Του Κυριάκου Κουρτίδη,
Η Τουρκία, κατόπιν εντολής του Πρόεδρου της Recep Tayyip Erdoğan, εξαπέλυσε τη στρατιωτική επιχείρηση «Γαμψό Ξίφος» έναντι των Κούρδων στα εδάφη της βόρειας Συρίας και του Ιράκ, ως αντίποινα για το τρομοκρατικό χτύπημα της 13ης Νοεμβρίου στην Κωνσταντινούπολη. Παρότι το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (P.K.K.) έχει διαψεύσει οποιαδήποτε ανάμειξη στην αιματηρή τρομοκρατική επίθεση, που άφησε 6 νεκρούς και 81 τραυματίες, η Άγκυρα αποδίδει το χτύπημα άμεσα στο P.K.K. και την υποστηριζόμενη από τις Η.Π.Α. κουρδική πολιτοφυλακή της Συρίας (Μονάδες Προστασίας του Λαού–Y.P.G.).
Στο πλαίσιο της επιχείρησης «Γαμψό Ξίφος» και συναφώς των αντιποίνων για το χτύπημα στην Κωνσταντινούπολη, η Τουρκία εξαπέλυσε εκατοντάδες αεροπορικά πλήγματα κατά θέσεων Κούρδων μαχητών στη βόρεια Συρία και το Ιράκ. Βέβαια, δεν είναι η πρώτη φορά που η Τουρκία στρέφεται κατά των Κούρδων της Συρίας. Ήδη από το 2016, η Άγκυρα είχε αναλάβει μια σειρά από εισβολές στα εδάφη της Συρίας, που στόχευαν την κουρδική πολιτοφυλακή (Y.P.G.) –τρεις μεγάλες στρατιωτικές επιχειρήσεις– με αποτέλεσμα η Τουρκία σήμερα να ελέγχει ορισμένα τμήματα στα βόρεια της χώρας.
Ποια, όμως, είναι η διαφορά στην προκειμένη περίπτωση εισβολής από τις παλαιότερες; Ο Πρόεδρος Erdoğan –εκδηλωτικός όπως συνηθίζει να είναι– προέβη σε ορισμένες δηλώσεις που ενδέχεται να φωτίσουν τις προθέσεις του. Ο Τούρκος Πρόεδρος υποσχέθηκε να «ξεριζώσει» τους τρομοκράτες από τη Συρία, αναφερόμενος στην κουρδική πολιτοφυλακή στην οποία καταλογίζει το χτύπημα της 13ης Νοεμβρίου. Η τουρκική Προεδρία επέμεινε ότι οι αεροπορικές επιδρομές κατά κουρδικών θέσεων στα εδάφη της βόρειας Συρίας ήταν μόνο η αρχή και ότι η Τουρκία δεν θα ζητήσει άδεια από κανέναν για να αναλάβει χερσαία επιχείρηση εκεί. Τέλος, εντύπωση προκαλεί η αινιγματική δήλωση του Erdoğan ότι οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις «θα ανατρέψουν τους τρομοκράτες από ξηρά την πιο βολική στιγμή». Ωστόσο, αναρωτιέται κανείς, εάν αυτή η «βολική στιγμή» σχετίζεται περισσότερο με το εσωτερικό σκηνικό της Τουρκίας, παρά με τις συνθήκες επί του συριακού πεδίου και τις διεθνείς εξελίξεις.
Ο Erdoğan, έχοντας στραμμένο το βλέμμα στις προεδρικές εκλογές του 2023, έχει ανάγκη να ενώσει τον τουρκικό λαό γύρω από έναν εχθρό, που θα συνιστά απειλή για την ασφάλεια και τη σταθερότητα της χώρας. Επιλέγει, λοιπόν, να παίξει το χαρτί του εθνικισμού και της ασφάλειας για να δικαιολογήσει τώρα την προαναγγελθείσα –ήδη από τον Ιούλιο– νέα χερσαία επιχείρηση στη βόρεια Συρία. Αυτή θα του επιτρέψει να παρουσιαστεί στο εκλογικό σώμα ως ο προστάτης της Τουρκίας, αποσπώντας, παράλληλα, την προσοχή από τις δυσοίωνες οικονομικές επιδόσεις της χώρας του. Συνεπώς, κατά τη συνήθη τουρκική πρακτική, ο ρόλος του αποδιοπομπαίου τράγου αποδόθηκε στους Κούρδους της Συρίας.
Όσον αφορά το διακηρυγμένο στόχο της τρέχουσας επιχείρησης στη Συρία, αυτός εδράζεται στην υπόσχεση που είχε δώσει ο Erdoğan –πολύ πριν από το χτύπημα στην Κωνσταντινούπολη– σχετικά με τη δημιουργία «ζώνης ασφαλείας» υπό το έλεγχο των τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων σε βάθος 30 χιλιομέτρων μεταξύ της Τουρκίας και των διαφόρων εδαφών στη βόρεια Συρία, που ελέγχονται από κουρδικές ομάδες. Κατά τον επικεφαλή του συνασπισμού των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων, Mazloum Abdi, ο πραγματικός στόχος μιας χερσαίας επιχείρησης θα είναι το Kobanê, δεδομένης της στρατηγικής του σημασίας, για τη δημιουργία μιας αδιάσπαστης λωρίδας γης, που θα ενώνει τις περιοχές που έχουν ήδη καταληφθεί από τον τουρκικό στρατό.
