνιστικού χώρου υπάρχει άλλη μια, εκτός αυτού, που ελέγχει τα γεγονότα του παιχνιδιού, αναλύοντάς τα μέσω υπολογιστή. Η εισαγωγή αυτού του συστήματος επιτάσσει την επανεκπαίδευση των διαιτητών, οι οποίοι ακολουθούν αυστηρό πρωτόκολλο στη χρήση του.
Συγκεκριμένα, οι φάσεις οι οποίες εξετάζονται από τον διαιτητή-VAR είναι: Η επίτευξη γκολ, καταλογισμός/εκτέλεση πέναλτι, απευθείας κόκκινη κάρτα και καθορισμός ταυτότητας ποδοσφαιριστή που υποπίπτει σε παράβαση. Μετά τον έλεγχο, αν το VAR διαφωνεί με τον διαιτητή, ο τελευταίος καλείται να επανεξετάσει τη φάση σε ένα μόνιτορ, πλησίον του αγωνιστικού χώρου. Ο διαιτητής λαμβάνει πάντα την τελική απόφαση, έχοντας πλέον την πολυτέλεια της «δεύτερης σκέψης». Όπως δήλωσε και ο θρυλικός πρώην διαιτητής και νυν πρόεδρος της επιτροπής διαιτητών της FIFA, Pierluigi Collina, «Το VAR είναι σαν το αλεξίπτωτο. Είναι καλύτερο να το έχεις, όταν το χρειάζεσαι».
Ένα άλλο μεγάλο επίτευγμα του VAR, είναι το ημιαυτόματο offside. Πλέον, αρχής γενομένης από το Παγκόσμιο του 2022 στο Κατάρ, οι φάσεις που εξετάζονται για offside ελέγχονται μέσω υπολογιστή (με μια μεθοδολογία παρόμοιας του GLT) και τα αποτελέσματα φτάνουν άμεσα και σε ακρίβεια χιλιοστού.
Ωστόσο, ασκείται έντονη κριτική γύρω από το VAR. Κυριότερα ζητήματα είναι η παύση του παιχνιδιού την ώρα του ελέγχου, αλλά και η παρεμβατικότητα του VAR μόνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Είναι ακόμη αρχή για το νέο αυτό σύστημα και ο θεατής προσαρμόζεται στα νέα δεδομένα. Φυσικά, και το ίδιο το σύστημα θα αναβαθμίζεται με τον καιρό.
Ολοκληρώνοντας, οι παραπάνω τεχνολογικές μέθοδοι συμβάλλουν στην ελαχιστοποίηση του ανθρώπινου λάθους. Όλα τα τεχνολογικά συστήματα αποτελούν εργαλεία, και όχι όργανα αποφάσεων, επομένως, είναι στο χέρι των ανθρώπων η ορθή χρήση τους. Σαφέστατα, απαιτούνται βελτιώσεις, αλλά η τρέχουσα κατάσταση είναι πολύ καλύτερη από εκείνη προ δωδεκαετίας. Υπάρχουν προοπτικές, ώστε η τεχνολογία και το ποδόσφαιρο να συμπορευτούν σε νέους ορίζοντες, λανσάροντας ένα δίκαιο και θελκτικό προϊόν για τα εκατομμύρια των φιλάθλων του αθλήματος. Αναμένεται με ενδιαφέρον η συνέχεια!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Goal-line technology – Getting it right, wipo.int, διαθέσιμο εδώ
- Modern technologies in football, medium.com, διαθέσιμο εδώ
- Refereeing at the World Cup explained: Match officials, VAR, offside technology and more, theathletic.com, διαθέσιμο εδώ
