Επιχείρηση Husky: Η αρχή του τέλους της φασιστικής Ιταλίας

Της Παρασκευής Θεοδωρίδου,

Χρονικά, βρισκόμαστε στο καλοκαίρι του 1943, ένα βήμα πιο κοντά στο τέλος του πιο αιματηρού πολέμου που γνώρισε η ανθρωπότητα. Η επιχείρηση “Husky”, ήταν ουσιαστικά η κωδική ονομασία της εισβολής των Συμμάχων στη Σικελία. Να θυμίσουμε σε αυτό το σημείο την επιτυχή αποβίβαση των Συμμάχων στη Νότια Αφρική τον Μάιο του 1943, με την κωδική ονομασία επιχείρηση “Torch”. Είχαν καταφέρει να κατατροπώσουν τις δυνάμεις του Άξονα στην Τυνησία και να την έχουν υπό την κατοχή τους. Επομένως, ύστερα από μια τόσο σημαντική νίκη, γεωστρατηγικής και πολιτικής σημασίας, οι Σύμμαχοι δήλωναν έτοιμοι για ακόμη μία επίθεση.

Ωστόσο, τα πράγματα ήταν πιο περίπλοκα και η διαδικασία λήψης αυτής της απόφασης χρειάστηκε να «περάσει» από μακρόσυρτες συζητήσεις, αμφιβολίες και διαφορές που τέθηκαν στο τραπέζι των Συμμαχικών δυνάμεων. Κύριοι μετέχοντες των συζητήσεων αυτών δεν ήταν άλλοι παρά η Βρετανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Στο Συνέδριο της Καζαμπλάνκα τον Ιανουάριο του 1943, η Βρετανία δήλωσε ότι είχε ως στόχο να εισβάλει στη Σικελία (σχέδιο που φιλοδοξούσε να εφαρμόσει ήδη από το 1940). Αν και οι Ηνωμένες Πολιτείες προτιμούσαν μια απευθείας επίθεση στους Γερμανούς, τελικά συμφώνησαν με την πρόταση της Βρετανίας. Τόσο ο Αμερικανός Αρχηγός του Στρατιωτικού Επιτελείου, όσο και ο Βρετανός ομόλογός του, ξεκίνησαν τους σχεδιασμούς της επίθεσης.

Στις συζητήσεις που ακολούθησαν, έγινε φανερή η αδυναμία των Συμμάχων να έρθουν σε συνεννόηση, ως προς το ποιοι θα είναι ακριβώς οι επιχειρησιακοί διαδοχικοί στόχοι και δράσεις που θα ακολουθούσαν. Έπρεπε ήδη από το συνέδριο να καταστεί σαφές ποια θα ήταν η επιχειρησιακή προσέγγιση του Γενικού Διοικητή, η οποία θα λειτουργούσε ως κατευθυντήρια οδός για την έκβαση της επίθεσης. Οι Βρετανοί θέλησαν ως κύριο μέλημα να επιστήσουν την προσοχή, πρώτα στην κατάληψη σημαντικών λιμανιών και διαδρόμων προσγείωσης, ούτως ώστε να αποδυναμωθεί η αμυντική ικανότητα των αντιπάλων. Από το συνέδριο, προέκυψαν οι εξής στρατηγικοί σκοποί: Πρώτον, να διασφαλιστούν συμμαχικοί δίαυλοι επικοινωνίας και εφοδιασμού στη Μεσόγειο, δεύτερον να αποσπάσουν όσο το δυνατόν περισσότερες γερμανικές δυνάμεις από τη Ρωσία και τρίτον, να θέσουν την Ιταλία εκτός πολέμου.

Επιπλέον, αποφασίστηκε ότι η κατά μέτωπο επίθεση στη Σικελία θα ήταν αμφίβιας μορφής (συνδυασμός δυνάμεων ξηράς, ναυτικού και εναέριων επιθέσεων). Γενικός Διοικητής των Συμμάχων ορίστηκε ο Στρατηγός Eisenhower, υποστηριζόμενος από τον Διοικητή των ναυτικών δυνάμεων, Ναύαρχο Alexander και τον Διοικητή της πολεμικής αεροπορίας, Αντιπτέραρχο Tedder. Οι στρατιωτικές δυνάμεις των Συμμάχων και η ισχύς τους ακολουθούσε για αρκετό χρονικό διάστημα σταθερή ανοδική πορεία, γεγονός που έγινε αντιληπτό από τις προηγούμενες επιχειρήσεις (βλ. “Torch”, “Mincemeat” κ.ά.). Η συγκέντρωση των στρατευμάτων των Συμμάχων ήταν σχετικά εύκολη, δεδομένου του ότι υπήρχαν ήδη πολλές αμερικανικές και βρετανικές μονάδες και σώματα στρατού από την επιχείρηση στη Νότια Αφρική. Από την πλευρά του Άξονα, θα λέγαμε ότι, η κατάσταση ήταν συγκριτικά δυσκολότερη και μειονεκτικού χαρακτήρα. Πιο συγκεκριμένα, στο νησί έδρευαν δώδεκα ιταλικές μεραρχίες, ενώ μόλις δύο ήταν οι γερμανικές που θα προσέφεραν υποστήριξη για την άμυνα του νησιού.

