Του Χρήστου Παπαγεωργίου,
Η επιβολή του ουγγρικού βέτο και το ουσιαστικό μπλοκάρισμα της οικονομικής βοήθειας ύψους 18 δισεκατομμυρίων ευρώ προς την Ουκρανία έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων, προκαλώντας το ενδιαφέρον σχετικά με τα κίνητρα της Ουγγαρίας πίσω από την κίνηση αυτή και αναγεννά το ερώτημα του κατά πόσο συνδέεται το βέτο με τη στάση της Ουγγαρίας απέναντι στη Ρωσία;
Προκειμένου να αξιολογήσουμε καλύτερα την κατάσταση, θα πρέπει να κάνουμε μια αναδρομή μερικούς μήνες πριν, όταν η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, ανακοίνωσε ένα πακέτο οικονομικής στήριξης προς την Ουκρανία, το οποίο ανερχόταν στα 9 δισεκατομμύρια ευρώ. Μέχρι τον περασμένο μήνα, 3 δισεκατομμύρια ευρώ είχαν αποσταλεί ως βοήθεια στην Ουκρανία. Μαζί με 1,2 δις, που αποτελούσαν έκτακτη εκταμίευση, έχουν δοθεί στην Ουκρανία ως μακρο-οικονομική βοήθεια 4,2 δις ευρώ. Το ευρωπαϊκό πακέτο βοήθειας των 18 δις θα ξεκινούσε το 2023, δεδομένης της αποτυχίας της ολοκληρωμένης αποστολής του προηγουμένου και υπολογιζόταν η αποστολή περίπου 1,5 δις τον μήνα, προκειμένου να υποστηριχθεί η πληγείσα χώρα και να συνεχίσει να κινείται η οικονομία της.
Η οικονομική βοήθεια θα πρέπει να εγκριθεί ομόφωνα και από τα 27 κράτη-μέλη και η απόφαση της Ουγγαρίας να εξοκείλλει για ακόμη μια φορά, όχι μόνο δυσχεραίνει τις ήδη δυσχερείς συνθήκες, αναγκάζοντας τα μέλη της Ένωσης να αναζητήσουν μια πιο σύνθετη τακτική, αλλά και βαθαίνει το ρήγμα στις σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Υπενθυμίζεται ότι η Ουγγαρία έχει χαρακτηριστεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ως «υβριδικό καθεστώς εκλογικής απολυταρχίας» και, επίσης, το Κοινοβούλιο ζήτησε από την Επιτροπή να λάβει μια σειρά μέτρων κατά της Ουγγαρίας, όπως για παράδειγμα τη μη έγκριση του ουγγρικού σχεδίου ανάκαμψης.
Τον περασμένο μόλις μήνα, η Κομισιόν είχε προτείνει το «πάγωμα» 7,5 δις ευρώ από την κανονική χρηματοδότηση προς την Ουγγαρία, λόγω της αποτυχίας της χώρας στο ζήτημα ορισμένων μεταρρυθμίσεων, που αφορούσαν την καταπολέμηση της διαφθοράς, υπαρκτούς κινδύνους για το κράτος δικαίου και λοιπά θέματα. Πιο αναλυτικά, η Ουγγαρία είχε λάβει προθεσμία έως τις 19 Νοεμβρίου, προκειμένου να ενσωματώσει 17 μεταρρυθμίσεις, οι οποίες είχαν ήδη διαπραγματευθεί από το καλοκαίρι μεταξύ της χώρας και της Κομισιόν και ενώ ένα τμήμα τους είχε ενσωματωθεί ή κινούταν προς αυτή την κατεύθυνση, η γενική εικόνα ήταν κάτι πολύ λιγότερο από ικανοποιητική. Επιπλέον, έχουν τεθεί πολύ αυστηροί και συγκεκριμένοι όροι προκειμένου να εγκριθεί το προαναφερθέν πακέτο της μετά-COVID ανάκαμψης, που ανέρχεται στα 5,8 δις.
Το ερώτημα είναι σε τι αποσκοπεί η συγκεκριμένη στάση της Ουγγαρίας απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ουκρανία. Είναι εμφανές πως η Ουγγαρία ακολουθεί κάποιου είδους ρεβανσιστική πολιτική, κάτι το οποίο στη σκέψη του Orban κατά πάσα πιθανότητα νομιμοποιείται, καθώς αποτελεί ένα μέσο πίεσης στα υπόλοιπα κράτη μέλη. Με το βέτο στην αποστολή της χρηματικής βοήθειας, η Ουγγαρία φαίνεται να υπενθυμίζει στην Ένωση πως η ύπαρξη ομοφωνίας προϋποθέτει την ικανοποίηση αιτημάτων και την αναθεώρηση σχεδίων, ακόμη κι αν αυτό συνεπάγεται τον κατακρημνισμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την απαξίωση της δημοκρατίας και κατά έναν τρόπο την αποδοχή της διαφθοράς.
