Της Κάτιας Σπυροπούλου,
Ο πόλεμος που διαδραματίζεται στη Γηραιά Ήπειρο τους τελευταίους μήνες έχει οδηγήσει σε μεγάλη αύξηση του όγκου παραγωγής όπλων και στρατιωτικού εξοπλισμού, κυρίως από τις αμυντικές βιομηχανίες της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης, με σκοπό τη στρατιωτική στήριξη της Ουκρανίας. Μάλιστα, παρόμοιοι ρυθμοί αύξησης της παραγωγής στον συγκεκριμένο κλάδο έχουν να σημειωθούν από την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου.
Οι σύμμαχοι προμηθεύουν την Ουκρανία με όπλα και στρατιωτικό εξοπλισμό έπειτα από την εισβολή της Ρωσίας στα εδάφη της στις 24 Φεβρουαρίου, εξαντλώντας βέβαια τα αποθέματά τους στην πορεία. Σύμφωνα με έναν ανιχνευτή του Kiel Institute for the World Economy, οι Η.Π.Α. και το Ηνωμένο Βασίλειο δέσμευσαν την πιο άμεση και μεγάλη στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία μέχρι τις αρχές Οκτωβρίου. Επίσης, αρκετά σημαντική ήταν και η συνεισφορά από χώρες όπως η Πολωνία και η Τσεχία.
Στον αντίποδα, αξίζει να αναφερθεί ότι κάποιες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης εξακολουθούν να είναι επιφυλακτικές με τη Ρωσία – την πάλαι ποτέ ηγέτιδα της Ε.Σ.Σ.Δ. Μάλιστα, ορισμένες πρώην χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας βλέπουν τη βοήθεια της Ουκρανίας ως θέμα περιφερειακής ασφάλειας. Παρόλα αυτά, η σύγκρουση παρουσίασε νέες ευκαιρίες για τη βιομηχανία όπλων σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Δεν είναι μόνο ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία που οδηγεί, όμως, στην αύξηση της παραγωγής όπλων. Πολλές χώρες αύξησαν τις στρατιωτικές και αμυντικές τους δαπάνες για να αντικαταστήσουν ό,τι δώρισαν, αλλά και για να καλύψουν τα αποθέματά τους. «Υπάρχει πραγματική ευκαιρία να εισέλθουμε σε νέες αγορές και να αυξήσουμε τα έσοδα από τις εξαγωγές τα επόμενα χρόνια», δήλωσε ο Sebastian Chwalek, Διευθύνων Σύμβουλος της Πολωνικής PGZ, μιας κρατικής κοινοπραξίας όπλων και πυρομαχικών.
Αμέσως μετά την επίθεση της Ρωσίας, ορισμένοι στρατιώτες και κατασκευαστές της Ανατολικής Ευρώπης άρχισαν να αδειάζουν τις αποθήκες τους από όπλα και πυρομαχικά της Σοβιετικής εποχής που γνώριζαν οι Ουκρανοί, καθώς το Κίεβο περίμενε εξοπλισμό ΝΑΤΟϊκού προτύπου από τη Δύση. Καθώς αυτά τα αποθέματα έχουν μειωθεί, οι κατασκευαστές όπλων αύξησαν την παραγωγή, τόσο παλαιότερου, όσο και σύγχρονου εξοπλισμού για να διατηρήσουν τη ροή των προμηθειών. Η ροή των όπλων βοήθησε την Ουκρανία να απωθήσει τις ρωσικές δυνάμεις και να διεκδικήσει εκ νέου τμήματα εδάφους, πιο πρόσφατα στο νότο και στα ανατολικά της χώρας.
Η βιομηχανία όπλων της Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης χρονολογείται από τον 19ο αιώνα, όταν ο Τσέχος Emil Škoda άρχισε να κατασκευάζει όπλα για την Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία. Υπό το κομμουνιστικό καθεστώς, τεράστια εργοστάσια στην Τσεχοσλοβακία –τη δεύτερη μεγαλύτερη παραγωγό όπλων του Συμφώνου της Βαρσοβίας– στην Πολωνία και αλλού στην περιοχή, απασχολούσαν ανθρώπινο δυναμικό, παράγοντας όπλα για τις συγκρούσεις του Ψυχρού Πολέμου που πυροδότησε η Μόσχα σε όλο τον κόσμο. «Η Τσεχική Δημοκρατία ήταν μια από τις κινητήριες δυνάμεις των εξαγωγέων όπλων και έχουμε το προσωπικό, τη βάση υλικών και τις γραμμές παραγωγής που απαιτούνται για να αυξήσουμε την ικανότητα», δήλωσε ο πρεσβευτής της στο ΝΑΤΟ Jakub Landovsky. «Αυτή είναι μια μεγάλη ευκαιρία για τους Τσέχους να αυξήσουν αυτό που χρειαζόμαστε, αφού δώσουν στους Ουκρανούς τα παλιά αποθέματα της σοβιετικής εποχής. Αυτό μπορεί να δείξει σε άλλες χώρες ότι μπορούμε να είμαστε αξιόπιστοι εταίροι στη βιομηχανία όπλων».
Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991 και η επέκταση του ΝΑΤΟ στην περιοχή ώθησαν τις εταιρείες να εκσυγχρονιστούν, αλλά «μπορούν ακόμα να παράγουν εξοπλισμό όπως πυρομαχικά που ταιριάζουν στα σοβιετικά συστήματα», δήλωσε ο Siemon Wezeman, ερευνητής στο Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών Ειρήνης της Στοκχόλμης. Ενώ ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες είναι πρόθυμες να παράσχουν όπλα και πυρομαχικά στην Ουκρανία, κάποιες άλλες παρουσιάζονται πιο διστακτικές. Μεταξύ των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων έχει παρατηρηθεί διαφορετική στάση απέναντι στο ρωσο–ουκρανικό, λόγω διαφορετικών εθνικών συμφερόντων. Μερικά κράτη στοχεύουν να αποκτήσουν μεγαλύτερη εύνοια από τις Η.Π.Α., ενώ κάποια άλλα συνεχίζουν να είναι φίλα προσκείμενες στη Ρωσία. Ωστόσο, αυτό σταδιακά αρχίζει και αλλάζει, καθώς έχει παρουσιαστεί τεράστια ευκαιρία για σημαντικά αύξηση της κερδοφορίας τους. Στα Δυτικά Βαλκάνια αρκετοί παραγωγοί όπλων εξάγουν σημαντική ποσότητα των εμπορευμάτων στην Ουκρανία από τον Φεβρουάριο, χωρίς να έχουν δημοσιεύσει πολλές λεπτομέρειες σχετικά με τις συναλλαγές.
Ισχυρισμοί όπως αυτός του Ρώσου Υπουργού Εξωτερικών, Sergey Lavrov, και του Πρόεδρου, Vladimir Putin, ότι η Ουκρανία έχει «στρατολογήσει μισθοφόρους από τη Βοσνία, την Αλβανία και το Κοσσυφοπέδιο» –ενώ όπλα που δώρισε η Δύση έχουν φτάσει στις μαύρες αγορές άλλων χωρών– απορρίφθηκαν από αξιωματούχους της της περιοχής και της διεθνούς κοινότητας ως «κατάφωρα ψέματα» και ρωσική προπαγάνδα.
Η παροχή τον όπλων βοήθησε σε μεγάλο βαθμό την Ουκρανία ως τώρα, ώστε να είναι σε θέση να απωθήσει τις ρωσικές δυνάμεις. Την ίδια στιγμή, καταφέρνει να διεκδικήσει εκ νέου τμήματα εδαφών της. Καθώς, όμως, και οι δύο πλευρές καταναλώνουν όπλα και πυρομαχικά, σε τέτοιο βαθμό που δεν έχει παρατηρηθεί στη μεταπολεμική περίοδο, ο ανταγωνισμός για τη διατήρηση των οπλοστασίων έχει γίνει ένα κρίσιμο μέτωπο που θα μπορούσε να αποδειχθεί καθοριστικό για την προσπάθεια της Ουκρανίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ukraine war: Arms made at pace ‘highest since Cold War’ as Europe’s east aids Kyiv, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- U.S. and NATO Scramble to Arm Ukraine and Refill Their Own Arsenals, Νew York Times, διαθέσιμο εδώ
