Της Χιόνας Οικονομάκη,
Σε μία χώρα, όπως η Ελλάδα, που καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από την αξιοσημείωτη ναυτική της παράδοση και τους στενούς δεσμούς της με τη θάλασσα είναι, μάλλον, λογικό να μετράμε πλήθος ναυαγίων. Θαλάσσιες τραγωδίες, λοιπόν, που έχουν καθορίσει πολλές περιοχές της χώρας μας με τα απομεινάρια των πλοίων που ναυάγησαν να στέκονται ακόμη και σήμερα στις ακτές που κάποτε κατέληξαν. Σήμερα, σε μία πιο… «ποιητική» πρόσληψη των ναυαγίων, έχει δημιουργηθεί πλήθος θρύλων σχετικά με αυτά, ενώ πολλοί είναι εκείνοι που τα επισκέπτονται σαγηνευμένοι από τη μυστηριώδη μελαγχολία τους. Ποια είναι, όμως, τα γνωστότερα ναυάγια της Ελλάδος και ποια η ιστορία πίσω από αυτά;
1. Το ναυάγιο «Ολυμπία», στην Αμοργό
Το νησί της Αμοργού έχει χαρακτηριστεί εύλογα ως «πατρίδα των καταδύσεων» και «παράδεισος των περιπατητών», αφού διαθέτει πανέμορφες παραλίες, παραδοσιακά σοκάκια για εξερεύνηση και γραφικές εκκλησίες. Αυτό, όμως, που το καθιστά ακόμα πιο ξεχωριστό είναι το ναυάγιο του πλοίου «Ολυμπία», εβρισκόμενο στον όρμο Λίβερου στην περιοχή της Καλοταρητίσσας, στη δυτική πλευρά του νησιού.
Το εν λόγω πλοίο έχει, ήδη, ναυπηγηθεί το 1950 με το όνομα “Island”, ενώ το 1979 το όνομά του άλλαξε σε “Strymon”. Ήταν Φλεβάρης του 1980 όταν το ίδιο πλοίο, ως «Ολυμπία» αυτή τη φορά, έπλεε στο Αιγαίο Πέλαγος. Κάποια στιγμή, βρέθηκε σε φουρτούνα βορείων ανέμων της τάξεως των 10 μποφόρ. Τότε, νομίζοντας πως ο Λίβερος ήταν ιδανικό σημείο για να αγκυροβολήσουν έως ότου να κοπάσουν οι άνεμοι, το πλήρωμα έριξε άγκυρα, η οποία, όμως, δεν κατόρθωσε να το συγκρατήσει, με αποτέλεσμα να πέσει τελικά στα βράχια.
Ο σχετικός θρύλος θέλει το πλήρωμα του νησιού να ήταν πειρατές που, μάλιστα, κατάφεραν να σωθούν βγαίνοντας στη στεριά λίγο πριν τη σύγκρουση του πλοίου στα βράχια. Η πληροφορία αυτή δεν έχει επαληθευτεί, το ναυαγισμένο πλοίο «Ολυμπία», όμως, στέκεται αγέρωχο εκεί όπου κάποτε ναυάγησε προσδίδοντας στο τοπίο ένα μυστήριο και συνάμα, μία επιβλητική χροιά.
2.Το ναυάγιο «Παναγιώτης», στη Ζάκυνθο
Το ναυάγιο της Ζακύνθου συνιστά, αδήριτα, το δημοφιλέστερο ναυάγιο της Ελλάδος και ένα από τα πιο προσφιλή σε οικουμενική κλίμακα. Η ιστορία του ξεκινά το βράδυ της 12ης Σεπτεμβρίου του 1980, οπότε το «Παναγιώτης» αναχώρησε από την Κεφαλονιά με προορισμό το λιμάνι του Πειραιά. Τότε, βέβαια, κανείς δεν ήξερε πως αυτό το ταξίδι θα ήταν και το τελευταίο του.
Μία ώρα μετά τον απόπλου, ο ιδιοκτήτης του πλοίου ήρθε σε επικοινωνία με τον πλοίαρχο, ανακοινώνοντάς του πως αντί για τον Πειραιά θα πρέπει να ταξιδέψει στην Τυνησία προκειμένου να παραλάβει μεγάλη ποσότητα λαθραίων τσιγάρων, κατόπιν συνεννόησης του πλοιοκτήτη με άτομα της ιταλικής μαφίας.
Λίγες μέρες πριν από το μοιραίο ναυάγιο οι Λιμενικές αρχές θα εντοπίσουν το πλοίο «Παναγιώτης» στα ανοιχτά της Ζακύνθου και, φυσικά, θα βρουν το λαθραίο εμπόρευμα που μετέφερε. Οι ελιγμοί του καπετάνιου προκειμένου να ξεφύγει, σε συνδυασμό με την θαλασσοταραχή και την κακοκαιρία που επικρατούσε, θα συνδράμουν καθοριστικά στο ναυάγιο του πλοίου. Το πλήρωμα το εγκατέλειψε στην προσπάθειά του να σωθεί, αλλά λίγες μέρες αργότερα συνελήφθη.
