Της Κυριακής Γκουργκούλη,
Αρχαία Κίνα. Διαβάζουμε το Wu Yun Li Nian. O θεός Pangu είναι πια νεκρός, και δημιουργεί το Σύμπαν από το ίδιο του το σώμα. Τα μαλλιά του και τα μούσια του, γίνονται ο νυχτερινός ουρανός και τα αστέρια. Μα η ιστορία δεν σταματά εδώ. Οι αρχαίοι Κινέζοι μελετούν με ιδιαίτερη επιμέλεια τα ουράνια σώματα, για αυτούς είναι η αρχή του φωτός, η αρχή της ζωής. Βλέπουν το φεγγάρι 3.000 χρόνια πριν και μιλούν για την Changxi, σύζυγο του θεού Jundi, η οποία δίνει ζωή σε δώδεκα (!) γιούς–φεγγάρια και ζει στη Δύση, σε μια αχανή, άγρια έκταση.
Κάπου αλλού –μακριά από την Ασία– γεννιούνται 3 αδέρφια. Ένας άμορφος ακόμα κόσμος, το «κενό που χάσκει», το «Γκινούνγκακαπ» τους περιμένει. Βρισκόμαστε στην παγωμένη Σκανδιναβία, τον κόσμο των Βίκινγκς. Όταν οι Όντιν, Βίλι και Βε γεννιούνται ξέρουν πως είναι παγιδευμένοι στο «Γκιούνγκακαπ»· Έχει έρθει η στιγμή της δημιουργίας. Και δεν υπάρχει άλλη λύση για αυτούς από τον θάνατο του Υμίρ, του πελώριου γίγαντα. Το αίμα του γίνεται ωκεανός, η σάρκα του χώμα, τα κόκαλα του βουνά, τα δόντια του βότσαλα. Και ο ουρανός; Ω, αν νομίζετε πως βλέπετε κάτι άλλο από το ίδιο το κρανίο του γίγαντα, οι Βίκινγκς θα έρθουν να διαφωνήσουν μαζί σας, και αν αναρωτιέστε πώς δημιουργούνται τα αστέρια και οι πλανήτες, μάθετε πως δεν είναι άλλο παρά οι φλόγες του Μούσπελ, του κόσμου της φωτιάς.
Μακριά από τον παγωμένο Βορρά, χιλιάδες χρόνια πριν, ένας τεράστιος πολιτισμός γεννιέται στο Δέλτα του ποταμού Νείλου. Οι Αιγύπτιοι βλέπουν τους θεούς τους, στο πρόσωπο των βασιλιάδων τους, και δημιουργός όλων για αυτούς είναι ο Ρα, θεός του ήλιου. Το φτάρνισμα του γεννά τον Σου, θεό του ξηρού αέρα, ο οποίος με τη σειρά του γεννά τον Γκεμπ, θεό της γης και τη Νουτ, θεά του ουρανού. Τα αδέρφια σμίγουν και η ένωσή τους δημιουργεί τα αστέρια, μα ο πατέρας τους οργισμένος τους χωρίζει, κρατώντας με το χέρι του τον ουρανό μακριά από τη γη.
Έχουμε ήδη ταξιδέψει τόσο, που –στ’ αλήθεια!– μοιάζουμε νομάδες, εξερευνητές του ουρανού. Μοιάζουμε, ίσως, με Ρομά, τη φυλή αυτή που διαρκώς βρίσκεται σε κίνηση και τόσο εύκολα αγνοούμε (περιφρονούμε), γιατί δε μπορούμε να την καταλάβουμε. Και όμως, η ιστορία τους είναι πλούσια, η μυθολογία τους περίπλοκη και ενδιαφέρουσα. Οι Ρομά μιλούν για τον Βασιλιά του Φεγγαριού, τον Ráj čon ή Shon, ο οποίος είναι η προσωποποίηση του φεγγαριού, ένας έφηβος ντυμένος με ασήμι. Του ανήκει το Ασημένιο Φλάουτο και οι άνθρωποι μπορούν να τον καλέσουν με αυτό, για να τους προσφέρει τη βοήθειά του, ενώ με το μαγικό πανωφόρι του μπορεί να μεταφέρει τους ανθρώπους πετώντας. Κάθε μήνα, ένα γιγάντιο πουλί, ονομάτι Tscharana, κόβει ένα κομμάτι από το σώμα του βασιλιά, εμποδίζοντάς τον να αποκτήσει υπερβολικά πολλά παιδιά, τα αστέρια.
Τέλος, επιστρέφουμε στον τόπο μας, όπου οι Έλληνες μιλούν για τον μικρό Ηρακλή, που βρέφος ακόμα προκαλεί την οργή της θεάς Ήρας. Είναι, βλέπετε, γιός του συζύγου της Δία και της Αλκμήνης. Το βασιλικό ζεύγος κάνει μια συμφωνία: Για να γίνει ο Ηρακλής αθάνατος, θα πρέπει να εκτελέσει με επιτυχία δώδεκα άθλους. Ο Δίας, όμως, συνειδητοποιεί ότι για να πετύχει αυτό θα πρέπει να τραφεί από τη μητέρα των θεών. Διατάζει τον Ερμή να ακουμπά το νεογέννητο κάθε βράδυ στο στήθος της κοιμισμένης Ήρας, για να τρέφεται από το θεϊκό γάλα. Μα η θεά ξυπνά, και τρομαγμένη διώχνει το παιδί, από πάνω της. Μια γουλιά γάλα πετάγεται από το στόμα του μωρού, και φτάνει τον ουρανό. Μπορούμε να τη δούμε και σήμερα, είναι τα αστέρια του Γαλαξία!
Και φυσικά, δε θα μπορούσαμε, μιλώντας για τον νυχτερινό ουρανό, να μην αναφερθούμε (ύβρις!) στη θεά Άρτεμη. Κόρη της Λυτούς και δίδυμη αδερφή του Απόλλωνα, είναι η προστάτιδα του κυνηγιού και της σελήνης. Είναι η ίδια η Σελήνη, σε πολλούς αρχαίους μύθους!
Κοιτάξτε, λοιπόν, αγαπητοί αναγνώστες, τον ουρανό. Κοιτάξτε τον και ταξιδέψτε στην αρχαία Κίνα, στη χιονισμένη Σκανδιναβία, στην καυτή έρημο και σε τόπους μακρινούς, που μόνο καραβάνια μπορούν να φτάσουν. Και αν δε σας αρέσουν τα ταξίδια στον χώρο, τότε ταξιδέψτε μαζί μου στον χρόνο, και δείτε κάθε αστέρι του γαλαξία μας σαν μια σταγόνα γάλα, το φεγγάρι μας σαν το πρόσωπο της όμορφης θεάς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Chen Lianshan, Chinese Myths & Legends: Legends of the Universe, Deities and Heroes, China Intercontinental Press, 2009
- Neil Gaiman, Σκανδιναβική Μυθολογία, SEΛINI, Αθήνα, 2017
- Philip Wilkinson & Neil Philip, Παγκόσμια Μυθολογία, ΣΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ, 2009
- Claude Lecouteux, Dictionary of Gypsy Mythology: Charms, Rites and Magical Traditions of the Roma, Inner Traditions International, USA, 2018
- Renato Caporali, Η ελληνική μυθολογία για παιδιά, Εκδόσεις Σαββάλας, 2005