Η τουρκική προεδρία, έχοντας ως εστιακό σημείο στη ρητορική της την φράση «η Τουρκία δεν θα ζητήσει άδεια» φαίνεται να αγνοεί τις ενστάσεις των Η.Π.Α. και της Ρωσίας. Ο Erdoğan, αψηφώντας τις προειδοποιήσεις των Ηνωμένων Πολιτειών περί αποσταθεροποίησης της περιοχής και υπονόμευσης της μάχης κατά του Ισλαμικού Κράτους, αλλά και τις συστάσεις της Ρωσίας για την επίδειξη αυτοσυγκράτησης, δηλώνει αποφασισμένος να προχωρήσει σε χερσαία επιχείρηση και απαιτεί από όλους τους συμμάχους της Τουρκίας, με πρώτες τις Η.Π.Α., να διακόψουν κάθε υποστήριξη προς τους Κούρδους μαχητές της Y.P.G.
Αν κανείς εξαιρέσει την λαϊκιστική ρητορική και τους λεονταρισμούς της Άγκυρας, τα δεδομένα επί του συριακού πεδίου δεν επιτρέπουν την τουρκική επέμβαση δίχως την εκ των προτέρων συναίνεση των δυο υπερδυνάμεων, που διατηρούν στρατιωτική παρουσία στον χώρο. Όσον αφορά τη Ρωσία, η οποία είναι περιπλεγμένη σε έναν εξαιρετικά δαπανηρό πόλεμο, θα ζητήσει ενδεχομένως τη δέσμευση της Τουρκίας για τη λήξη του εμφυλίου πολέμου της Συρίας προτού δώσει το πράσινο φως. Η περίπτωση των Η.Π.Α. είναι περισσότερο ευαίσθητη. Οι πόλεις της βόρειας Συρίας, όπου στοχεύει ο Erdoğan, βρίσκονται στον έλεγχο των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (Syrian Democratic Forces –S.D.F.) υπό την ηγεσία των Κούρδων.
Οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις, που υποστηρίζονται από την Ουάσιγκτον, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στον αγώνα κατά του I.S.I.S. από το 2014. Το πρόβλημα συνίσταται στο ότι η ραχοκοκαλιά του S.D.F. είναι οι Μονάδες Προστασίας του Λαού (Y.P.G.), τις οποίες η Τουρκία θεωρεί πτέρυγα του P.K.K. και επιδιώκει να εξαλείψει. Τουρκία και Η.Π.Α. αναγνωρίζουν αμφότερες το P.K.K. ως τρομοκρατική οργάνωση, διαφωνούν όμως για το καθεστώς των Y.P.G., καθώς για την Ουάσινγκτον η πολιτοφυλακή των Κούρδων της Συρίας αποτελεί τον πυρήνα του συνασπισμού κατά των τζιχαντιστών και συνεπώς έναν πολύτιμο σύμμαχο. Ως εκ τούτου, οι Η.Π.Α. φέρουν συνήθως αντιρρήσεις στις τουρκικές εισβολές που στοχεύουν τους Κούρδους.
Όμως, η διαφορά τώρα σε σχέση με τις προηγούμενες τουρκικές επεμβάσεις έγκειται στο ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει μεταβάλει τα δεδομένα προς όφελος της Τουρκίας. Ο διαπραγματευτικός ρόλος που ανέλαβε ο Erdoğan μεταξύ Δύσης και Ανατολής, σε συνδυασμό με τη μετατόπιση του ενδιαφέροντος των Η.Π.Α. από τη Μέση Ανατολή στην Ευρασία, ανανεώνουν τη στρατηγική σημασία της Τουρκίας, ενώ το βέτο στη σκανδιναβική επέκταση του ΝΑΤΟ δίνει στην Τουρκία περαιτέρω διαπραγματευτική ισχύ. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, είναι πιθανό οι Η.Π.Α. και οι σύμμαχοί τους να κλείσουν τα μάτια σε μια εισβολή; Στην προεκλογική του εκστρατεία, ο τότε υποψήφιος Πρόεδρος των Η.Π.Α., Joe Biden, δήλωσε ότι δεν θα προδώσει τους Κούρδους. Μένει να φανεί ποια θα είναι η στάση που θα κρατήσει εν τέλει η αμερικανική προεδρία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Commander of Syrian Kurds calls on Biden to prevent Turkish invasion, POLITICO, διαθέσιμο εδώ
- Erdogan vows Syria ground invasion, Kurds prepare response, AP NEWS, διαθέσιμο εδώ
- Will Erdogan finally deliver on his vow to invade northern Syria?, CNN, διαθέσιμο εδώ
- Washington Post: «Η Τουρκία παίζει με τη φωτιά στη βόρεια Συρία», TO BHMA, διαθέσιμο εδώ
- Έτοιμος για εισβολή στη βόρεια Συρία ο Ερντογάν κόντρα σε ΗΠΑ και Ρωσία, CNN Greece, διαθέσιμο εδώ
- Καλίν για επιχείρηση «Γαμψό ξίφος»: Η Τουρκία δεν χρειάζεται άδεια από καμία χώρα, CNN Greece, διαθέσιμο εδώ