Στο σημείο αυτό αξίζει να επικαλεστούμε τα στοιχεία του μη κυβερνητικού οργανισμού Διεθνής Διαφάνεια (Transparency International), σύμφωνα με τα οποία η διαφθορά στην Ουγγαρία έχει ακολουθήσει ανοδική πορεία από το 2012. Τα στοιχεία, που τελειώνουν το 2021, δείχνουν ότι η Ουγγαρία «σκοράρει» στην κλίμακα 0-100 (με το 0 να υποδεικνύει την πλήρη διαφθορά και το 100 την απόλυτη διαφάνεια) σε βαθμό 43. Ενημερωτικά, στην αμέσως επόμενη θέση βρίσκεται το Κουβέιτ, επίσης με βαθμό 43, το οποίο, όλως παραδόξως, έχει σημειώσει καθοδική πορεία κατά μία μονάδα στη διαφθορά (το 2020 βρισκόταν στο 42) και στην αμέσως προηγούμενη η Γκάνα, επίσης με 43 στα 100.
Τι στάση, όμως, έχει κρατήσει ο Ούγγρος Πρωθυπουργός απέναντι στη Ρωσία; Σύμφωνα με τις τελευταίες δηλώσεις του Orban, η Ουγγαρία θα πρέπει να εξαιρεθεί από την απόφαση για επιβολή κυρώσεων στην προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου και στην πυρηνική ενέργεια, καθώς κάτι τέτοιο αντίκειται στα συμφέροντα της Ουγγαρίας. Συμπλήρωσε, επίσης, ότι οι κυρώσεις που επέβαλε η Ευρωπαϊκή Ένωση στη Ρωσία δεν έχουν αναχαιτίσει τη ρωσική εισβολή, ούτε έχουν επισπεύσει το τέλος της σύγκρουσης. Στις αρχές της ρωσικής εισβολής, ο ίδιος ο Orban είχε διστάσει να καταδικάσει τη Ρωσία και να ταχθεί με ουσιαστικό τρόπο στο πλευρό της Δύσης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όμως μερικούς μήνες αργότερα φάνηκε να αλλάζει στάση. Αυτό επιδέχεται πολλές ερμηνείες, από την πιο αισιόδοξη αλλά λιγότερο πιθανή και ως ένα σημείο υπερβολική, της συνειδητοποίησης, δηλαδή, ότι η ρωσική ισχύς ίσως να μην είναι και τόσο ανίκητη, μέχρι την πιο ρεαλιστική, δηλαδή αυτή της «στρατηγικής υποχώρησης», με σκοπό να μην αποκλειστεί από τη χρηματοδότηση.
Βέβαια, οι «τάσεις φυγής» του Ούγγρου Πρωθυπουργού φαίνεται να θέτουν σε κίνδυνο την «ενότητα της Ένωσης», καθώς στο προσεχές μέλλον, τα κράτη θα κληθούν να επανεξετάσουν τη στρατηγική τους, προκειμένου είτε να παρακάμψουν με κάποιον τρόπο το βέτο είτε να αλλάξουν τη στάση της Ουγγαρίας. Φαίνεται, όμως, πως για ακόμη μια φορά πέφτουμε στην παγίδα του διλήμματος και της επιλογής μεταξύ δυο ακροτήτων. Εάν η Ένωση συμβιβαστεί με τις απαιτήσεις του Οrban, θα του δώσει τη δυνατότητα της εκμετάλλευσης ενός «προηγούμενου». Δεν αποκλείεται με την ενδεχόμενη υποχώρηση της Ένωσης, ο Orban να απαιτήσει περισσότερα, πάντα με την απειλή του βέτο.
Η απειλή του βέτο αναμφίβολα δεν είναι κάποια καινούρια μέθοδος εκβιασμού. Τον Σεπτέμβριο του 2022, η Ρωσία μπλόκαρε το ψήφισμα που προωθούσαν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Αλβανία στο Συμβούλιο Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών το οποίο καταδίκαζε, μεταξύ άλλων, την προσάρτηση εδαφών της Ουκρανίας. Η Ρωσία άσκησε βέτο, επίσης, στο προηγούμενο ψήφισμα, τον Φεβρουάριο, το οποίο καταδίκαζε την εισβολή στην Ουκρανία. Είμαστε, λοιπόν, για άλλη μια φορά, όπως έχουμε πει επανειλημμένα, στο ίδιο έργο θεατές. Ένα έργο το οποίο δεν έχει τελειώσει, δεν διαφαίνεται κάποιο τέλος, αλλά στο οποίο όλες οι προβλέψεις είναι δυσοίωνες και οι κριτικές μέτριες έως κακές.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ukraine war: Hungary blocks €18 billion in aid for Kyiv and deepens rift with EU, Εuronews, διαθέσιμο εδώ
- Ukraine war: The EU promised €9 billion in financial aid to Kyiv. Where is it?, Εuronews, διαθέσιμο εδώ
- Brussels recommends freezing €7.5 billion in EU funds to Hungary over rule of law concerns, Εuronews, διαθέσιμο εδώ
- Transparency International official page, Transparency.org, διαθέσιμο εδώ
