Της Βασιλικής Βραχάτη,
Τον Νοέμβριο του 2022 είδαμε την τελετή έναρξης του Παγκόσμιου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου, με τα βλέμματα όλων να είναι στραμμένα στο Κατάρ, τον φετινό διοργανωτή του μεγαλύτερου αθλητικού θεάματος του κόσμου. Δικαίως, διότι για τους φιλάθλους είναι το γεγονός της τετραετίας. Από όλες τις μεριές του κόσμου οι άνθρωποι ενώνονται και ετοιμάζονται να πανηγυρίσουν με τη νίκη ή να λυπηθούν με την ήττα της εθνικής ομάδας τους. Παθιάζονται, μαλώνουν, αγκαλιάζονται, γελάνε και κλαίνε γύρω από μία κοινή φλόγα, που δεν είναι άλλη από την αγάπη για το ποδόσφαιρο. Ο Νοέμβριος του 2022 και ο πολυπόθητος «δρόμος για το Κατάρ», όμως, φωνάζουν για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Πληθαίνουν οι φωνές των μεταναστών εργατών και των ΛΟΑΤ ατόμων, οι οποίοι ζουν σε καθεστώς φόβου και καταπίεσης.
Με μια γρήγορη ματιά στα στοιχεία που έχει αναρτήσει τον τελευταίο καιρό η Διεθνής Αμνηστία, δεν είναι δύσκολο κανείς να διαπιστώσει τη συνεχή παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πάνω από 30.000 μετανάστες, εργάτες κυρίως από Ινδία, Μπαγκλαντές, Νεπάλ και Φιλιππίνες εργάζονται σε απάνθρωπες συνθήκες ήδη από το 2010. Ενδεικτικά, μιλάμε για ατελείωτες ώρες εργασίας, πλήρη απουσία ρεπό και ξεκούρασης, εξαιρετικά χαμηλούς μισθούς σχετικά με την επικινδυνότητα των επαγγελμάτων, αυθαιρεσίες, απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης και διακρίσεις που βασίζονται στη φυλή, την εθνικότητα και τη γλώσσα. Την ευθύνη φαίνεται να έχουν οι 8 κατασκευαστικές ιδιωτικές εταιρείες που έχουν αναλάβει εξ ολοκλήρου τα έργα για το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου, οι οποίες υποχρεώνουν τους μετανάστες σε καταναγκαστική εργασία.
Σύμφωνα με στοιχεία από τις πρεσβείες των μεταναστών στο Κατάρ, φαίνεται πως από την αρχή των εργασιών έχουν πεθάνει 6.500 εργάτες. Η κυβέρνηση του Κατάρ υποστηρίζει πως αυτός ο αριθμός είναι παραπλανητικός και δεν αντιπροσωπεύει τους μετανάστες που έχασαν τη ζωή τους μόνο στις προετοιμασίες του Μουντιάλ. Αντ’ αυτού, δημοσιοποίησε έναν πολύ μικρότερο αριθμό που, όμως, έρχεται σε αντίθεση με τα στοιχεία που εξέδωσε η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ILO), μόνο για το 2021. Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά οι νεκροί ανέρχονται στους 50 ενώ πάνω από 500 είναι οι σοβαρά τραυματίες.
Μη εξαιρετέοι από τις παραπάνω παραβιάσεις ήταν και συνεχίζουν να είναι τα άτομα ΛΟΑΤ. Η ομοφυλοφιλία παραμένει ποινικό αδίκημα στο Κατάρ και συνεπάγεται 7 χρόνια φυλάκισης. Τα πράγματα φάνηκαν να χειροτερεύουν δραματικά λίγο πριν την έναρξη του κυπέλου. Τον Σεπτέμβριο του 2022 πραγματοποιήθηκαν αυθαίρετες συλλήψεις ανθρώπων που ανήκουν στη ΛΟΑΤ κοινότητα και εξαναγκάστηκαν σε «θεραπείες» κατά την κράτησή τους. Τα θύματα υποστηρίζουν πως στη διάρκεια των κρατήσεών τους δέχτηκαν λεκτική, σωματική και σεξουαλική βία καθώς επίσης δεν ικανοποιήθηκε το δικαίωμα για νόμιμη εκπροσώπηση. Οι αρχές δεν τους πρόσαψαν καμία κατηγορία καθώς η κράτηση χωρίς σαφή κατηγορία είναι νόμιμη στο Κατάρ.
