Της Δήμητρας – Χριστίνας Καραουλάνη,
Ως γαστρίτιδα ορίζεται η φλεγμονή του βλεννογόνου του στομάχου. Εμφανίζεται ξαφνικά (οξεία γαστρίτιδα) ή αργά με την πάροδο του χρόνου (χρόνια γαστρίτιδα). Μπορεί να οδηγήσει σε έλκη και σε αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του στομάχου. Για την πλειοψηφία των ασθενών, ωστόσο, η γαστρίτιδα δεν είναι σοβαρή και βελτιώνεται ταχέως με την εφαρμογή θεραπείας.
Η μείωση της σύνθεσης των προσταγλανδινών πιστεύεται ότι είναι η αιτία για τον τραυματισμό του γαστρικού βλεννογόνου. Ο γαστρικός βλεννογόνος προστατεύεται από τις βλαβερές επιδράσεις του γαστρικού οξέος με μηχανισμούς που προωθούνται από τις προσταγλανδίνες. Στην πλειονότητα των ασθενών, η αρχική οξεία φάση της γαστρίτιδας είναι υποκλινική και μικρής διάρκειας (περίπου 7 έως 10 ημέρες).
Στις περιπτώσεις που η γαστρίτιδα έχει προκληθεί από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, η λοίμωξη δεν εξαλείφεται και θα υπάρξει σταδιακή συσσώρευση χρόνιων φλεγμονωδών κυττάρων τις επόμενες 3 ή 4 εβδομάδες. Οι μικροοργανισμοί απομακρύνονται αυθόρμητα σε μια μικρή μειοψηφία ανθρώπων, ιδιαίτερα στην παιδική ηλικία. Μετά τη μετάδοση, το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού διεισδύει στον γαστρικό βλεννογόνο και πολλαπλασιάζεται κοντά στα επιθηλιακά κύτταρα της επιφάνειας. Μετά την προσκόλληση στα επιθηλιακά κύτταρα, τα βακτήρια απελευθερώνουν λιποπολυσακχαρίτες (ενδοτοξίνη) και χημειοτακτικούς μεσολαβητές που διεισδύουν στα επιθηλιακά κύτταρα της επιφάνειας.
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, η λοίμωξη από ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού επιμένει, οδηγώντας σε συσσώρευση μεγάλου αριθμού χρόνιων φλεγμονωδών κυττάρων που οδηγούν σε ενεργή χρόνια γαστρίτιδα. Το κύριο διαγνωστικό χαρακτηριστικό της χρόνιας γαστρίτιδας είναι η εισροή λεμφοκυττάρων και πλασματοκυττάρων (κανονικά ο βλεννογόνος στερείται πλασματοκυττάρων και λεμφοκυττάρων). Ως εκ τούτου, η παρουσία αυτών των κυττάρων είναι ενδεικτική γαστρίτιδας.
Οι αδυναμίες ή ο τραυματισμός του βλεννογόνου (εσωτερική στιβάδα τοιχώματος) που προστατεύει το τοίχωμα του στομάχου επιτρέπει στους πεπτικούς χυμούς να το βλάψουν και να του προκαλέσουν φλεγμονή. Ένας αριθμός ασθενειών και καταστάσεων μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο γαστρίτιδας, συμπεριλαμβανομένων των φλεγμονωδών καταστάσεων, όπως η νόσος του Crohn και αυτοάνοσα νοσήματα. Επίσης, η βακτηριακή μόλυνση είναι άλλος ένας παράγοντας εμφάνισης γαστρίτιδας. Για παράδειγμα, αν και η λοίμωξη από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού είναι μια από τις πιο κοινές ανθρώπινες λοιμώξεις παγκοσμίως, μόνο ορισμένα άτομα με τη μόλυνση αναπτύσσουν γαστρίτιδα ή άλλες διαταραχές του ανώτερου γαστρεντερικού συστήματος.
Οι γιατροί πιστεύουν ότι η ευπάθεια στο βακτήριο μπορεί να κληρονομηθεί ή να προκληθεί από επιλογές τρόπου ζωής, όπως το κάπνισμα και η διατροφή. Η χρήση αναλγητικών φαρμάκων, συγκεκριμένα των μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών, εμποδίζει να δράσει η προσταγλανδίνη που συμβάλλει στην προστασία του βλεννογόνου του στομάχου. Επιπλέον, η χημειοθεραπεία, το στρες και το αλκοόλ καταστρέφουν τον βλεννογόνο του στομάχου. Τέλος, οι ηλικιωμένοι είναι επιρρεπείς στο να πάθουν γαστρίτιδα, διότι το πάχος του τοιχώματος του στομάχου μειώνεται, ενώ, επίσης, αυξάνεται ο κίνδυνος να εκδηλώσουν και διάφορες άλλες παθήσεις.
Τα συμπτώματα της γαστρίτιδας περιλαμβάνουν:
- πόνο στην κοιλιά
- δυσπεψία
- αίσθημα πληρότητας και φουσκώματος
- αίσθημα αδιαθεσίας (ναυτία)
- κακουχία
- ανορεξία
- αέρια στο γαστρεντερικό σωλήνα
Η χρόνια γαστρίτιδα βλάπτει τον στόμαχο, δηλαδή μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για άλλα προβλήματα υγείας, όπως το πεπτικό έλκος και οι επώδυνες πληγές στο ανώτερο πεπτικό σύστημα. Επιπλέον, εμφανίζονται σε μερικές περιπτώσεις γαστρικοί πολύποδες, δηλαδή μικρές μάζες κυττάρων που σχηματίζονται στην εσωτερική επένδυση του στομάχου και, επίσης, όγκοι στομάχου, καρκινικοί και μη. Η ατροφική μορφή μπορεί να εμφανιστεί όταν η γαστρίτιδα προκαλείται από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού ή από μια αυτοάνοση διαταραχή. Η ατροφική γαστρίτιδα καταστρέφει τα κύτταρα της επένδυσης του στομάχου που παράγουν τα πεπτικά υγρά. Αυτό αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του στομάχου.
Η θεραπεία για τη γαστρίτιδα εξαρτάται από το τι την προκαλεί και αποτελείται από:
- τα αντιβιοτικά
- φάρμακα για τον έλεγχο του γαστρικού οξέος και την αποτροπή της ανόδου του στον τροφικό σωλήνα (οισοφάγο), όπως αντιόξινα, αναστολείς αντλίας πρωτονίων
- διακοπή ή μείωση των αντιφλεγμονωδών παυσίπονων (όπως η ιβουπροφαίνη) συμφώνα με τις οδηγίες του γιατρού
- διακοπή αλκοόλ, εάν η γαστρίτιδα προκαλείται από το αλκοόλ
- πρόληψη έλκους στομάχου
Οι μέθοδοι διάγνωσης επίσης ποικίλλουν και συνίστανται σε:
- Γαστροσκόπηση.
- Εξετάσεις αίματος για την εντόπιση του ελικοβακτηριδίου και πιθανής αναιμίας
- Ακτινογραφίες όπου φαίνεται ο στόμαχος
- Ειδικό τεστ αναπνοής, όπου εξετάζεται ο αέρας που εκπνέεται για την παρουσία ή μη του ελικοβακτηριδίου
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Gastritis, mayoclinic.org. Διαθέσιμο εδώ
- Gastritis, mayoclinic.org. Διαθέσιμο εδώ
- Gastritis, nhs.uk. Διαθέσιμο εδώ
- Gastritis, hopkinsmedicine.org. Διαθέσιμο εδώ
- Gastritis pathophysiology, wikidoc.org. Διαθέσιμο εδώ
