Της Νεφέλης Τσιλοπούλου,
Ο Lance Armstrong είναι ένας Αμερικάνος επαγγελματίας ποδηλάτης που κατόρθωσε σε ηλικία 25 ετών να ξεπεράσει τον επιθετικής μορφής καρκίνο, να επιστρέψει δυναμικά στον πρωταθλητισμό και να κατακτήσει εφτά διαδοχικές φορές τη νίκη στον Γύρο της Γαλλίας (1999–2005), που θεωρείται ο πιο δύσκολος αγώνας του αθλήματος. Επίσης, κατόρθωσε πάλι με τις δικές του δυνάμεις να του αφαιρεθούν και οι εφτά τίτλοι, να αποκλειστεί ισόβια από την ποδηλασία και να συνδέσει το όνομά του με ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα ντόπινγκ στην παγκόσμια αθλητική ιστορία.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η λέξη ντόπινγκ (doping) ορίζει τη χρήση απαγορευμένων ουσιών αλλά και μεθόδων (π.χ. μετάγγιση αίματος) με σκοπό τη βέλτιστη αθλητική απόδοση. Η έννοια φημολογείται πως έχει τις ρίζες της στην ολλανδική λέξη dop που ονομάτιζε ένα αλκοολούχο ποτό από φλούδες σταφυλιών, το οποίο κατανάλωναν οι Ζουλού πολεμιστές για να ενισχύσουν την ανδρεία τους στην μάχη. Καταγραφές χορήγησης ενισχυτικών διατροφικών συστατικών στους αθλητές υπάρχουν ήδη και στην αρχαία Ελλάδα. Η 1η αναγνώριση ντόπινγκ χρονολογείται το 1865 σ’ έναν αγώνα κολύμβησης στο Άμστερνταμ και αφορούσε μία ανώνυμη ουσία που βελτιώνει την απόδοση.
Με την έντονη εξέλιξη της επιστήμης, της ιατρικής και φαρμακευτικής τεχνολογίας, την εμπορευματοποίηση των αγώνων αλλά και τη διψασμένη ματαιοδοξία του ανθρώπινου είδους, η χρήση παράνομων ουσιών έφτασε να γίνει ο μεγαλύτερος εφιάλτης του αθλητισμού. Η ραγδαία αύξηση των κρουσμάτων οδήγησε την Ολυμπιακή Επιτροπή μέσω συλλογικής πρωτοβουλίας να ιδρύσει το 1999 τον Παγκόσμιο Οργανισμό Αντιντόπινγκ (World Anti–Doping Agency–WADA), ο οποίος είναι ένας διεθνής φορέας με σκοπό την εξάλειψη, την ανίχνευση αλλά και την αποτροπή χρήσης απαγορευμένων ουσιών. Η USADA (USA Anti–doping Agency) που ασχολήθηκε σθεναρά για να διαλευκάνει την υπόθεση Armstrong, χαρακτήρισε το κύκλωμα του ως «το πιο εξελιγμένο, επαγγελματικό και πετυχημένο πρόγραμμα κατοχής και διακίνησης απαγορευμένων ουσιών στην ιστορία του αθλητισμού», μέχρι που η μητέρα Ρωσία αποφάσισε να αναλάβει τα ηνία.