Ο στρατηγός Guzzoni, είχε στείλει τέσσερις μεραρχίες, αποκλειστικά για την παράκτια υπεράσπιση του νησιού. Πρώτο και σημαντικό μειονέκτημα που εντοπίζουμε είναι ο υπο-εξοπλισμός  των ιταλικών δυνάμεων, καθώς και η έλλειψη σε προσωπικό. Το ναυτικό διέθεσε μόλις τρεις «ναυτικές οχυρώσεις», όπως χαρακτηρίστηκαν, οι οποίες είχαν λιγοστά πυρομαχικά. Γερμανικά στρατεύματα έφτασαν στη Σικελία από την Τυνησία, μαζί με τη μονάδα αρμάτων μάχης “Hermann Goering”. Και αυτές οι δυνάμεις ήταν εξίσου αδύναμες, για παράδειγμα, η Luftwaffe (πολεμική αεροπορία) είχε προβλήματα εξοπλισμού και το πλήρωμα αποδυναμωνόταν. Στην ίδια κατάσταση βρισκόταν και η ιταλική αεροπορία, καθώς διέθετε παλαιά μοντέλα αεροσκαφών.

Στις 10 Ιουλίου, έγινε η πρώτη απόβαση των Βρετανών διά θαλάσσης, στα νότια των Συρακουσών, ως αφετηρία της επίθεσής τους. Οι Συρακούσες, όμως, είχαν οχυρωθεί εξονυχιστικά από τους Ιταλούς. Παρόλα αυτά, ιταλικά στρατεύματα άρχισαν να οπισθοχωρούν άμεσα, εξαιτίας της ταχείας εξάπλωσης των βρετανικών στρατευμάτων στην περιοχή. Τα ξημερώματα της 11^ης Ιουλίου, οι Αμερικανοί πραγματοποίησαν τη δική τους απόβαση, η οποία στέφθηκε με πλήρη επιτυχία, καθώς οι ιταλικές δυνάμεις εξαιτίας των αδύναμων οπλικών συστημάτων δεν κατάφεραν να προβάλουν την επιθυμητή αντίσταση. Την ίδια μέρα οι δυνάμεις του Άξονα επιχείρησαν να προβούν σε αντεπίθεση στην περιοχή της Γκέλας, όπου και απέτυχαν, για το λόγο ότι υπερίσχυσε η ισχύς της ναυτικής υποστήριξης και των παραστρατιωτικών που είχαν στη διάθεσή τους οι Σύμμαχοι.

Οι συνθήκες γίνονται όλο και κρισιμότερες για τον Άξονα ειδικά και για την εξέλιξη της μάχης γενικότερα. Στις 13 Ιουλίου, στρατιωτικοί των Συμμάχων, προσγειώνονται με αλεξίπτωτα στη Σικελία, καταλαμβάνοντας χωρίς ιδιαίτερη αντίσταση από τον εχθρό ζωτικής σημασίας γέφυρες. Οι Γερμανοί προχωρούν σε αντεπίθεση, η οποία για ακόμη μία φορά είναι αναποτελεσματική. Πλέον, οι Σύμμαχοι κατέχουν σημαντικούς διαδρόμους προσγείωσης, στερώντας τον αντίπαλο από εναέρια υποστήριξη και ανεφοδιασμό. Τέσσερις μέρες αργότερα, οι Γερμανοί καταφέρνουν και ανακαταλαμβάνουν τη γέφυρα Primsole. Στις 22 Ιουλίου, οι Σύμμαχοι καταλαμβάνουν το Παλέρμο με πλήρη επιτυχία, ενώ στις 24, κομβική πλέον μέρα για την μάχη, η κυβέρνηση του Μουσολίνι συναντά το τέλος της. Μετά το γεγονός αυτό, στο πεδίο της μάχης έμειναν μόνο οι γερμανικές δυνάμεις, οι οποίες παρέμειναν ούτως ώστε να συνεχίσουν την σθεναρή αντίσταση για την υπεράσπιση του νησιού. Εντούτοις, δε κράτησε για πολύ, καθώς στις αρχές του Αυγούστου, με επίσημη μέρα την 11^η Αυγούστου, οι Γερμανοί εκκένωναν σταδιακά τη Σικελία, η οποία τελικά πέρασε στα χέρια των Συμμάχων στις 17 Αυγούστου.

Η επιχείρηση “Husky” κατάφερε να επιτύχει τους στόχους που είχαν θέσει οι Σύμμαχοι. Διασφάλισαν τους δίαυλους επικοινωνίας στη Μεσόγειο, μέσω της επίθεσης στη Σικελία, άσκησαν την απαραίτητη πίεση και οδήγησαν την Ιταλία εκτός πολέμου και τέλος, προκάλεσαν μια αποτελεσματική εκτροπή των γερμανικών στρατευμάτων από το Ανατολικό Μέτωπο. Αξίζει να αναφέρουμε ότι παρά την τελική επιτυχία της επιχείρησης, ο σχεδιασμός της στρατηγικής της ήταν ελαττωματικός. Η στρατηγική προσέγγιση χαρακτηρίζεται από πολλούς ιστορικούς ως ασαφής και αόριστη, ενώ οι διοικήσεις ήταν αβέβαιες ως προς ποιες θα ήταν οι επόμενες κινήσεις ύστερα από την κατάληψη λιμανιών, γεφυρών και ούτω καθεξής. Αυτά συν πολλά ακόμη στοιχεία, απέτρεψαν την επιχείρηση ήδη από τον σχεδιασμό της, να οδηγήσει σε μια αποφασιστική νίκη μεγαλύτερης εμβέλειας και περισσότερες συνέπειες για τον Άξονα.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• MAJ, McKenzie, M., Geoffrey (2014), Operation Husky: Seeking an Operational Approach to Decisive Victory, Kansas: School of Advanced Military Studies United States Army Command and General Staff College, Διαθέσιμο εδώ
• Lieutenant Colonel, Swanson, M., Jon (1992), Operation Husky: A Case Study, Pennsylvania: U.S. Army War College, Διαθέσιμο εδώ
• The National WII Museum, (2017), Operation Husky: The Allied Invasion of Sicily, Διαθέσιμο εδώ