Της Φαίδρας Βιτζηλαίου,
Μια ιστορική σύνοδος, όπως χαρακτηρίστηκε, πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 6 Δεκεμβρίου στα Τίρανα, ανάμεσα στους ηγέτες των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων και την Ε.Ε. Ιστορική, καθώς οι ηγέτες των δύο δυνάμεων συναντιούνται για πρώτη φορά στην Iστορία σε δυτικο–βαλκανικό έδαφος.
Γενικά, είναι γνωστό πως οι σχέσεις των Δυτικών Βαλκανίων και Ε.Ε. είναι πολύ στενές, καθώς μεταξύ τους έχουν υπογραφεί και Συμφωνίες Σταθεροποίησης και Σύνδεσης (Stabilisation and Association Agreements), οι οποίες προάγουν τη συνεργασία των χωρών και προσανατολίζουν τα Δυτικά Βαλκάνια προς τις πολιτικές γραμμές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στο τέλος της Συνόδου, στη διακήρυξη των Τιράνων που εκδόθηκε, τονίζεται η δέσμευση της Ε.Ε. στην προοπτική ένταξης των Βαλκανίων στην Ένωση, με προϋπόθεση, φυσικά, την ευθυγράμμιση των Δυτικών Βαλκανίων τόσο με τις βασικές αρχές της Ένωσης όσο και με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο.
Η συνάντηση είχε στόχο να ισχυροποιήσει τη σχέση συνεργασίας ανάμεσα στην Ε.Ε. και τα Δυτικά Βαλκάνια με νέα στρατηγικά προγράμματα, δηλώνοντας, έτσι, και τη στάση τους ενάντια στον πόλεμο, που πυροδότησε η Ρωσία. Η συζήτηση επικεντρώθηκε σε τέσσερα βασικά θέματα: την αντιμετώπιση των συνεπειών της ρωσικής επιθετικότητας στην Ουκρανία, την ενίσχυση των πολιτικών δεσμεύσεων ανάμεσα σε Δυτικά Βαλκάνια και Ε.Ε., την ενίσχυση της ασφάλειας έναντι των ξένων παρεμβολών, όπως, επίσης, και την αντιμετώπιση των προκλήσεων που θέτει η μετανάστευση, η καταπολέμηση της τρομοκρατίας, αλλά και το οργανωμένο έγκλημα.
Σημειώνεται πως η Σερβία δε συμμετείχε στη συνάντηση, ως αντίδραση στο γεγονός ότι η κυβέρνηση του Κοσόβου όρισε ως Υπουργό υπεύθυνο για τα θέματα της μειονότητας των Σέρβων στο Κόσοβο έναν Κοσοβο–Σέρβο πολιτικό.
Στο πρόγραμμα της Ε.Ε. περιλαμβάνεται η παροχή κάποιων οικονομικών πακέτων προς τα Δυτικά Βαλκάνια για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης. Το πρώτο πακέτο προορίζεται για ευάλωτες οικογένειες και επιχειρήσεις, αλλά και για τη στήριξη και προώθηση νέων επενδύσεων σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Τα άλλα δύο πακέτα έχουν στόχο να βοηθήσουν τις περιοχές αυτές, να αλλάξουν τις πηγές ενέργειάς τους και να μεταβούν σε ενεργειακή ανεξαρτησία, ιδιαίτερα με το πλάνο “REPowerEU plan”. Ακόμη, στόχο έχουν να αναβαθμίσουν τις σιδηροδρομικές και πλωτές μεταφορές, τη διαχείριση των λημμάτων κ.ά. Στη δήλωση των Τιράνων, μάλιστα, υπογραμμίζεται η πρόθεση της Ένωσης να ανοίξει τις κοινές αγορές φυσικού αερίου, LNG και υδρογόνου στους εταίρους των Δυτικών Βαλκανίων, ενώ, επίσης, υπογραμμίστηκε η στήριξη της Ε.Ε. στον γεωργικό τομέα, όπως, επίσης, και ο ρόλος της ως κύριος επενδυτής.
Παράλληλα, η Ε.Ε. προτρέπει τα Δυτικά Βαλκάνια να υιοθετήσουν κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας με τη δική της. Ιδιαίτερη προσοχή δόθηκε και στους νέους, και συγκεκριμένα στη σταδιακή ένταξη των πανεπιστημίων των Δυτικών Βαλκανίων στα ευρωπαϊκά προγράμματα, όπως το Erasmus+. Πρόοδος έγινε και στο κομμάτι της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο, στο πλαίσιο των επιθέσεων που δέχτηκε η Ε.Ε. εξαιτίας της στήριξής της στην Ουκρανία.
Σημασία δόθηκε, φυσικά, και στο κομμάτι της μετανάστευσης, το οποίο έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις τον τελευταίο χρόνο για τα Δυτικά Βαλκάνια. Τα οικονομικά πακέτα που θα χορηγηθούν, λοιπόν, έχουν, μεταξύ άλλων, στόχο την ενίσχυση του ασύλου, αλλά και της προστασίας των συνόρων, την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου και των ομάδων οργανωμένου εγκλήματος, αλλά και την αρωγή της ασφαλούς επιστροφής των μεταναστευτικών ρευμάτων στις χώρες προέλευσης.
Τέλος, έγινε μια ανακεφαλαίωση, στην οποία σημειώθηκε η πρόοδος που έχει πραγματοποιηθεί στο κομμάτι ενοποίησης της αγοράς των Δυτικών Βαλκανίων με την Ευρωπαϊκή Ένωση, στην ελεύθερη μετακίνηση και αναγνώριση ταυτοτήτων για όλους τους πολίτες των Δυτικών Βαλκανίων, στην αμοιβαία αναγνώριση των πανεπιστημιακών διπλωμάτων και επαγγελματικών προσόντων, και γενικά στην ευθυγράμμιση των Δυτικών Βαλκανίων στις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που αφορούν διάφορους τομείς, όπως είναι η ενέργεια, το περιβάλλον και η οικονομία. Συμπερασματικά, ο σημαντικότερος στόχος είναι οι πολίτες των Δυτικών Βαλκανίων να έχουν πρόσβαση σε παροχές και προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χωρίς απαραίτητα να είναι μέλη, ενώ –πάντα– ενθαρρύνεται η ένταξή τους στο οικοδόμημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- EU and Western Balkans build stronger ties as Russia’s war looms large. Εuronews, διαθέσιμο εδώ
- EU-Western Balkans summit in Tirana, 6 December 2022. European Council Council of the European Union, διαθέσιμο εδώ
- Serbia’s president won’t attend EU-west Balkans summit over spat with Kosovo. Εuronews, διαθέσιμο εδώ
- Leaders sign the Declaration of the EU-Western Balkans Summit in Tirana. European Western Balkans, διαθέσιμο εδώ