Όπως είναι φυσικό υπάρχουν διάφορες ιστορίες γύρω από το εν λόγω ναυάγιο. Πιο συγκεκριμένα, φημολογείται πως φεύγοντας από την Τυνησία ο πλοίαρχος και το ελληνικό πλήρωμα συνέλαβαν τους Ιταλούς συνοδούς του φορτίου προκειμένου να καρπωθούν οι ίδιοι τα οφέλη της παράνομης συναλλαγής. Το ναυαγισμένο πλοίο «Παναγιώτης» δεσπόζει επιβλητικά στο σημείο συντριβής του, συνδράμοντας στην παγίωση της Ζακύνθου ως ένα από τα ομορφότερα ελληνικά νησιά.
3.Το ναυάγιο «Δημήτριος», στο Γύθειο
Για το επόμενο ναυάγιο θα χρειαστεί να μεταφερθούμε στον νομό Λακωνίας και συγκεκριμένα, στην περιοχή Βαλτάκι, μόλις 5 χιλιόμετρα έξω από το Γύθειο. Εκεί, θα αντικρίσουμε μία άκρως δεσποτική εικόνα: Ένα «κόκκινο πλοίο» που έχει ναυαγήσει. Το πλοίο «Δημήτριος», που βρίσκεται εκεί από την 23η μέρα του Δεκέμβρη του 1981, έχει μια ιστορία κάπως… σύνθετη.
Ειδικότερα, ο θρύλος θέλει το πλοίο να μετέφερε λαθραίο φορτίο τσιγάρων, εξυπηρετώντας συναλλαγές ανάμεσα στην Τουρκία και την Ιταλία. Λέγεται πως το πλήρωμα συνελήφθη από τις Λιμενικές Αρχές του Γυθείου και κατόπιν λύθηκε σκόπιμα από το λιμάνι, ώστε να παρασυρθεί ως το Βαλτάκι. Εκεί ηθελημένα πυρπολήθηκε, ώστε να εξαφανιστούν τα πιθανά αποδεικτικά στοιχεία που θα επιβεβαίωναν τη θεωρία του λαθρεμπορίου. Άλλη εκδοχή θέλει το πλοίο «Δημήτριος» να είναι πλοίο-φάντασμα, άγνωστης προέλευσης, που για καιρό έπλεε στη θάλασσα δίχως καπετάνιο και πλήρωμα και κατέληξε στο Βαλτάκι, όπου και αγκυροβόλησε για πάντα.
Η αλήθεια είναι, σίγουρα, λιγότερο συναρπαστική. Στην πραγματικότητα, το καράβι αναγκάστηκε, εκτάκτως, να προσαράξει στο Γύθειο λόγω ξαφνικής ασθένειας του καπετάνιου. Στη συνέχεια, προέκυψαν ορισμένα οικονομικά αλλά και πρακτικά κωλύματα, που είχαν ως απόρροια την εγκατάλειψη του πλοίου στο σημείο που είχε μείνει.
«Μακριά στον ορίζοντα γίνεται ένα ναυάγιο· είναι πολύ μακριά και δεν γνωρίζουμε τους πνιγμένους, τους φίλους και τους συγγενείς που τους θρηνούν. Αλλά κι εδώ κοντά γίνεται ένα άλλο ναυάγιο, κι αλίμονο, ξέρουμε τους πνιγμένους, καθώς και τους φίλους και τους συγγενείς που τους θρηνούν», γράφει ο αγαπημένος Μίλτος Σαχτούρης, ο κατεξοχήν ποιητής της καθημαγμένης ανθρώπινης υπάρξεως. Γράφει, τονίζοντας τον απόκοσμο των ναυαγίων και το μυστήριο γύρω από αυτά, παρομοιάζοντας τα ναυάγια με την ίδια μας τη ζωή.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Το «Ναυάγιο» της Ζακύνθου, sansimera.gr, δείτε εδώ
- Ναυάγιο της Ζακύνθου: Η ιστορία του μαφιόζικου πλοίου – καταθέσεις και έγγραφα της εποχής, protothema.gr, δείτε εδώ
- Το ναυάγιο «Ολυμπία» στην Αμοργό, arxaia-ellinika.blogspot.com, διαθέσιμο εδώ
- Ναυάγιο «Ολυμπία» στην Αμοργό -Το σκουριασμένο σκαρί που έχει μετατρέψει έναν κόλπο του νησιού στην πιο μελαγχολική αλλά και πιο όμορφη γωνιά του [εικόνες & βίντεο], iefimerida.gr, διαθέσιμο εδώ
- Το “κόκκινο πλοίο” στο Γύθειο, ένα ναυάγιο που κόβει την ανάσα [εικόνες & βίντεο], thetoc.gr, διαθέσιμο εδώ