Λόγω της έκτασης που έλαβαν τα γεγονότα, πριν την έναρξη του Μουντιάλ, χώρες όπως: Αγγλία, Ουαλία, Βέλγιο, Δανία, Γερμανία, Ολλανδία και Ελβετία δήλωσαν πως θα αγωνιστούν με περιβραχιόνιο ουράνιο τόξο, το σήμα κατατεθέν της ΛΟΑΤ κοινότητας (OneLove). Η διοργάνωση, μόλις 48 ώρες πριν την έναρξη των αγώνων, απάντησε πως σε αυτή την περίπτωση, παίκτες ενδέχεται να απομακρυνθούν από το γήπεδο μέσω κίτρινης κάρτας. Οι ομάδες δήλωσαν πως αν και ήταν διατεθειμένοι να πληρώσουν πρόστιμα, δεν μπορούν να ρισκάρουν την απώλεια των παικτών τους. Συνεπώς, η ενέργεια δεν προχώρησε.
Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας για το Παγκόσμιο Κύπελο, λόγω των συνεχών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, διεθνείς οργανισμοί και οργανώσεις έχουν στρέψει το βλέμμα τους στο Κατάρ. Ήδη από το 2017 εισήχθησαν σημαντικές νομικές μεταρρυθμίσεις όσον αφορά την εργασία όπως ο ορισμός του κατώτατου μισθού. Το 2016 η FIFA υιοθέτησε τις καθοδηγητικές αρχές των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με την εργασία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Παρόλα αυτά, τα μέτρα δεν εφαρμόστηκαν αποτελεσματικά. Μετά από έντονες συστάσεις και παρεμβάσεις της Διεθνούς Αμνηστίας και άλλων οργανισμών, το 2020 έγινε ξανά μία προσπάθεια βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας των μεταναστών εργατών. Την ίδια χρονιά, η κυβέρνηση του Κατάρ δηλώνει πως θα υποδεχθεί με χαρά φιλάθλους που ανήκουν στη ΛΟΑΤ κοινότητα. Τα γεγονότα, όμως, μαρτυρούν διαφορετικά αποτελέσματα.
Ως επιστέγασμα των παραπάνω έρχονται να προστεθούν οι πρόσφατες δηλώσεις του προέδρου της FIFA, Gianni Infantino, ο οποίος απέφυγε να δώσει σαφείς απαντήσεις σχετικά με την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τόνισε πως πρέπει να δοθεί βάση στο ποδόσφαιρο αλλά και πως αυτό το Κύπελλο θα είναι το καλύτερο που έχουμε δει ποτέ. Για τη διοργάνωση, λοιπόν, η καταπάτηση των ελευθεριών και των δικαιωμάτων των ανθρώπων έρχονται σε δεύτερη μοίρα εφόσον θα απολαύσουμε μεγαλειώδες ποδόσφαιρο. Οφείλουμε να αναρωτηθούμε αν θα ξεχάσουμε κι εμείς τα όσα συνέβησαν και συνεχίζουν να συμβαίνουν στο Κατάρ και αν θα δώσουμε, τελικά, άφεση αμαρτιών στον μεγαλύτερο ποδοσφαιρικό οργανισμό που θέτει το παράδειγμα για τη σημασία και την ουσία του ποδοσφαίρου παγκοσμίως. Τα δικά μας μάτια δεν είναι στραμμένα στα σκορ των αγώνων, αλλά στην επόμενη διοργάνωση και το Μουντιάλ του 2026.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Κατάρ: Φύλακες ασφαλείας υποβάλλονται σε καταναγκαστική εργασία, Διεθνής Αμνηστία, Διαθέσιμο εδώ
- World Cup 2022: How has Qatar treated foreign workers?, BBC, Διαθέσιμο εδώ
- Qatar: Security Forces Arrest, Abuse LGBT People, Human Rights Watch, Διαθέσιμο εδώ
- Europe teams won’t use LGBTQ armbands at World Cup after FIFA threats, The Washinghton Post, Διαθέσιμο εδώ
- Fact check: 11 eye-catching lines from Gianni Infantino’s speech in Qatar, The Guardian, Διαθέσιμο εδώ