Το ντοκιμαντέρ Icarus ξεκινάει να έχει ως πυρήνα του το πείραμα του Bryan Fogel, ο οποίος είναι ένας ερασιτέχνης ποδηλάτης που αποφασίζει να αντιγράψει το πρόγραμμα ντόπινγκ του Armstrong. Ο σκοπός του είναι διττός: α) να αποδείξει πώς κατάφερε να ξεγελάσει το σύστημα της WADA για την ανίχνευση παράνομων ουσιών αφού ποτέ δεν βρέθηκε θετικός στις εξετάσεις και β) να επαληθεύσει την άποψη πως αν τα καταφέρει ο ίδιος, γίνεται εφικτό για κάθε αθλητή να νοθεύσει το σύστημα. Στην αρχή ζητάει την καθοδήγηση από τον Don Catlin ο οποίος είναι καθηγητής ιατρικής και μοριακής φαρμακολογίας στο UCLA, εξειδικεύεται στην anti–doping επιστήμη και θεωρείται ο πατέρας των καινοτόμων drug–testing στον Αμερικάνικο αθλητισμό. Ο συγκεκριμένος άνθρωπος έχει αφιερώσει τη ζωή του στην έρευνα και στην καταπολέμηση του doping ιδρύοντας, μάλιστα, το Ινστιτούτο Έρευνας Αντιντόπινγκ το 2005. Φοβούμενος πως η εμπλοκή του σε ένα τέτοιο εγχείρημα θα στιγματίσει την υπόληψη του, αποφασίζει να αποσυρθεί προτείνοντας στον Bryan έναν ειδήμων του θέματος.
Αυτός δεν είναι άλλος από τον επικεφαλής του εθνικού εργαστηρίου anti–doping της Ρωσίας, Grigory Rodchenkov. Ενώ το πείραμα εξελίσσεται για τον αρχικό του σκοπό, το ντοκιμαντέρ καταλήγει να παίρνει μία εντελώς διαφορετική τροπή. Ο Grigory αποδεικνύεται πως είναι ένας μαέστρος στην εξαπάτηση των εξετάσεων για χρήση παράνομων ουσιών αναπτύσσοντας ανά τα χρόνια μεθόδους και πρακτικές με σκοπό να βοηθήσει την εθνική ομάδα της Ρωσίας να κάνει χρήση doping, έχοντας όμως αρνητικά αποτελέσματα.
Εμείς οι ανίδεοι –μέχρι πρότινος– θεατές καταλήγουμε να γίνουμε μάρτυρες καθώς ξετυλίγεται ενώπιών μας ένα σκάνδαλο που αφορά το πιο καλοστημένο κύκλωμα doping στον κόσμο. Παρόλη την απόκρουση που σου προκαλεί η αποκάλυψη, στην πραγματικότητα νιώθεις και δέος από το εντυπωσιακό σχέδιο για την νοθεία και την εξαπάτηση των εξετάσεων.
Για την ιστορία, η WADA το 2019 είχε προτείνει τον τετραετή αποκλεισμό της χώρα από διεθνείς διοργανώσεις, ποινή που η CAS (Court of Arbitration for Sport–Αθλητικό Διαιτητικό Δικαστήριο) σφράγισε στα 2 έτη με την προτροπή να συμμετάσχουν Ρώσοι αθλητές απαγορεύοντας την χρήση του ονόματος, του ύμνου και της σημαίας της χώρας. Δείχνοντας σαφώς επιείκεια, ο όρος συμμετοχής ήταν να μην έχουν ιστορικό με θετικό έλεγχο και συνακόλουθα να μην έχουν εμπλακεί σε σκάνδαλο ντόπινγκ.
Ο Ίκαρος παρακινούμενος από την έντονη επιθυμία του να φτάσει στον Ήλιο, γεύτηκε για λίγο την αίσθηση της νίκης αλλά η πτώση ήταν αναμενόμενη και ακαριαία. Εμπνευσμένο από τη μυθική ιστορία, το ντοκιμαντέρ ξεσκεπάζει σε πραγματικό χρόνο όλα όσα ακολούθησαν στην Ρωσία εκείνες τις μέρες του στιγματισμού, αφού από υπερδύναμη άρχισε να βιώνει την αρχή της αποκαθήλωσης.
Το Icarus ήταν υποψήφιο για 17 βραβεία.
Κέρδισε τα 7, μεταξύ αυτών και το Όσκαρ Καλύτερου Ντοκιμαντέρ για το 2018.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Icarus (2017) – IMDb, διαθέσιμο εδώ
- Watch Icarus | Netflix Official Site, διαθέσιμο εδώ
- Icarus Film – Official site, διαθέσιμο εδώ
