Του Δημήτρη Δασκαλάκη,
Εδώ και περίπου μια βδομάδα έχει μπει ο Δεκέμβρης, ο τελευταίος μήνας του χρόνου, ο μήνας των εορτών. Εορταστικά τραγούδια, φώτα, στολίδια, φωνές σε κάθε γωνιά της γης! Ο κόσμος ξεχύνεται έξω απολαμβάνοντας όμορφες στιγμές, παρέα με τα αγαπημένα του πρόσωπα. Τις τελευταίες ημέρες, μια εκδήλωση που σηματοδοτεί την έναρξη της εορταστικής περιόδου είναι η φωταγώγηση του Χριστουγεννιάτικου δέντρου σε κάποιο κεντρικό σημείο της εκάστοτε πόλης. Βέβαια, όλες κι όλοι μας γνωρίζουμε πως το Χριστουγεννιάτικο δέντρο είναι ένα «ξενόφερτο» έθιμο και πως εδώ στην Ελλάδα, σύμφωνα με την παράδοση, είθισται να στολίζουμε καράβι.
Πάμε να δούμε, στο συγκεκριμένο άρθρο, ποια είναι η ιστορία προέλευσής του και ποιος ο συμβολισμός του;
Το χριστουγεννιάτικο καράβι φέρει έναν διττό συμβολισμό· αφενός συμβολίζει την καινούρια πλεύση της ζωής του ανθρώπου μετά την γέννηση του Χριστού και αφετέρου λειτουργούσε ως καλωσόρισμα προς τους ναυτικούς, που επέστρεφαν στα σπίτια τους, καθώς και φόρος τιμής προς αυτούς, ενώ επίσης είχε συνδυαστεί με δυσάρεστες αναμνήσεις, όπως τους κινδύνους των ναυτικών στη θάλασσα, με συνεπακόλουθο τις τραγωδίες με τα ναυάγια. Βέβαια, λόγω των άρρηκτων δεσμών των Ελλήνων με το στοιχείο της θάλασσας, ο άνωθεν συμβολισμός είναι απόλυτα λογικός.
«Ανάθεμά σε, θάλασσα,
που κάνεις ώρες ώρες
να κλαίνε χήρες κι ορφανά
και μάνες μαυροφόρες»
– Γλυκερία
Ως εκ τούτου, το στολισμένο καράβι δεν θα μπορούσε να ανταποκριθεί στο χαρούμενο οικογενειακό αίσθημα και να λειτουργήσει ως ένα εορταστικό στολίδι. Επομένως, σιγά σιγά αυτό το έθιμο άρχισε να εκλείπει και να αντικαθίσταται από το γνωστό σε όλους έλατο, που μέχρι και σήμερα δεν λείπει από κανένα σπίτι την περίοδο των Χριστουγέννων.
Βέβαια, σε αρκετά μέρη της Ελλάδας, νησιωτικά κυρίως, γίνεται προσπάθεια από τους Δήμους να αναβιώσει το έθιμο του στολισμένου καραβιού, στη θέση του ελάτου στολίζεται καραβάκι! Για παράδειγμα, το νησί της Χίου συνεχίζει να τηρεί το παλαιό αυτό έθιμο, αποτίνοντας φόρο τιμής στους ναυτικούς της και κρατώντας ζωντανή τη λαϊκή μας παράδοση.
Ακόμα, μεταξύ των θαλασσινών και των επαγγελματιών, που σχετίζονται με τη θάλασσα, το έθιμο διατηρείται, λειτουργώντας ως μια μορφή τάματος για μπουνάτσες την νέα χρονιά στον Άγιο Νικόλα, Προστάτη και Πολιούχο των ναυτικών, που η χάρη Του εορτάζεται στις 6 Δεκεμβρίου.
Κλείνοντας, θεωρώ πως αν και το Χριστουγεννιάτικο δέντρο έχει πλέον εδραιωθεί, πρέπει να υπάρξει μια προσπάθεια επαναφοράς του παραδοσιακού μας εθίμου. Εμείς, οι νεότεροι οφείλουμε να κρατάμε ζωντανές τις μνήμες και τις ενθυμήσεις των προγόνων μας, να βρίσκουμε δηλαδή τρόπους να επικοινωνούμε το παλαιό με το σύγχρονο, δημιουργώντας κάτι το αξιομνημόνευτο!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Χριστουγεννιάτικο καράβι: Ποιο συμβολισμό κρύβει, dogma.gr, διαθέσιμο εδώ
- Χριστουγεννιάτικο καραβάκι: Τι συμβολίζει το παραδοσιακό Ελληνικό έθιμο και ο λόγος που σταμάτησε, enimerotiko.gr, διαθέσιμο εδώ
- Στολισμένο καραβάκι, el.wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ
